చూపులేనివారు ఇక ఎన్నటికీ చదువుకోలేరని అనుకునే రోజులవి. కళ్లతో పదాలను చూస్తే గానీ చదవటం, రాయటం సాధ్యం కాదని అనుకునే రోజులవి. లూయీ బ్రెయిలీ ఈ భావనలను తుడిచిపెట్టేశారు. చూపు లేకపోతే రోజువారీ జీవితం ఎలా ఉంటుందో ఆయనకు స్వయంగా తెలుసు. ఎదురయ్యే ఆటంకాలు, ఇబ్బందులు తెలుసు. వాటిని ఎలా అధిగమించాలో కూడా తెలుసు. చిన్నప్పటి నుంచే చదువుల మీదున్న ఆకాంక్షే ఆయనకు "కొత్త చూపు" ప్రసాదించింది. స్పర్శతోనే అక్షరాలను గుర్తించే విద్య నేర్పించింది. ఆ నేర్చుకున్న దాంతోనే ఇతరులకు విద్యను ప్రసాదించటానికీ దారి చూపించింది. చూపు లేకపోయినా తేలికగా చదువుకోవటానికి వినూత్న మార్గం వేసింది. ప్రపంచానికో కొత్త లిపిని ప్రసాదించింది. బ్రెయిలీ లిపి కోసమే పుట్టారనే విధంగా ఆయన జీవితం సాగింది.
ప్రమాదవశాత్తు అంధత్వం..
లూయీ బ్రెయిలీ కథ పందొమ్మిదో శతాబ్దం తొలినాళ్లలో మొదలైంది. ఫ్రాన్స్‌లోని పారిస్‌ నగరానికి సమీప గ్రామంలో జనవరి 4, 1809లో ఆయన జన్మించారు. తండ్రి తోలు వస్తువులను తయారు చేసేవారు. తోలును కత్తిరించటానికి, రంధ్రాలు పెట్టటానికి పెద్ద దబ్బనంలాంటి పదునైన పనిముట్లు ఉపయోగించేవారు. బాల బ్రెయిలీ ఒకసారి ఇలాంటి పదునైన దబ్బనంతో ఆడుకుంటూ ఉండగా.. పొరపాటున అది ఒక కంట్లో దిగబడింది. మొదట్లో అంత ప్రమాదకరంగా అనిపించలేదు. కానీ రాన్రానూ పెద్దగా అయ్యింది. ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్లినా ఫలితం లేకపోయింది. కన్ను పోయింది. అది చాలదన్నట్టు కొద్దిరోజుల తర్వాత రెండో కంటికీ ఇన్‌ఫెక్షన్‌ సోకింది. అదీ పోయింది. దీంతో లూయీ ప్రపంచం పూర్తిగా చీకటిమయమైంది. అప్పటికి అతడి వయసు మూడేళ్లు.
మొదట్లో అతడికేమీ అర్థమయ్యేది కాదు. తనకెందుకు కనిపించటం లేదని అమాయకంగా అడిగేవాడు. చూపు లేకపోయినా బ్రెయిలీ తెలివి అమోఘం. తల్లిదండ్రులు కూడా బాగా ప్రోత్సహించారు. తండ్రి చేసి ఇచ్చిన కర్ర సాయంతో గ్రామంలో వీధులన్నీ చుట్టబెట్టేవాడు. తన స్నేహితులతో కలిసి బడికి వెళ్లేవాడు. అందరికన్నా బాగా చదివేవాడు. అనతికాలంలోనే తెలివైనవాడిగా పేరు తెచ్చుకున్నాడు. అంధత్వం అతడి సృజనాత్మకతకు ఎన్నడూ అడ్డు తగల్లేదు.
అయితే ఆ చిన్న బడిలో అంతగా సౌకర్యాలు లేకపోవటంతో వేరే స్కూలుకు వెళ్లాలని అనుకున్నాడు. అప్పుడే అంధుల కోసం ప్రత్యేకించిన రాయల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూషన్‌ ఫర్‌ బ్లైండ్‌ యూత్‌ గురించి తెలిసింది. అందులో చేరిన వెంటనే తండ్రిని అడిగిన ప్రశ్న చూపులేనివారు చదువుకోవటానికి పుస్తకాలు ఉన్నాయా? అనే. అదృష్టం కొద్దీ అక్కడ మందం కాగితం మీద ఉబ్బెత్తుగా, తాకితే తెలిసేలా అక్షరాలతో కూడిన పుస్తకాలున్నాయి. ఈ లిపి వ్యవస్థను బడి వ్యవస్థాపకులు వాలెంటీన్‌ హాయ్‌ కనుగొన్నారు. ఆ బడిలో 14 పుస్తకాలే అందుబాటులో ఉండేవి. బ్రెయిలీ వాటన్నింటినీ చదివేశాడు. అయితే అక్షరాలు పెద్దగా ఉండటం వల్ల పుస్తకాలూ పెద్దగానే ఉండేవి. గుడ్డిలో మెల్లలా ఇది కొంతవరకు నయమే గానీ చదవటానికే పనికొచ్చేవి. రాయటానికి వీలయ్యేది కాదు. ఉబ్బెత్తు అక్షరాలను ముద్రించటానికి పెద్ద ప్రింటింగ్‌ ప్రెస్‌ అవసరమయ్యేది. పాఠాలను వల్లె వేసుకోవటానికి నోట్స్‌ రాసుకోవటం కుదిరేది కాదు. అందుకే అంధుల కోసం సరళమైన, చవకైన కొత్త లిపి అవసరమని గుర్తించాడు.
మాజీ సైనికాధికారి ప్రభావంతో..
రాయల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూషన్‌లో చేరిన రెండో సంవత్సరంలో బ్రెయిలీ జీవితం కొత్త మలుపు తిరిగింది. అప్పుడే మాజీ సైనికాధికారి చార్లెస్‌ బార్బియర్‌ తోడు దొరికింది. ఆయనకు సాహిత్యం అంటే చాలా ఇష్టం. అంధులు తేలికగా పుస్తకాలు చదువుకోవటానికి, రాసుకోవటానికి గడిలో ఉబ్బెత్తు అక్షరాలతో కూడిన విధానాన్ని రూపొందించాడు. ఒకో అక్షరం రెండు అంకెలకు సూచిక. వీటిని రెండు వరుసల చుక్కలతో రాసుకోవచ్చు. వేలితో చుక్కలను తాకుతూ, వాటిని లెక్కపెట్టుకుంటూ అక్షరాలను ఊహించుకోవటం దీనిలోని కీలకాంశం. దీంతో చదువుకోవటమే కాదు.. వేరే కాగితం మీద గుర్తులనూ పెట్టుకోవటానికి వీలయ్యేది. వీటిని ఇతర అంధులూ చదువుకోవచ్చు. నిజానికి ఈ లిపికి మూలం నైట్‌ రైటింగ్‌. దీనికి ఆద్యుడు 19వ శతాబ్దానికి చెందిన చార్లెస్‌ బార్బియర్‌. స్పర్శ ద్వారా చీకట్లోనూ సైనికులు సమాచారాన్ని తెలుసుకోవటం కోసం దీన్ని రూపొందించారు. ఆయనే 1821లో రాయల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూషన్‌కు గడులు, చుక్కల వ్యవస్థను పరిచయం చేశారు.
ఈ విధానంలో చదువుకున్న తొలి విద్యార్థుల్లో బ్రెయిలీ ఒకరు కావటం గమనార్హం. ఇందులో 12 ఉబ్బెత్తు చుక్కలతో 36 రకాల శబ్దాలను సృష్టించేవారు. బార్బియర్‌ విధానం గొప్పతనాన్ని బ్రెయిలీ త్వరలోనే అవగతం చేసుకున్నారు. దీన్ని మరింత మెరుగుపరచే అవకాశమూ ఉందని గుర్తించారు. దీంతో ఎన్నో ప్రయోగాలు చేశారు. దీన్ని సులువుగా, అందరికీ ఉపయోగపడేలా మార్చటానికి నిరంతరం ప్రయత్నించారు. ఉబ్బెత్తు చుక్కలతోనే అక్షరాల లిపిని రూపొందించారు. ఇదే బ్రెయిలీ లిపిగా స్థిరపడింది. దీని రూపకల్పన 1824లోనే పూర్తయినా తొలి పుస్తకాన్ని ముద్రించటానికి ఐదేళ్లు ఆగాల్సి వచ్చింది. ఆయన 1837లో ముద్రించిన పుస్తకం ఇప్పటికీ వాడుకుంటుండటం విశేషం.
ప్రతి గడిలో 1-6 వరకు నిర్ణీత సంఖ్యలో ఉబ్బెత్తు చుక్కలను ఒక క్రమంలో అమర్చటం ఇందులోని కీలంకాశం. చుక్కల సంఖ్య, వాటి అమరిక ఒకో అక్షరానికి సంకేతాలు. వీటిని వేలితో తాకుతూ అక్షరాలను, పదాలను పోల్చుకోవచ్చు. తేలికగా, వేగంగా చదవొచ్చు. ఈ విధానాన్ని బ్రెయిలీ అక్షరాలకే పరిమితం చేయలేదు. పియానోలాంటి ఆర్గన్‌ వాద్యాన్ని వాయించటంలో నిపుణుడైన ఆయన సంగీతం నొటేషన్స్‌ కూడా రాశారు. అక్షరాలు, విరామ చిహ్నాల వంటివే కాదు ఉబ్బెత్తు గీతలు లేదా చుక్కల వరుసలతో బొమ్మలు, గ్రాఫ్‌లను కూడా బ్రెయిలీ లిపిలో తయారు చేయొచ్చు. కాకపోతే ఈ చుక్కలు బ్రెయిలీ లిపి కన్నా పెద్దగా ఉంటాయి.
