విద్యుత్ ప్రజల జీవన నాడి. నేడు విద్యుత్ లేని సమాజాన్ని ఊహించుకోవడమూ కష్టమే. కరెంటును సరైన రీతిలో వాడుకుంటే ఎంత ఉపయోగకరమో, ఏమరుపాటుతో ఉంటే అంతే హానికరం. ఒక ఆంపియర్‌ కరెంటులో పదో వంతు మానవుడి శరీరంలో మూడు సెకన్ల పాటు ప్రసరిస్తే మరణించే ప్రమాదం ఉంది. జాతీయ నేర గణాంకాల సంస్థ (ఎన్‌సీఆర్‌బీ) నివేదిక ప్రకారం భారత్‌లో 2019లో 22,442 విద్యుత్ ప్రమాదాలు చోటు చేసుకోగా- 13,432 మంది చనిపోయారు. అందులో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 908, తెలంగాణలో 735 మంది చొప్పున ఉన్నారు. ఇవికాక విద్యుత్ షార్ట్‌ సర్క్యూట్‌ వల్ల మరో 1,990 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. సగటున రోజుకు 43 మంది విద్యుత్ ప్రమాదాలకు బలవుతున్నారు. వీరిలో అధికశాతం చేతి వృత్తిదారులు, రైతులే కావడం కలవరపరచే అంశం. రోజుకు 15 మూగజీవాలు విద్యుదాఘాతాలకు బలి అవుతున్నట్లు కేంద్ర విద్యుత్ ప్రాధికారిక సంస్థ (సీఈఏ) లెక్కలు తెలియజేస్తున్నాయి.
ఆసుపత్రుల్లో మరణ మృదంగం
ఇటీవల భరూచ్‌ (గుజరాత్‌) ఆసుపత్రిలో జరిగిన ప్రమాదంలో 16 మంది రోగులు, ఇద్దరు నర్సులు మరణించారు. నిరుడు ఆగస్టు నుంచి ఇప్పటి వరకు దేశవ్యాప్తంగా 24 ఆసుపత్రుల్లో జరిగిన అగ్నిప్రమాదాల్లో 93 మంది విగత జీవులయ్యారు. మృతుల్లో ఎక్కువ మంది కొవిడ్‌ రోగులే. ఈ దుర్ఘటనల్లో ఎక్కువ శాతం గడచిన రెండు నెలల్లోనే చోటుచేసుకున్నాయి. కరోనా రెండో దశ విజృంభణతో ఆసుపత్రుల మీద ఒత్తిడి పెరిగింది. వెంటిలేటర్లు, ఏసీలు, ఇతర ఉపకరణాలు రోజంతా పనిచేస్తూనే ఉండటంతో- ఆసుపత్రుల్లోని విద్యుత్తు వ్యవస్థ మీద ఒత్తిడి పెరిగి ప్రమాదాలు చోటుచేసుకుంటున్నాయి. ఐసీయూల్లో పడకల సంఖ్య పెంచుతుండటమూ ప్రమాదహేతువు అవుతోంది. జాతీయ విద్యుత్ స్మృతి అధికరణ 517లో సూచించిన మేర ప్రమాణాలను పాటించకపోవడమూ ఈ ప్రమాదాలకు కారణం.
రోజువారీగా తనిఖీ చేయాలి..
ఆసుపత్రి నిర్మాణ దశలోనే ప్రణాళికాబద్ధంగా తీగల వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. ప్రధాన సరఫరా తీగలు తప్పనిసరిగా ప్రత్యేక మార్గం ద్వారా మాత్రమే అన్ని అంతస్తులకు చేరాలి. ట్రాన్స్‌ఫార్మర్లు, జనరేటర్లు ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ రోగులకు సమీపంలో ఉండకూడదు. ఆపరేషన్‌ థియేటర్‌కు ఓల్టేజ్‌ హెచ్చు తగ్గులు లేని ప్రత్యేక ట్రాన్స్‌ఫార్మర్‌ ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. క్లిష్టమైన రోగులు ఉన్న గదులకు ప్రత్యామ్నాయ విద్యుత్తు సరఫరా ఉండాలి. అన్ని రకాల పరీక్ష ఉపకరణాలను వాడే తీరుపై వైద్య సిబ్బందికి తగిన శిక్షణ ఇవ్వాలి. నిరంతరాయంగా నడిచే ఏసీ, గీజర్‌ తదితర అధిక లోడు పరికరాలను రోజువారీగా తనిఖీ చేయాలి. చాలా ఆసుపత్రుల్లో ప్రత్యేకంగా విద్యుత్ ఇంజినీర్‌ లేకపోవడంతో... సమర్థంగా తనిఖీలు జరగడం లేదు. ఆసుపత్రుల్లో వాడే అనేక రకాల రసాయనాలు, ఆక్సిజన్‌, రోగుల చికిత్సలో ఉత్పన్నమయ్యే వ్యర్థాలకు తేలికగా మండే గుణం ఉండటం వల్ల- చిన్న నిప్పురవ్వతో సైతం పెద్ద ప్రమాదం జరిగే అవకాశం ఉంటుంది. కాబట్టి అలాంటి వ్యర్థాలను, ఆక్సిజన్‌ సిలిండర్లను ప్యానెల్‌ బోర్డుల వద్ద ఉంచకూడదు. కొన్నిచోట్ల హోటళ్లు, ఇతర నిర్మాణాలు, పాత భవన సముదాయాల్లో వైద్యశాలలు ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. అలాంటి చోట్ల తీగల వ్యవస్థ- ఆస్పత్రిలోని పరికరాల వినియోగానికి తగ్గట్టుగా లేకపోవడంతో ప్రమాదాలు సంభవిస్తున్నాయి.
ఐఎస్‌ఐ ప్రమాణాలు గల పరికరాలతో
నాసిరకం విద్యుత్ పరికరాల వినియోగం, అవగాహన రాహిత్యం, అజాగ్రత్త, సొంతంగా మరమ్మతులకు దిగడం వంటివి ఎక్కువగా విద్యుత్ ప్రమాదాలకు దారితీస్తున్నాయి. తీగల సామర్థ్యానికి మించిన సరఫరా ఉండటం, అక్రమ కనెక్షన్ల వంటివి సైతం ప్రమాదాలకు ప్రధాన కారణాలే. నాణ్యతా ప్రమాణాలకు సరితూగని ఉపకరణాలను ఉత్పత్తి దశలోనే ప్రభుత్వాలు నిషేధించాలి. వినియోగదారులు ఐఎస్‌ఐ ప్రమాణాలుగల పరికరాలు మాత్రమే కొనుగోలు చేయాలి. స్తంభం నుంచి అతుకులు లేని సర్వీస్‌ తీగ నేరుగా మీటర్‌ వద్దకు వచ్చేలా ఉండాలి. మీటర్‌కు చేరువలో తప్పనిసరిగా ఒక ఎర్త్‌ పిట్‌ ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. ప్రధాన విద్యుత్ సరఫరా మొదలయ్యే దగ్గర ఎర్త్‌ లీకేజ్‌ సర్క్యూట్‌ బ్రేకర్‌ (ఈఎల్‌సీబీ) బిగించుకోవాలి. మోటార్లు, ఏసీలు, గీజర్లు, రిఫ్రిజిరేటర్‌, మిక్సీ తదితర ఉపకరణాలను మూడు పిన్నుల సాకెట్‌తో మాత్రమే వాడాలి. రైతులు ఐఎస్‌ఐ ప్రమాణాలు గల మోటార్లు, స్టార్టర్లు వాడాలి. వీటి పైభాగాన్ని వైరుతో ఎర్త్‌ పిట్‌కు అనుసంధానిస్తే- అనుకోకుండా వాటిని తాకినా, విద్యుదాఘాతానికి గురికాకుండా తప్పించుకోవచ్చు. రైతులు నీటి పైపులు విద్యుత్తు లైన్లు కలవకుండా చూసుకోవాలి. వ్యవసాయ పంటల రక్షణ కంచెకు లేదా జంతువుల వేటకు విద్యుత్‌ను వాడరాదు.
