కొవిడ్‌ కేసులు విజృంభిస్తున్న పరిస్థితుల్లో ఎన్నికల నిర్వహణ పెద్ద సవాలుగా మారింది. కరోనా మహమ్మారికి జడిసి పార్లమెంటు, అసెంబ్లీ ఎన్నికలను అదేపనిగా వాయిదా వేసుకుంటూ పోతే, అది ప్రజాస్వామ్య రథాన్ని స్తంభింపజేస్తుంది. కరోనాను లెక్కచేయకుండా ఎన్నికలు జరిపితే పోలింగ్‌ శాతం దారుణంగా పడిపోయి, ఎన్నికల ఫలితాల న్యాయబద్ధత ప్రశ్నార్థకమవుతుంది. నిరంకుశ వ్యవస్థల్లో తూతూ మంత్రం ఎన్నికల ఫలితాలను సవాలు చేసేవారు ఉండకపోవచ్ఛు కానీ, ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలు అలాంటి ఫలితాలను సహించవు గాక సహించవు. ఈ చిక్కుముడిని విప్పే క్రమంలో 2020లో దాదాపు 60 దేశాలు ఎన్నికలను వాయిదా వేయగా- ఫ్రాన్స్‌, దక్షిణ కొరియా, పోలండ్‌, బేలారూస్‌ వంటి డజనుకుపైగా దేశాలు తగు జాగ్రత్తలతో ఎన్నికలను పూర్తిచేశాయి. ఆయా దేశాలు అనుసరించిన పోలింగ్‌ పద్ధతులను త్వరలో ఎన్నికలు జరగాల్సి ఉన్న అమెరికా, బిహార్ పరిశీలించడం సముచితంగా ఉంటుంది.
తప్పని వ్యయప్రయాసలు
కరోనాకు వెరవకుండా ఎన్నికలు జరిపించిన దేశాలు వ్యక్తిగత ఓటింగ్‌, పోస్టల్‌ ఓటింగ్‌, మాస్కుల వినియోగాన్ని తప్పనిసరి చేయడం, ఓటరుకూ ఓటరుకూ మధ్య దూరం పాటించడం, విడతలవారీగా పోలింగ్‌ జరపడం వంటి పద్ధతులను అనుసరించాయి. అదే సమయంలో కొవిడ్‌ తెచ్చిపెట్టిన ఆర్థిక ఇబ్బందుల మధ్య ఓటర్లు భద్రంగా ఓటు వేయడానికి ఏర్పాట్లు చేయడానికి నిధులు సమకూర్చడం సమస్యాత్మకమైంది. చాలా దేశాల్లో సాంకేతికపరమైన అవరోధాలవల్ల, కరోనా భయంవల్ల అతి తక్కువ ఓటింగ్‌ నమోదై ఎన్నికల ఫలితాలను అనుమానించడం వంటి చిక్కులు ఎదురయ్యాయి. కొన్ని దేశాల్లో పోలింగ్‌ అనంతరం పెద్ద సంఖ్యలో కొత్త కరోనా కేసులు నమోదైతే, మరికొన్ని దేశాల్లో కొత్త కేసులు తక్కువగా వచ్చాయి. దీంతో ఎన్నికల వల్లనే కరోనా కేసులు పెచ్చరిల్లాయా లేక వేరే కారణాలున్నాయా అనే సందేహాలు తలెత్తాయి. ఎన్నికలకు ముందు లాక్‌డౌన్‌ ఎత్తివేయడం బహుశా కేసుల విజృంభణకు కారణం కావచ్ఛు బేలారూస్‌లో ఎన్నికల ఫలితాలను తప్పుపడుతూ జనం భారీయెత్తున నిరసన ప్రదర్శనల్లో పాల్గొనడం కొవిడ్‌ వ్యాప్తికి కారణమై ఉండవచ్ఛు సెర్బియాలో కూడా ఎన్నికల అనంతరం నిరసనలు పెల్లుబికినా, కరోనా కేసులను తక్కువ చేసి చూపారని ఆరోపణ వచ్చింది. అదే దక్షిణ కొరియాలో పోలింగ్‌ కేంద్రాల్లో పకడ్బందీ భద్రతా ఏర్పాట్లు చేసినందువల్ల, ఏప్రిల్‌ ఎన్నికల తరవాత కొత్త కేసులు కనిపించలేదు. దేశంలో కరోనా కేసులు తగ్గుముఖం పడుతూ, లాక్‌డౌన్‌ ఆంక్షలు ఇంకా అమలులో ఉన్న సమయంలో ఎన్నికలు జరగడం దీనికి కారణం కావచ్ఛు ఈ దేశంలోని మూడు కోట్లమంది ఓటర్లలో 66 శాతం ఓటు వేయగా, వారందరికీ పోలింగ్‌ కేంద్రంలోకి వెళ్లే ముందు శరీర ఉష్ణోగ్రతను తనిఖీ చేశారు. ఓటు వేసేటప్పుడు శానిటైజర్‌ ఇచ్చారు. జ్వరం ఉన్నవారికి వేరే పోలింగ్‌ కేంద్రాలను ఏర్పాటుచేశారు. మంగోలియా, సెర్బియాలలో ఓటర్ల మధ్య కనీసం మీటరు దూరం విధించారు. పోలెండ్‌లో ప్రతి గంటకూ 10 నిమిషాలసేపు పోలింగ్‌ కేంద్రంలోకి ధారాళంగా గాలి వచ్చివెళ్లే ఏర్పాటు చేశారు. డొమినికన్‌ రిపబ్లిక్‌లో ఎన్నికల సిబ్బంది పోలింగ్‌ కేంద్రాన్ని ఎప్పటికప్పుడు శానిటైజ్‌ చేశారు. సింగపూర్‌లో ప్రతి రెండు గంటలకు నిర్ణీత సంఖ్యలో ఓటర్లను అనుమతించగా, ఆస్ట్రేలియాలో తపాలా ఓటింగ్‌కు వీలుకల్పించారు. ఆన్‌లైన్‌ ఓటింగ్‌లో మోసాలు జరిగే అవకాశం ఉంది కాబట్టి చాలా దేశాలు అందుకు మొగ్గు చూపడం లేదు. ఫ్రాన్స్‌, క్రొయేషియా దేశాల్లో కరోనా బాధితుల తరఫున వారి ప్రతినిధులు ఓటు వేసే అవకాశం కల్పించారు. సింగపూర్‌లో వృద్ధులు, దీర్ఘకాలిక రోగాలు ఉన్నవారు అందరికన్నా ముందు వచ్చి ఓటు వేసే వీలు కల్పించారు. ఇలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవడానికి భారీగా ధన వ్యయమైంది. దక్షిణ కొరియా ఎన్నికలకు 1.60 కోట్ల డాలర్లు అదనంగా వ్యయమైంది. ప్రజాస్వామ్యం పట్ల, ఎన్నికల పట్ల నమ్మకం కోల్పోయిన ఓటర్లు మామూలుగానే పోలింగ్‌కు డుమ్మా కొడుతుంటారు. వారికి ఇప్పుడు కరోనా పేరిట కొత్త వంక దొరికింది. చాలా దేశాల్లో పోలింగ్‌ శాతం తగ్గడానికి ఇదీ ఒక కారణం. మరికొన్ని దేశాల్లో చాలామంది ఎన్నికల సిబ్బంది విధులకు గైర్హాజరయ్యారు. నవంబరులో అధ్యక్ష ఎన్నికలు జరిగే అమెరికాలో పోలింగ్‌ సిబ్బందిలో అత్యధికులు 60 ఏళ్లు పైబడినవారే. వీరిలో చాలామంది గైర్హాజరై ఎన్నికల రోజున సిబ్బంది కొరత ఏర్పడవచ్చునని అమెరికా అధికారులు అనుమానిస్తున్నారు.