అధునాతన మార్పులతో..
ప్రస్తుతం స్క్రీన్‌ రీడర్ల వంటి కొత్త పరిజ్ఞానాలు చాలానే పుట్టుకొచ్చాయి. ఇలాంటివెన్ని ఉన్నా అంధుల ప్రాథమిక విద్యకు బ్రెయిలీ లిపియే కీలకం. అక్షర క్రమం, విరామ చిహ్నాల వంటి భాషాంగాలను నేర్చుకోవటానికిది అత్యవసరం. శ్రవణ ఆధారిత పరిజ్ఞానాలతో బ్రెయిలీ లిపి ప్రాధాన్యం కోల్పోతుందని చాలామంది భావించారు. కానీ బ్రెయిలీ డిస్‌ప్లేల వంటి అధునాతన పరిజ్ఞానాల రాకతో దీని అవసరం మరింత ఎక్కువైంది. పలక, స్టైలస్‌తో కాగితం వెనకాల చుక్కలను పెట్టి బ్రెయిలీ లిపిలో రాయొచ్చు. ఎక్కడైనా తప్పులు దొర్లితే బ్రెయిలీ ఎరేజర్‌తో చెరిపేసుకోవచ్చు కూడా. ఇప్పుడు బ్రెయిలీ టైప్‌ రైటర్లు, ఎలక్ట్రానిక్‌ బ్రెయిలర్‌, బ్రెయిలీ నోట్‌ టేకర్‌ వంటివీ ఉన్నాయి. బ్రెయిలీ ఇన్‌పుట్‌ కీబోర్డులూ ఉన్నాయి. వీటితో చూపు లేనివారు స్మార్ట్‌ఫోన్‌లో బ్రెయిలీ గుర్తులను నేరుగా టైప్‌ చేసుకోవచ్చు. ఇవి స్క్రీన్‌ మీద వాటంతటవే ప్రింట్‌ రూపంలోకి మారతాయి.
టైప్‌ రైటర్‌ నుంచి ప్రింటర్ల దాకా..
ప్రజలు ఆమోదించిన మొట్టమొదటి బ్రెయిలీ టైప్‌ రైటర్‌ను ఫ్రాంక్‌ హావెన్‌ హాల్‌ ఆవిష్కరించారు. దీన్ని 1892లో బహిరంగంగా ప్రదర్శించారు. అనంతరం హెన్రీ స్టాన్స్‌ 1903లో స్టెయిన్స్‌బై బ్రెయిలరన్‌ను రూపొందించారు. ఇది అల్యూమినియం ప్లేట్‌ మీద కదులుతూ బ్రెయిలీ అక్షరాలను ఉబ్బెత్తుగా టైప్‌ చేస్తుంది. దీన్ని 1933లో మరింతగా మెరుగుపరచారు. వడ్రంగం పాఠాలు బోధించే డేవిడ్‌ అబ్రహం మరింత అధునాతన బ్రెయిలీ టైప్‌రైటర్‌ను తయారుచేశారు. దీని పేరు పెర్కిన్స్‌ బ్రెయిలర్‌. ఇక 1950ల్లో బ్రెయిలీ ప్రింటర్లు (ఎంబోజర్లు) పుట్టుకొచ్చాయి. మసాచుసెట్స్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ టెక్నాలజీకి (ఎంఐటీ) చెందిన రాబర్ట్‌ మాన్‌ 1960లో వినూత్న సాఫ్ట్‌వేర్‌ను రూపొందించారు.
ఇది దానంతటదే బ్రెయిలీ లిపిని అనువాదం చేసి పెడుతుంది. ఎంఐటీకే చెందిన మరో పరిశోధకుల బృందం ‘ఎంఐటీ బ్రెయిల్‌ఎంబోస్‌’ పరికరాన్ని రూపొందించింది. ఎర్నెస్ట్‌ బేట్‌ 1991లో మౌంట్‌బాటెన్‌ బ్రెయిలర్‌ను తయారుచేశారు. ఇదో ఎలక్ట్రానిక్‌ యంత్రం. ఇది బ్రెయిలీ కాగితం మీద బ్రెయిలీని టైప్‌ చేస్తుంది. డేవిడ్‌ ఎస్‌.మోర్గాన్‌ అనే ఆయన 2011లో మొట్టమొదటి స్మార్ట్‌ బ్రెయిలీ మెషిన్‌ను తీసుకొచ్చారు. ఇది అక్షరాలను మాటల రూపంలోకీ మారుస్తుంది. ఎంటర్‌ చేసిన డేటాను డిజిటల్ రూపంలోకి మార్చటానికిది వీలు కల్పిస్తుంది.
లాజిక్‌ అమరిక..
బ్రెయిలీ అక్షరాలు లాజిక్‌ క్రమంలో అమరి ఉంటాయి. అక్షర క్రమంలోని తొలి పది అక్షరాలు (ఏ నుంచి జే వరకు) పై నాలుగు చుక్కలను ఆక్రమిస్తాయి. ఇవి నంబర్ల వ్యవస్థలో 1 నుంచి 9 వరకు.. అలాగే సున్నాను ప్రతిబింబిస్తాయి. తర్వాతి పది అక్షరాలు కింది ఎడమ వైపు చుక్కతో కలిసి ఆయా అక్షరాలను సూచిస్తాయి. అప్పట్లో అధికారిక ఫ్రెంచిలో డబ్ల్యూ ఉండేది కాదు. అందుకే మొదట్లో బ్రెయిలీ లిపిలో దీన్ని చేర్చలేదు. తర్వాత 10 అక్షరాలు కుడివైపు కింది చివరి చుక్కతో అనుసంధానమై ఉంటాయి.
బాల్యంలో కీలకం..
బాల్యంలోనే చూపు పోయినవారికి, చూపు తగ్గినవారికి వీలైనంత త్వరగా చదువు నేర్పించటం చాలా ఆవశ్యకం. ఇందుకు బ్రెయిలీ లిపి బాగా ఉపయోగపడుతుంది. బాల్యంలోనే బ్రెయిలీ లిపిలో చదువుకున్నవారు చూపు బాగున్నవారితో దాదాపు సమానంగానే నేర్చుకుంటున్నట్టు అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. బ్రెయిలీ లిపిని వేగంగా చదివేవారు అక్షరాలను నెమ్మదిగా తాకుతుంటారు. రెండు వేళ్లతోనూ తాకి చదువుతుంటారు. అయితే ఒక వేలితోనూ బ్రెయిలీ లిపిని చదవొచ్చు. వేలు ఒకసారి ఒక అక్షరాన్ని మాత్రమే గుర్తించినప్పటికీ.. మెదడు బ్రెయిలీ లిపిని నిశితంగానే అర్థం చేసుకుంటుంది. తర్వాత వచ్చే అక్షరాలను ఊహించుకునేలా చేసి పదాలను తేలికగా పోల్చుకోగలదు. ఈ ప్రక్రియ చాలావరకు మెదడులో దృశ్యాలకు సంబంధించిన భాగంలోనే జరుగుతుంది.
వందకు పైగా భాషల్లో..
ప్రస్తుతం 133కు పైగా భాషల్లో బ్రెయిలీ లిపి అందుబాటులో ఉంది. ఇంగ్లిషు మాట్లాడే దేశాల్లో కొన్ని మార్పులతో వేర్వేరు విధంగా ఉండేది. దీన్ని 1991లో ప్రామాణికంగా మలచటానికి ప్రయత్నాలు మొదలయ్యాయి. చివరికి యునిఫైడ్‌ ఇంగ్లిష్‌ బ్రెయిలీ రూపొందింది. దీన్ని ఇంటర్నేషనల్‌ కౌన్సిల్‌ ఆన్‌ ఇంగ్లిష్‌ బ్రెయిలీకి చెందిన 7 దేశాలు ఆమోదించాయి.
కాస్త నైపుణ్యం..
బ్రెయిలీ లిపిని చదవటానికి కొంత నైపుణ్యం అవసరం. పదాలను తాకుతూ వేళ్లను కదిలిస్తున్నప్పుడు అవసరమైతే కాస్త ఒత్తిడితోనూ నొక్కాల్సి ఉంటుంది. లిపిని అర్థం చేసుకోవటానికి రకరకాల పద్ధతులు ఉన్నప్పటికీ దేనికదే ప్రత్యేకం. రెండు చూపుడు వేళ్లతో చదివేవారు వేగంగా, బాగా చదవగలరని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. కుడి చేత్తో వాక్యం చివరను, ఎడమచేత్తో వాక్యం ముగింపును ఒకేసారి గుర్తించేవారు ఇంకాస్త వేగంగా చదువుతున్నారని బయటపడింది.
