హిమాలయ పర్వతాల్లో ప్రయాణం అత్యంత క్లిష్టమైనది. కఠినమైన పరిస్థితులు ఎదుర్కొంటూ అప్రమత్తంగా ముందుకు సాగాల్సి ఉంటుంది. తక్కువ దూరాలకే గంటల కొద్దీ సమయం పడుతుంటుంది. కానీ, ఇక మనాలి- లేహ్ మార్గంలో ఆ ఇబ్బందులకు గుడ్బై చెప్పే సమయం వచ్చేసింది. ఎందుకంటే... మంచుశిఖరాల అంచుల్లో నిర్మించిన అతి పెద్ద సొరంగ మార్గం ప్రారంభం అవుతోంది.
వ్యూహాత్మక ప్రత్యేకత..
అక్టోబర్ 3న ఉదయం 10గంటలకు ప్రధాని చేతుల మీదుగా ఈ అత్యాధునిక సొరంగం ప్రారంభోత్సవం కోసం హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లోని రోహ్తంగ్ సిద్ధంగా ఉంది. అనేక వ్యూహాత్మక ప్రయోజనాలున్న ఈ సొరంగంతో మనాలి- లేహ్ మధ్య దూరం 46 కిలోమీటర్లు తగ్గిపోతుంది. అంతేకాదు దాదాపు 4- 5 గంటల ప్రయాణ సమయం ఆదా అవుతుంది. క్లిష్టమైన ప్రయాణాన్ని సురక్షితం చేస్తుంది. 9.02 కిలోమీటర్ల ఈ సొరంగ మార్గానికి మాజీ ప్రధాని అటల్ బిహారీ వాజ్పేయీ పేరు పెట్టారు. అన్నిరకాల వాతావరణ పరిస్థితుల్ని తట్టుకొనేలా, 80 కిలోమీటర్ల వేగంతో వాహనాలు ప్రయాణించేలా అత్యాధునిక సాంకేతికతతో ఈ సొరంగాన్ని నిర్మించారు.
ఏడాది పొడవునా అన్ని వాతావరణ పరిస్థితులు తట్టుకుని దీటుగా నిలబడే ఈ సొరంగ మార్గం.. మనాలిని లేహ్లోని లాహౌల్-స్పితి లోయతో అనుసంధానం చేస్తుంది. గతంలో భారీమంచుతో ఈ లోయకు 6 నెలల పాటు రాకపోకలు నిలిచిపోయేవి.
ఈ టన్నెల్ నిర్మాణంలో అత్యాధునిక సాంకేతికత వినియోగించారు. హిమాలయాల్లోని పీర్ పంజాల్ పర్వతశ్రేణిలో 3వేల మీటర్లు.. అంటే సముద్ర మట్టానికి 10వేల అడుగుల ఎత్తులో ఈ టన్నెల్ నెలవై ఉంది. ఈ సొరంగ మార్గం దక్షిణ ద్వారం.. మనాలికి 25 కిలో మీటర్ల దూరంలో ఉండగా.. ఉత్తర ద్వారం.. లాహౌల్ లోయలోని తెలింగ్ గ్రామం వద్ద ఉంది.
నిర్మాణమే.. నయా సోయగం
| అశ్వం ఆకారంలో నిర్మించిన ఈ సింగిల్ ట్యూబ్ టన్నెల్లో-డబుల్ లేన్ ఉంటుంది. 8 మీటర్ల విస్తీర్ణంలో రోడ్డు ఉంటుంది. |
| 5.52 మీటర్ల ఓవర్హెడ్ క్లియరెన్స్ దీని ప్రత్యేకత. |
| అగ్నిప్రమాద రహిత సాంకేతికత ప్రధాన టన్నెల్ నిర్మాణంలోనే అమర్చారు. |
| 3వేల కార్లు, 1,500 ట్రక్కులు.. గంటకు 80 కిలోమీటర్ల వేగంతో ప్రయాణించేలా సొరంగం ఉంటుంది. |
| ఈ అత్యాధునిక టన్నెల్లో ఎలక్ట్రోమెకానికల్ వ్యవస్థతో పాటు అధునాతన వెంటిలేషన్ వ్యవస్థలు ఉన్నాయి. |
| ఎస్సీఏడీఏ ఆధ్వర్యంలో ఈ వ్యవస్థలు నడుస్తుంటాయి. |
భద్రతకు భరోసా
| రెండు ప్రవేశ ద్వాారాల వద్దా చెక్ పాయింట్లు ఉంటాయి. |
| ప్రతి 150 మీటర్ల వద్దా అత్యవసర అవసరాలకు, టెలిఫోన్ అందుబాటులో ఉంటుంది. |
| ప్రతి 60 మీటర్ల దగ్గర అగ్నిమాపక పరికరాలుంటాయి. |
| ప్రమాదాలను పసిగట్టే నిఘా కెమెరాలు ప్రతి 250 మీటర్ల వద్ద ఏర్పాటు చేశారు. |
| కిలోమీటర్ చొప్పును గాలి నాణ్యతను పరిశీలిస్తారు. |
| ప్రతి 25 మీటర్లకు సంకేతాలకు సంబంధించిన బోర్డులు దర్శనమిస్తాయి. |
| టన్నెల్ పొడవునా అధికారుల సూచనలు వినిపించే వ్యవస్థ ఉంటుంది. |
| అగ్నిప్రమాదాలను పసిగట్టే కెమెరాలు ప్రతి 60 మీటర్లకు ఉంటాయి. |
అద్యుడు అటల్
ఇలా అధునాతన హంగులతో ప్రపంచంలోనే అత్యంత పొడవైన ఈ సొరంగ మార్గాన్ని రూ.3,300 కోట్ల అంచనా వ్యయంతో నిర్మించారు. ప్రత్యేకతల పరంగానే కాకుండా... దేశ సరిహద్దుల్లో ఉద్రిక్తతల నేపథ్యంలో.. అత్యంత వ్యూహాత్మకమైన మార్గంగా, సైనిక అవసరాలకు కీలకంగా అటల్ టన్నెల్ నిలవనుంది.
