చందమామ రావే.. జాబిల్లి రావే.. చిన్నప్పుడు అమ్మ గోరుముద్దలు తినిపించేప్పుడు పాడే లాలన ఇది. అప్పట్లో ఆ పసివాడికి తెలియదు.. చందమామ వస్తుందా.. రాదా అనేది. అలా పసితనపు ఛాయలతో నిజంగానే వస్తుందేమో అనుకొని అదే మైకంలో ఉండిపోతాడా పసివాడు.
చందమామ రావడం లేదు. మనమే అక్కడకు వెళ్లలేమా? ఆవాసాలు ఏర్పాటు చేసుకోలేమా? ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానం వెతుకుతూ... 1969లో తొలిసారి అమెరికాకు చెందిన నీల్ ఆర్మ్స్ట్రాంగ్, బజ్ ఆల్డ్రిన్ అపోలో నౌక ద్వారా చంద్రుడిపై కాలుమోపారు. ఆ తర్వాత మరో 10 మంది వెళ్లారు. ఆ ప్రయాణాలు... వారివారి దేశ జెండాలు పాతేందుకు, తమ ముద్ర చాటేందుకే పరిమితమయ్యాయి.
భారత్ ఇందుకు పూర్తి భిన్నమైన ప్రయాణానికి సిద్ధమైంది. జాబిల్లి పరిస్థితులపై పూర్తి అధ్యయనం కోసం, ఆవాసానికి వీలుందా అనే పరిశోధనల కోసం.. చంద్రయాన్-2తో మహోత్తర ప్రయోగానికి సన్నద్ధమైంది ఇస్రో. జులై 15 తెల్లవారుజామున 2.51 గంటలకు ముహూర్తం.
''చంద్రయాన్-2 భారత్కు అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకం. ఎందుకంటే 2008లోనే భారతదేశం ఆర్బిటర్తో చంద్రుడిని చుట్టొచ్చింది. అనంతరం 2013లో మంగళ్యాన్ పేరుతో అంగారక గ్రహంపైకి విజయవంతంగా ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించింది. అయితే.. ఇప్పుడు చంద్రుడి ఉపరితలంపై మృదువుగా దిగేందుకు భారత్ ప్రయత్నిస్తోంది. ఇది అత్యంత క్లిష్టం. భారతదేశం తొలిసారి ఇలా ప్రయత్నిస్తోంది. కానీ.. అంతరిక్ష రంగంలో భారత భవిష్యత్తు కార్యకలాపాల కోసం ఇది కీలకం. ఈ ప్రయత్నం గొప్ప మైలురాయిగా నిలుస్తుంది.''
- పల్లవ బగ్లా, విజ్ఞాన శాస్త్ర నిపుణుడు
చీకటి పడితే చాలు... లక్షల మైళ్ల దూరంలో కనిపిస్తూ ఊరించే చందమామ గురించి కథలు కథలుగా చెప్పుకోవడమే కానీ.. అక్కడకు ఓ యంత్రాన్ని పంపి బోలెడంత సమాచారాన్ని సేకరించవచ్చని ఎంతమందికి తెలుసు? ఆ కలను సాకారం చేసే దిశగానే ఎప్పటినుంచో ప్రయత్నాలు చేస్తోంది భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ.
2008లోనే తొలిసారి...
జాబిల్లిపైకి 2008లోనే భారత్ చంద్రయాన్-1 పేరుతో ఉపగ్రహం పంపింది. మళ్లీ 11 ఏళ్ల తర్వాత.. అక్కడి పరిస్థితుల అధ్యయనం కోసం ఇప్పుడు పూర్తి స్థాయి స్వదేశీ పరిజ్ఞానంతో యాత్ర చేపడుతోంది.
చంద్రయాన్-1 అక్కడి కక్ష్యలోనే తిరిగి సమాచారాన్ని సేకరించి భూమికి పంపింది. అంతరిక్ష రంగంలో భారత ముద్ర ఉండాలన్న బలమైన ఉద్దేశంతో 35 కిలోల ఇంపాక్టర్ను చంద్రుడి ఉపరితలంపైకి జారవిడవగా... అది జాబిల్లిని బలంగా ఢీకొట్టింది. ఇంపాక్టర్ బద్దలయ్యేలోపే.. చంద్రుడి చుట్టూ తిరుగుతూ ఛాయాచిత్రాలు, సమాచారాన్ని సేకరించి భూమికి చేరవేసింది. దాదాపు 3 వేల సార్లు పరిభ్రమించి.. 70 వేల వరకు ఫొటోలను పంపింది.
చిన్న చిన్న ఇబ్బందులతో 2009 ఆగస్టు 29న చంద్రయాన్-1తో పూర్తిగా సంబంధాలు తెగిపోయాయి. రెండేళ్లు పనిచేసేలా రూపొందించినా 10 నెలలకే ప్రస్థానం ముగిసింది.
అయినా.. భారత అంతరిక్ష రంగంలో అదో అద్భుతం.. గొప్ప మైలురాయి... మరిచిపోలేని ఘనత. తొలిసారి.. చందమామపై నీరు, మంచు ఆనవాళ్లు ఉన్నాయని గుర్తించింది చంద్రయాన్-1.
అమెరికా పంపిన 'మూన్ మినరాలజీ మ్యాపర్' నీటి జాడను తొలిసారిగా గుర్తించినా... తదనంతరం ఇస్రో దీనిని నిర్ధరించింది.
అమెరికా పరికరం వల్లే..
మొదట చంద్రుడి కక్ష్యలోని ఉష్ణం వల్లే చంద్రయాన్-1 అర్ధంతరంగా ముగిసిందని భావించినా.. అమెరికా నుంచి దిగుమతి చేసుకొని పరిశోధనల్లో వాడిన డీసీ-డీసీ కన్వర్టర్ అనే బుల్లి పరికరమే కారణమని వెల్లడైంది. అనంతరం దానినే సమర్థంగా దేశీయంగానే రూపొందించి.. ప్రతిష్టాత్మక మంగళ్యాన్ ప్రయోగంలోనూ విజయవంతంగా ప్రయోగించింది ఇస్రో. ఇప్పుడూ అదే వినియోగిస్తున్నారు.
పూర్తిగా స్వదేశానివే..
చంద్రయాన్-1లో ప్రయోగించిన 11 పరికరాల్లో భారత్వి 5 మాత్రమే. కానీ.. చంద్రయాన్-2 లో పంపుతున్న 14 పరికరాల్లో 13 స్వదేశానికి చెందినవే. ఒకటి అమెరికాకు చెందినది. అదేమంత పెద్ద పరికరమూ కాదు.
వినువీధిలో భారత సత్తా చాటాలని మిస్సైల్ మ్యాన్.. భారత మాజీ రాష్ట్రపతి అబ్దుల్ కలాం కన్న కల చంద్రయాన్-1. అది పూర్తిగా సాకారమయ్యే దిశగా చంద్రయాన్-2 ప్రయోగానికి సిద్ధమైంది.
ఇప్పుడెలా...
చంద్రయాన్-1కు పెద్ద కొనసాగింపుగా చంద్రయాన్-2 ప్రయోగాన్ని నిర్వహించ తలపెట్టింది ఇస్రో. అది సాధించని ఎన్నో ఘనతల్ని.. దీని ద్వారా సాధ్యం చేయాలనుకుంటోంది. నీటి జాడపై పూర్తి సమాచారం, జాబిల్లి పుట్టుక, ఆవాసానికి వీలుందా వంటి అంశాలపై లోతుగా విశ్లేషణ చేయనుంది.
చంద్రయాన్-2 ఎలా పనిచేస్తుంది...?
చంద్రయాన్-2లో మూడు భాగాలుంటాయి. దీని ద్వారా ఆర్బిటర్, విక్రమ్(ల్యాండర్), ప్రగ్యాన్(రోవర్)ను పంపనున్నారు.
''చంద్రుడి మీదకు భారత్ ప్రయోగించిన చివరి మిషన్తో పోలిస్తే.. ముందడుగు వేసింది ఇస్రో. అత్యాధునిక బరువైన పరికరాలతో ఆర్బిటర్, ల్యాండర్లను ప్రయోగిస్తోంది. ఈ ల్యాండర్ మృదువుగా జాబిల్లి ఉపరితలంపైకి దిగుతుంది. రోవర్ చంద్రుడిపై తిరుగుతూ పూర్తి స్థాయిలో పరిశోధనలు చేస్తుంది.''
- రత్న శ్రీ, అంతరిక్ష రంగం నిపుణులు
దక్షిణ ధ్రువానికి తొలిసారి...
ఎన్నో దేశాలు చంద్రమండలంపై ప్రయోగాలు నిర్వహించినా.... ఏ రోవర్ ఇంతవరకూ జాబిల్లి దక్షిణ ధ్రువంపై దిగలేదు. ఆ ఘనతను ఇస్రో సాధించనుంది.
చంద్రయాన్-1 వ్యయం రూ. 386 కోట్లు కాగా.. చంద్రయాన్-2 కోసం రూ. 978 కోట్లు వెచ్చిస్తున్నారు. చంద్రయాన్-1 బరువు.. 1.38 టన్నులు కాగా.. ఇప్పటి మిషన్ బరువు 3.8 టన్నులు.
''భారత్ ప్రయోగించే చంద్రయాన్-2 ఖర్చు మొత్తం 150 మిలియన్ డాలర్లు. మీరు గమనిస్తే... నాసా చివరిసారిగా చంద్రునిపైకి పంపిన మిషన్ ఖర్చు దీని కంటే 10 రెట్లు ఎక్కువే. అత్యంత తక్కువ వ్యయంతో, ప్రభావవంతమైన యంత్రాలతో ప్రయోగాలు చేయడం భారత్కు తెలుసు. భారత ఇంజినీర్లు, భారత శాస్త్రవేత్తలు, ఇస్రో సామర్థ్యంతోనే ఇది సాధ్యమైంది.''
- పల్లవ బగ్లా, విజ్ఞాన శాస్త్ర నిపుణుడు
ఆర్బిటర్ పూర్తిగా చంద్రుడి కక్ష్యలోనే తిరుగుతుంది. సెప్టెంబర్ 6 లేదా 7 తేదీల్లోగా 'ల్యాండర్'.. చంద్రుడి ఉపరితలంపైకి మృదువుగా దిగుతుంది. అనంతరం.. అందులోంచి ప్రగ్యాన్.. 'రోవర్' బయటికొచ్చి చంద్రుడిపై 14 రోజుల పాటు తిరుగుతూ పరిశోధనలు చేస్తుంది. స్వీయ పరికరాల ద్వారా.. సమాచారం, ఛాయా చిత్రాలను ఇస్రోకు పంపుతుంది.
ఇలా 3 వేర్వేరు దిశల్లో వేర్వేరు పనులు చేస్తుండే మూడింటినీ కలిపి ఏకకాలంలో ఒక వ్యోమనౌక కింద ప్రయోగిస్తుండటం వల్లే అత్యంత క్లిష్టంగా మారింది చంద్రయాన్-2 ప్రయోగం. అందుకోసం.. చంద్రుడిపై పరిస్థితులను భూమ్మీదే కృత్రిమంగా సృష్టించి ట్రయల్స్ నిర్వహించారు. అన్ని ఇబ్బందులూ, సవాళ్లను అధిగమించే విధంగా అత్యాధునిక యంత్ర పరికరాలతో.. చంద్రయాన్-2 నింగిలోకి దూసుకెళ్లడానికి సిద్ధమైంది.
ఇదీ చూడండి: ఫ్యాన్సీ నెంబర్ల మోజులో పడితే అంతే..!