పోస్టల్‌ బ్యాలట్‌పై సందేహాలు
నవంబరు మూడున అమెరికా అధ్యక్ష పదవితో పాటు సెనెట్‌, ప్రజా ప్రతినిధుల సభకు ఎన్నికలు జరగనున్నాయి. ఇతర దేశాల్లో మాదిరిగా అమెరికాలో కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం సర్వం సహాధిపత్యం ఉండదు. తమ ఇలాకాలో ఎన్నికలు ఎలా జరపాలో నిర్ణయించుకునే స్వేచ్ఛ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకే ఉంటుంది. అందువల్ల ఓటర్ల ఆరోగ్యాన్ని కాపాడటానికి చాలా రాష్ట్రాలు తపాలా ఓటింగ్‌ను ప్రవేశపెట్టాలనుకుంటున్నాయి. దీనివల్ల ఎన్నికల మోసాలు జరుగుతాయని అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ ఆరోపిస్తున్నా, అందుకు తగిన ఆధారాలు లేవు. ఈ ఏడాది ఇప్పటికే కొన్ని రాష్ట్రాలు స్థానిక ఎన్నికల్లో పోస్టల్‌ ఓటింగ్‌ను అనుమతించాయి. అయితే తమకు పోస్టల్‌ బ్యాలట్‌ పత్రాలు అందలేదని చాలామంది ఓటర్లు ఫిర్యాదు చేసిన మాట నిజం. ఓటింగ్‌ యంత్రాలు సరిగ్గా పనిచేయకపోవడం, వాటి వినియోగంలో ఎన్నికల సిబ్బందికి తగిన శిక్షణ లేకపోవడం వంటి లోటుపాట్లూ చోటు చేసుకున్నాయి. నవంబరు ఎన్నికల్లో ఇలాంటివి నివారించడానికి క్యాలిఫోర్నియా, కొలరాడో రాష్ట్రాల్లో మాదిరిగా రిజిస్టరైన ఓటర్లకు ముందుగానే బ్యాలట్‌ పత్రాలు పంపాలి. అయితే అమెరికా తపాలా శాఖకు నిధులు తెగ్గోస్తానని ట్రంప్‌ హెచ్చరించడంతో తపాలా ఓటింగ్‌ సజావుగా సాగుతుందా అని సందేహాలు వస్తున్నాయి.
బిహార్ పోరుకు సన్నాహాలు
అక్టోబరు-నవంబరులో విధాన సభ ఎన్నికలు జరగనున్న బిహార్‌లో కరోనా కేసులు పెరిగిపోతున్న దృష్ట్యా పోలింగ్‌ సిబ్బందికి మాస్కులు, గ్లవ్స్‌, శానిటైజర్లు, పీపీఈ కిట్లు, ఫేస్‌ షీల్డ్స్‌ అందించడానికి ఎన్నికల సంఘం ఏర్పాట్లు చేస్తోంది. వారి ఆరోగ్య స్థితిని ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షిస్తూ, అస్వస్థులైనవారి స్థానంలో నియమించడానికి అదనపు సిబ్బందిని సిద్ధంగా ఉంచుతామంటున్నారు. అభ్యర్థుల తరఫున ఇంటింటి ప్రచారానికి అయిదుగురు కార్యకర్తలకు మించి వెళ్లకూడదని, అభ్యర్థుల వాహన శ్రేణిలో అయిదు వాహనాలు మాత్రమే ఉండాలని ఎన్నికల సంఘం ఆంక్షలు విధించింది. పోలింగ్‌ రోజున ఎవరైనా ఓటరులో అస్వస్థత లక్షణాలు కనిపిస్తే, టోకెన్‌ ఇచ్చి పోలింగ్‌ చివరి గంటలో వచ్చి ఓటువేయాలని సూచిస్తారు. రిజిస్టర్‌లో సంతకం చేసేటప్పుడు, ఎలక్ట్రానిక్‌ ఓటింగ్‌ యంత్రం మీట నొక్కేటప్పుడు ఓటర్లకు గ్లవ్స్‌ ఇస్తారు. గతంలో ఒక పోలింగ్‌ కేంద్రంలో 1,500 మంది ఓటు వేసే వీలుండగా, ఈసారి ఆ సంఖ్యను వెయ్యికి తగ్గించారు. ఓటర్లంతా మాస్కులు ధరించాలి. క్వారంటైన్‌లో ఉన్నవారు పోలింగ్‌ చివరి గంటలో ఆరోగ్య అధికారుల పర్యవేక్షణలో ఓటు వేయవచ్ఛు కరోనా పాజిటివ్‌ వ్యక్తులు ఇంట్లో కానీ, ఆస్పత్రిలో కానీ క్వారంటైన్‌లో ఉండి తపాలా ద్వారా ఓటు వేయవచ్ఛు ఈ జాగ్రత్త చర్యలన్నింటికీ సమాచార సాధనాల ద్వారా, సామాజిక మాధ్యమాల ద్వారా విస్తృత ప్రచారం కల్పించి, ఓటర్లు భద్రంగా పోలింగ్‌ కేంద్రాలకు వచ్చివెళ్లేలా చూడాలి. ఎన్నికల రోజునే కాకుండా, ముందునాళ్లలోనూ అప్రమత్తత పాటిస్తే, కరోనా పడగనీడలో కూడా నిక్షేపంగా పోలింగ్‌ నిర్వహించగల వీలుంది.
- వరప్రసాద్‌
