తూర్పు లద్ధాఖ్లోని గల్వాన్ లోయ.. దశాబ్దాలుగా భారత్ అధీనంలోనే ఉంది. ఇక్కడ చైనాతో ఎలాంటి సరిహద్దు వివాదం లేదని ప్రకటిస్తూ వస్తోంది మన దేశం. చైనా కూడా గల్వాన్ లోయపై ఎప్పుడూ మాట్లాడలేదు. ఆశ్చర్యకరంగా ఇప్పుడు గల్వాన్పై సార్వభౌమాధికారం మాదేనంటూ కొత్త వివాదానికి తెరతీసింది పొరుగు దేశం.
కొన్ని రోజులుగా వాస్తవాధీన రేఖ వెంబడి ఇరు దేశాలు భారీగా బలగాలను మోహరించాయి. విమానాలు, ఆర్టిలరీ గన్స్తోపాటు భారీ వాహనాలను తరలించాయి. ఇరు దేశాల మధ్య పరిస్థితుల నేపథ్యంలో తూర్పు, పశ్చిమ తీరాల్లో నావికా దళాన్ని అప్రమత్తం చేసింది భారత్. ఇది రెండు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలకు దారి గల్వాన్లో హింస చెలరేగింది.
ఆ తర్వాత నుంచి గల్వాన్, షాయోక్ నదీ సంగమ ప్రాంతం తమ అధీనంలో ఉంటూ వస్తోందని నెమ్మదిగా వివాదాన్ని ప్రారంభించింది చైనా. ఇక్కడ ఎన్నో ఏళ్లుగా తాము గస్తీ నిర్వహిస్తున్నామని అబద్ధాలు చెబుతోంది.
చర్చలకు ప్రతిపాదన..
ఏప్రిల్ నుంచి కొనసాగుతున్న సరిహద్దు వివాదంలో చైనా చేసిన ఈ ప్రకటన ఇరు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది. గల్వాన్పై వివాదాన్ని రాజేస్తూనే పరిష్కారానికి చర్చలకు ప్రతిపాదనలు చేసింది చైనా. సైనిక కమాండర్ స్థాయి చర్చలు జరగాల్సిందేనని పట్టుబడుతోంది.
చైనా ఆరోపణలు ఇవీ..
గల్వాన్లో హద్దులను భారత్ ఏకపక్షంగా మారుస్తోందని చైనా విదేశాంగ శాఖ అధికార ప్రతినిధి ఝావో లిజియాన్ ఆరోపించారు. "గల్వాన్ లోయ వాస్తవాధీన రేఖకు చైనా వైపున ఉంది. చాలా ఏళ్లుగా ఇక్కడ గస్తీ నిర్వహిస్తూ చైనా బలగాలు తమ విధులను సాధారణంగానే నిర్వర్తిస్తున్నాయి." అని లిజియాన్ ప్రకటించారు.
చైనా ప్రకటనకు ఆ దేశ అధికార పత్రిక గ్లోబల్ టైమ్స్ వంతపాడుతూ వస్తోంది. గల్వాన్ లోయపై పూర్తి సార్వభౌమాధికారం ఉందని వెస్టర్న్ కమాండ్ అధికార ప్రతినిధి కర్నల్ ఝాంగ్ షూలీ ప్రకటించినట్లు గ్లోబల్ టైమ్స్ జూన్ 16న వెల్లడించింది. చైనా లేవనెత్తుతున్న కొత్త వివాదానికి గల ప్రాముఖ్యాన్ని ఈటీవీ భారత్ అదే రోజు నొక్కి చెప్పింది.
కొత్త వివాదానికి ఆజ్యం..
గల్వాన్ లోయకు సంబంధించి చైనా చేస్తోన్న ప్రకటనలు ఆశ్చర్యాన్ని కలిగిస్తున్నాయి. కొన్నేళ్లుగా గల్వాన్ నదికి ఇరువైపులా 2-3 కిలోమీటర్ల భారత సైన్యం గస్తీ నిర్వహిస్తూ వస్తోంది. ఇరు దేశాల మధ్య 3,488 కి.మీ. పొడవైన సరిహద్దులో ఇప్పటికే చాలా వివాదాస్పద ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. తాజా ప్రకటనతో గల్వాన్ లోయను కూడా ఈ జాబితాలోకి చేర్చేందుకు చైనా ప్రయత్నస్తోందని స్పష్టమవుతోంది.
అంతేకాదు, "జూన్ 6న జరిగిన జనరల్ లెఫ్టినెంట్ స్థాయి భేటీలో నది దాటి వచ్చి గస్తీ, మౌలిక సదుపాయాల నిర్మాణం చేపట్టమని భారత్ హామీ ఇచ్చింది. కానీ మరోసారి ఎల్ఏసీ దాటి హింసాత్మక పరిస్థితులకు కారణమయ్యారు. అయితే క్షేత్రస్థాయిలో పరిస్థితులు అదుపులోకి వచ్చేందుకు మరోసారి కమాండర్ స్థాయి చర్చలు వీలైనంత త్వరలో జరుపుతాం." అని లిజియాన్ అంటూ భారత్పై తప్పును తోసే ప్రయత్నం చేశారు.
ఆక్రమించలేదు..
భారత్- చైనా ప్రతిష్టంభనపై దిల్లీలో నిర్వహించిన అఖిలపక్ష భేటీలో ప్రధాని నరేంద్రమోదీ తీవ్రంగా స్పందించారు. భారత్ సరిహద్దులోకి ఎవరూ ప్రవేశించలేదని, అంగుళం భూమిని ఆక్రమించలేదని ప్రకటించారు. జూన్ 15న చైనా చేసిన ఘాతుకంపై దేశ ప్రజలంతా కోపంగా ఉన్నారని మోదీ అన్నారు.
గల్వాన్ ఎందుకంత కీలకం?
భారత్కు సైనికపరంగా గల్వాన్ లోయ వ్యూహాత్మకంగా కీలకమైన ప్రాంతం. అంతేకాకుండా షాయోక్, దౌలత్ బేగ్ ఓల్డీకి కలిపే 255 కి.మీ. రహదారి గల్వాన్ మీదుగానే వెళుతుంది. కారకోరం కనుమ సమీపంలో ఉన్న దౌలత్ బేగ్ ఓల్డీలో ప్రపంచంలో అత్యంత ఎత్తయిన వైమానిక స్థావరం ఉంది. ఇంతటి ప్రాముఖ్యం ఉన్న గల్వాన్ లోయ సమీపంలో చైనా స్థావరం ఏర్పాటు చేసుకోవటం జూన్ 15 ఘర్షణలకు కారణమైంది.
(రచయిత- సంజీవ్ బారువా)