పాటించవలసిన జాగ్రత్తలివే...
సహజంగా లేదా గాలి దుమ్ము, భారీ వర్షాలు, తుపాన్లు వంటివి సంభవించినప్పుడు- నేలపై పడిన తీగలను, స్తంభాలను, సపోర్ట్‌ తీగలను తాకరాదు, ట్రాన్స్‌ఫార్మర్ల దగ్గరకు వెళ్ళకూడదు. విద్యుత్ సమస్యలుంటే నిపుణులైన సిబ్బందికి సమాచారం అందించాలే తప్ప స్థానికులు సొంతంగా మరమ్మతులు చేయకూడదు. విద్యుత్ తీగల కింద ఎటువంటి కట్టడాలు చేపట్టకూడదు. బోర్లు వేయరాదు. ముఖ్యంగా పట్టణాల్లో చేతికందే దూరంలోనే కరెంటు సరఫరా తీగలు ఉండటం ఎక్కువగా ప్రమాదాలకు కారణమవుతోంది. లైన్ల కింద నుంచి ఎత్తయిన వాహనాలు వెళ్ళేటప్పుడు తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. విద్యుత్ తీగలకు దగ్గరలో పతంగులను ఎగుర వేయకూడదు. పిల్లలకు విద్యుత్ పరికరాల వాడకంపై అవగాహన పెంచాలి. నిర్లక్ష్యం వల్ల ఎలాంటి ముప్పు సంభవిస్తుందో వివరించాలి. భారత్‌లో విద్యుత్ సంస్థలు ఏటా మే నెల ఒకటో తేదీ నుంచి ఏడో తేదీ వరకు విద్యుత్ భద్రతా వారోత్సవాలను నిర్వహిస్తూ ప్రజల్లో, సిబ్బందిలో విస్తృత అవగాహన కల్పిస్తూ ఎందరినో జాగృతం చేస్తున్నాయి. పరికరాల తయారీదారులు, విద్యుత్ సంస్థల క్షేత్రస్థాయి సిబ్బంది, పరిశ్రమల కార్మికులు, వినియోగదారులు భద్రతా ప్రమాణాలు పాటించినట్లయితే ప్రమాదాలను సులభంగా నివారించవచ్చు.
రక్షణ ఇలా...
విద్యుత్ పంపిణీ సంస్థలు ఎల్‌టీ, హెచ్‌టీ లైన్‌లను కనిష్ఠంగా 19 అడుగుల ఎత్తులో ఉండేలా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. వివిధ కట్టడాలు, చెట్ల నుంచి కనీసం నాలుగు అడుగుల దూరంలో ఏర్పాటు చేయాలి. ట్రాన్స్‌ఫార్మర్లను ఆరడుగుల ఎత్తులో నాణ్యతా ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా నెలకొల్పాలి. జనావాసాలు, రోడ్లపై ఉన్న ట్రాన్స్‌ఫార్మర్ల చుట్టూ తప్పనిసరిగా కంచె ఏర్పాటు చేయాలి. వేలాడే తీగలను ఎప్పటికప్పుడు సరిచేయడం, తుప్పు పట్టిన, కాలం చెల్లిన స్తంభాలను మార్చడం ముఖ్యం. విద్యుత్ లైన్లలో మరమ్మతులు వచ్చినప్పుడు క్షేత్రస్థాయి సిబ్బంది అందుబాటులో ఉండేట్లు చూడాలి. విద్యుత్ సిబ్బంది లైన్లపై పని చేసే ముందే ఎర్తింగ్‌ సరిచూసుకోవాలి.
- ఇనుగుర్తి శ్రీనివాసాచారి (విద్యుత్, ఇంధన రంగ నిపుణులు)
ఇదీ చూడండి: విదేశీ సాయమంతా కేంద్ర సంస్థలకే!
ఇదీ చూడండి: భారత్కు కొనసాగుతున్న విదేశాల సాయం