ఈ క్లిష్టమైన వ్యూహాత్మకమైన మార్గాన్ని నిర్మించేందుకు బోర్డర్ రోడ్స్ ఆర్గనైజైషన్... బీఆర్వో అనేక సవాళ్లు ఎదుర్కుంది. భౌగోళికంగా, వాతావరణంతో పోరాడి ఈ అత్యద్భుతమైన టన్నెల్ నిర్మించింది.
ఈ కీలకమైన టన్నెల్ నిర్మాణానికి 2000 సంవత్సరంలోనే బీజం పడింది. రోహ్తంగ్ పాస్ కింది నుంచి వెళ్లే ఈ వ్యూహాత్మక సొరంగ మార్గం నిర్మాణానికి... నాటి ప్రధాని అటల్ బిహారి వాజ్పేయీ 2000, జూన్ 3నే నిర్ణయం తీసుకున్నారు. 2002, మే 6న ఈ నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన జరిగింది.
స్నేహానికి ప్రతీకగా..
ఈ సొరంగ మార్గం నిర్మాణం వెనుక.. వాజ్పేయీ బాల్య స్నేహితుడి డిమాండ్ ఉన్నట్లు చెబుతున్నారు పరీశీలకులు. ఈ టన్నెల్ నిర్మాణం ఆలోచన తశి దావా ఇచ్చారు. అర్జున్ గోపాల్గా సుపరిచితులు అయిన తశి.. లేహ్లోని తొలంగ్ గ్రామం వాసి. ఆర్ఎస్సెస్లో ఉన్నప్పుడూ వాజ్పేయూ-అర్జున్ స్నేహితులు. ఈ నేపథ్యంలోనే స్నేహానికి ప్రతీకగా ఈ సొరంగ మార్గం నిలుస్తుందని చెబుతున్నారు. నాటి ఈ సొరంగం డిమాండ్ వెనుక తశి దావాతో పాటు, చరిత్రకారుడు సెరింగ్ డోర్జీ, అభయ్ చందా రాణా సైతం ఉన్నారని గుర్తు చేస్తున్నారు.
గతేడాది డిసెంబర్లో మోదీ ప్రభుత్వం ఈ సొరంగ మార్గానికి అటల్ బిహరీ వాజ్పేయీ స్మారకంగా నామకరణం చేసింది.
హిమాచల్కు అనేక లాభాలు
ఈ అత్యద్భుత టన్నెల్.. హిమాచల్ ప్రదేశ్కే ప్రత్యేక ఆకర్షణగా నిలవనుంది. నిత్యం పర్యటకులతో అలరారే హిమాచల్కు ఈ సొరంగ మార్గం ఆర్థికంగా తోడ్పడనుంది. పర్యటకం, వ్యాపార-వాణిజ్యాల పరంగా అనేక అవకాశాలు సృష్టించనుంది. ఒక్కసారి టన్నెల్ ప్రజలకు అందుబాటులోకి వస్తే... గిరిజన పర్యటకం ఊపందుకోనుంది. ఇప్పటివరకూ 6 నెలల పాటు ప్రపంచంతో సంబంధం లేకుండా ఉండే లాహౌల్కు ఇకపై ఏడాది పొడవునా రాకపోకలు జరగనున్నాయి. అక్కడి ఆలుగడ్డలు, ఇతర స్థానిక ఉత్పత్తులకు మార్కెట్ విస్తరించనుంది. అక్కడి నుంచి వలసలు తగ్గి- ఉపాధి అవకాశాలు పెరగనున్నాయి.
ఉత్తర భారత్లో అత్యంత రద్దీ కలిగిన పర్యటక ప్రదేశాల్లో ఒకటిగా ఉన్న మనాలి.. ఇప్పటికే హిమాచల్ ప్రదేశ్ పర్యటక అభివృద్ధిలో కీలకపాత్ర పోషిస్తుంది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సైతం ఈ రంగంపై ప్రత్యేక దృష్టి సారించింది. ఈ నేపథ్యంలో ప్రపంచంలోనే అతిపొడవైన సొరంగ మార్గం అందుబాటులోకి వస్తే అనేక ప్రయోజనాలు కలుగనున్నాయి.
ఈ సొరంగ మార్గం వ్యుహాత్మక ప్రాధాన్యం చాలా ఉంది. ముఖ్యంగా లద్దాఖ్ సరిహద్దులో ఉద్రిక్తతతల నేపథ్యంలో లేహ్ ప్రాంతంలో మౌలిక సదుపాయాల కల్పన కీలకంగా మారింది. ఈ టన్నెల్ నిర్మాణం లాహౌల్ నుంచి లేహ్ మార్గాన్ని అభివృద్ధి చేసేందుకు తోడ్పడుతుంది. భారత సైన్యానికి వ్యూహాత్మకంగా ఈ నిర్మాణం ఎంతో ఉపయోగపడనుంది. మొత్తంగా ఈ అధునాతన టన్నెల్ శనివారం నుంచి అందుబాటులోకి రానుంది.
ఈ సొరంగ మార్గం మరిన్ని ప్రత్యేకతలు:
