26 আগষ্টৰ দিনটো প্ৰতি বছৰে এক উল্লেখযোগ্য দিন হিচাবে বিবেচনা কৰা হয় ৷ কাৰণ ই ইতিহাসৰ সময়ছোৱাত মহিলাসকলে পুৰুষৰ সমান অধিকাৰ লাভৰ বাবে কেৱল অসামৰিকখণ্ডতে নহয় সামৰিকখণ্ডতো সন্মুখীন হোৱা প্ৰতিকূলতা আৰু স্থিতিস্থাপকতাৰ প্ৰতীক ৷
মহিলাৰ সমতা লাভৰ বাবে মহিলা সবলীকৰণৰ প্ৰয়োজন, যাতে ব্যক্তিগত আৰু ৰাজহুৱা পৰ্যায়ত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু সম্পদৰ সুবিধা গ্ৰহণ কৰি পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়ে উৎপাদনশীল হ’ব পাৰে ৷
আমি এনে এখন পৃথিৱী সৃষ্টি কৰিব লাগিব, য’ত সকলোৱে ঘৰৰ ভিতৰত আৰু বাহিৰত নিৰাপত্তা অনুভৱ কৰিব পাৰে । মহিলাৰ সমতা তেতিয়াহে লাভ কৰিব পাৰি যেতিয়া মহিলাসকলে কৰ্মস্থলীৰ পৰা মুক্তভাৱে ঘৰলৈ যাব পাৰে, মহিলাসকলে খিৰিকী খুলি মুকলিকৈ শোৱ পাৰে, নিজৰ ইচ্ছামতে সকলো ধৰণৰ পোচাক পিন্ধিব পাৰে ৷
- মহিলা সমতা দিৱসৰ ইতিহাস :
বহু বছৰ ধৰি উদযাপন কৰি অহা মহিলা সমতা দিৱস, 1973 চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে উদযাপন কৰা হৈছিল । তেতিয়াৰ পৰা আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে এই তাৰিখ ঘোষণা কৰি আহিছে । 1920 চনত সেইদিনা বিদেশ সচিব বেইনব্ৰিজ কলবিয়ে আমেৰিকাৰ মহিলাসকলক ভোটা দিয়াৰ সাংবিধানিক অধিকাৰ প্ৰদান কৰা ঘোষণাত স্বাক্ষৰ কৰা দিনটোক স্মৰণ কৰিবলৈ এই তাৰিখটো বাছনি কৰা হৈছে ।
1920 চনত মহিলাৰ বাবে নাগৰিক অধিকাৰৰ এক বৃহৎ আন্দোলনৰ 72 বছৰীয়া প্ৰচাৰৰ ফলস্বৰূপে এই দিনটো থিয় দিছিল । এই ধৰণৰ কাৰ্য্যৰ আগতে আনকি ৰুছ’ আৰু কাণ্টৰ দৰে সন্মানীয় চিন্তাবিদসকলেও বিশ্বাস কৰিছিল যে সমাজত নাৰীৰ নীচ মৰ্যাদা সম্পূৰ্ণ বুদ্ধিমান আৰু যুক্তিসংগত; মহিলাসকল কেৱল ‘সুন্দৰ’ আৰু ‘‘গুৰুতৰ নিয়োগৰ বাবে উপযুক্ত নাছিল’’ ।
যোৱা শতিকাত বহু মহান মহিলাই এই মতামত ভুল বুলি প্ৰমাণ কৰিছে । মহিলাসকলে যিখিনি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম, সেইখিনিয়েই বিশ্বই প্ৰত্যক্ষ কৰিছে । উদাহৰণস্বৰূপে, ৰোজা পাৰ্কছ আৰু এলিন’ৰ ৰুজভেল্টে নাগৰিক অধিকাৰ আৰু সমতাৰ বাবে যুঁজিছিল আৰু ৰোজালিণ্ড ফ্ৰেংকলিন, মেৰী কিউৰী, জেন গুডালৰ দৰে মহান বিজ্ঞানীসকলে সুযোগ পাই মহিলা আৰু পুৰুষ উভয়ে কি লাভ কৰিব পাৰে, সেই কথা পূৰ্বতকৈ অধিক দেখুৱাইছে ।
আজি নাৰীৰ সমতা কেৱল ভোটাধিকাৰ ভাগ কৰাতকৈ বহু বেছি বৃদ্ধি পাইছে । ইকুৱেলিটি নাও আৰু উইমেনকাইণ্ড ৱৰ্ল্ডৱাইডৰ দৰে সংস্থাই সমগ্ৰ বিশ্বৰ মহিলাসকলক শিক্ষা আৰু নিয়োগৰ সমান সুযোগ প্ৰদান কৰি আহিছে, ইয়াৰ বিপৰীতে নাৰীৰ প্ৰতি দমন আৰু হিংসা আৰু প্ৰতিখন সমাজতে এতিয়াও দেখা দিয়া বৈষম্য আৰু কু-সংস্কাৰক ঠেলি দিছে ।
- ‘‘সমতা, বৈচিত্ৰ আৰু অন্তৰ্ভুক্তিৰ পোষকতা কৰা মহিলা’’ : 2024 ৰ বিষয়বস্তু
এই বিষয়বস্তুৱে সমগ্ৰ দেশৰ মহিলাসকলক স্বীকৃতি দিয়ে যিসকলে বুজি পায় যে, ইতিবাচক ভৱিষ্যতৰ বাবে আমি আমাৰ জীৱন আৰু প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰা পক্ষপাতিত্ব আৰু বৈষম্য সম্পূৰ্ণৰূপে নিৰ্মূল কৰাটো প্ৰয়োজন ।
- ভাৰতত মহিলাৰ সমতা
ভাৰতবৰ্ষত য’তেই নাথাকক কিয় ছোৱালী-ল’ৰাই নিজৰ ঘৰ-দুৱাৰ আৰু সমাজত লিংগ বৈষম্য দেখিবলৈ পায় – পাঠ্যপুথিত, চিনেমাত, সংবাদ মাধ্যমত আৰু তেওঁলোকৰ যত্ন আৰু সহায় আগবঢ়োৱা পুৰুষ-মহিলাৰ মাজত । সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত লিংগ বৈষম্যৰ ফলত অসমান সুযোগৰ সৃষ্টি হয় আৰু ই দুয়োটা লিংগৰ জীৱনত প্ৰভাৱ পেলায় যদিও পৰিসংখ্যাগতভাৱে ছোৱালীয়েই আটাইতকৈ বঞ্চিত ।
ভাৰতত ছোৱালী আৰু ল’ৰাৰ কৈশোৰৰ অভিজ্ঞতা বেলেগ বেলেগ । ল’ৰাই অধিক স্বাধীনতা অনুভৱ কৰাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও ছোৱালীয়ে মুক্তভাৱে চলাচল কৰাৰ ক্ষমতা আৰু কৰ্ম, শিক্ষা, বিবাহ আৰু সামাজিক সম্পৰ্কক প্ৰভাৱিত কৰা সিদ্ধান্ত লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক সীমাবদ্ধতাৰ সন্মুখীন হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে ।
ছোৱালী আৰু ল’ৰাৰ বয়স বৃদ্ধিৰ লগে লগে লিংগ বাধাসমূহ সম্প্ৰসাৰিত হৈ থাকে আৰু প্ৰাপ্তবয়স্কতালৈকে চলি থাকে য’ত আমি আনুষ্ঠানিক কৰ্মক্ষেত্ৰত মাত্ৰ এক চতুৰ্থাংশ মহিলাকহে দেখিবলৈ পাওঁ ।
কিছুমান ভাৰতীয় মহিলা বিশ্বব্যাপী নেতা আৰু বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত শক্তিশালী কণ্ঠ ৷ কিন্তু ভাৰতৰ বেছিভাগ মহিলা আৰু ছোৱালীয়ে গভীৰভাৱে শিপাই থকা পিতৃতান্ত্ৰিক দৃষ্টিভংগী, নীতি-নিয়ম, পৰম্পৰা আৰু গাঁথনিৰ বাবে তেওঁলোকৰ বহু অধিকাৰ সম্পূৰ্ণৰূপে ভোগ কৰিব নোৱাৰে ।
- গ্লোবেল জেণ্ডাৰ গেপ ইণ্ডেক্স (জিজিজিআই) 2024
ৱৰ্ল্ড ইকনমিক ফ'ৰাম (ডব্লিউইএফ)ৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত গ্লোবেল জেণ্ডাৰ গেপ প্ৰতিবেদন অনুসৰি আইচলেণ্ডে ইয়াৰ 1 নম্বৰ স্থান (93.5%) বজাই ৰাখে, আৰু লগতে ইয়াৰ লিংগ ব্যৱধানৰ 90% তকৈ ওপৰ বন্ধ কৰা একমাত্ৰ অৰ্থনীতি । ভাৰতে 146 খন দেশৰ ভিতৰত দুটা স্থান পিছলি 129 খন লৈ গৈছে ।
2023 চনত, 2022 চনত 135 ৰ পৰা আঠটা স্থান উৰ্ধগামী হৈ ই 127 তম স্থানত আছিল । প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ভাৰতে 2024 চনত ইয়াৰ লিংগ ব্যৱধানৰ 64.1% বন্ধ কৰিছে ৷ যাৰ ফলত নীতি-নিৰ্ধাৰকসকলে অধিক ভাল কৰাৰ সুযোগ ৰখাৰ এক বৃহৎ সুবিধা আছে ।
প্ৰতিবেদনখনে আঙুলিয়াই দিছিল যে, ভাৰতে যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা অৰ্থনৈতিক অংশগ্ৰহণ আৰু সুযোগত সামান্য উন্নতি দেখুৱাইছে, ইয়াৰ 2012 চনৰ 46% নম্বৰৰ সৈতে মিলাবলৈ 6.2 শতাংশ পইণ্টঅধিক প্ৰয়োজন হ'ব ।
ভাৰতত লিংগ সমতা প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে কেইবাটাও পদক্ষেপ ল'ব লাগিব উদাহৰণ স্বৰূপে ছোৱালীবোৰে উচ্চ শিক্ষা এৰি নিদিয়া, তেওঁলোকক চাকৰিৰ দক্ষতা প্ৰদান কৰা, কৰ্মস্থানত সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰা, আৰু ঘৰত কামৰ দায়িত্ব ভাগ-বাটোৱাৰা কৰি বিবাহৰ পিছত চাকৰি কৰাত সহায় কৰা ।
শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত, পুৰুষ আৰু মহিলাৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰৰ মাজৰ ব্যৱধান হৈছে 17.2 শতাংশ পইণ্ট, যাৰ ফলত ভাৰত এই সূচকত 124 তম স্থানত আছে । ৰাজনৈতিক সশক্তিকৰণ সূচকত ভাৰতে ভাল প্ৰশংসা কৰিছে, কিন্তু সংসদত মহিলাৰ প্ৰতিনিধিত্ব নিম্ন হৈ আছে ।
- লোকসভা নিৰ্বাচন 2024 ত মহিলাৰ প্ৰতিনিধিত্ব
2024 চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত মুঠ 797 গৰাকী মহিলাই নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত 74 গৰাকী নিৰ্বাচিত হৈছিল । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে সংসদৰ নিম্ন সদনৰ 543 জন সদস্যৰ মাত্ৰ 13.6 শতাংশমহিলা । মহিলা সংৰক্ষণ বিধেয়ক, 2023-ৰ পটভূমিত এই সংখ্যাবোৰ ভাল লক্ষণ নহয়, এতিয়াও কাৰ্যকৰী হোৱা নাই, যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে মহিলাসকলৰ বাবে লোকসভা আৰু ৰাজ্যিক বিধান সভাৰ এক-তৃতীয়াংশ আসন সংৰক্ষণ কৰা ।
2019 চনত 78 গৰাকী মহিলা (মুঠ 543 জন সাংসদৰ 14.3 শতাংশ) লোকসভালৈ নিৰ্বাচিত হোৱাৰ অভিলেখতকৈ এই সংখ্যা অলপ কম ।
- লিংগ সমতাৰ বাবে চৰকাৰী পদক্ষেপ
ভাৰত চৰকাৰে লিংগ-আধাৰিত অসামঞ্জস্যতা সমাপ্ত কৰা, পুৰুষ আৰু মহিলাৰ মাজৰ বৈষম্য হ্ৰাস কৰা, মহিলাৰ আৰ্থ-সামাজিক স্থিতি উন্নত কৰা আৰু বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰাত সৰ্বাধিক অগ্ৰাধিকাৰ দিছে । মহিলাসকলে যাতে সমান অধিকাৰ, সুযোগ আৰু সম্পদৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ লাভ কৰে সেয়া নিশ্চিত কৰাৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হৈছে :
সাংবিধানিক ব্যৱস্থা – অনুচ্ছেদ 14, অনুচ্ছেদ 15 (3), অনুচ্ছেদ 39A, আৰু অনুচ্ছেদ 42 ৰ দৰে অনুচ্ছেদবোৰে লিংগ সমতা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে মহিলাৰ অধিকাৰৰ বাবে বিশেষ ব্যৱস্থা কৰে ।
আইনগত বিধান – ভাৰতত মহিলাৰ আইনী অধিকাৰ
যৌতুক নিষেধাজ্ঞা আইন, 1961 – ইয়াত মহিলাৰ পৰা বিবাহৰ সময়ত বা বিয়াৰ আগতে বা পিছত যিকোনো সময়ত যৌতুক দিয়া বা লোৱা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে ।
মহিলা আৰু কৰ্মক্ষেত্ৰৰ যৌন নিৰ্যাতন (প্ৰতিৰোধ, নিষেধাজ্ঞা আৰু প্ৰতিকাৰ) আইন, 2013 - ইয়াৰ দ্বাৰা এনে ব্যৱস্থা কৰা হ’ব যে ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত খণ্ড উভয়তে কৰ্মক্ষেত্ৰত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে কোনো ধৰণৰ যৌন নিৰ্যাতন নহয় ।
প্ৰি-কনচেপচন এণ্ড প্ৰি-নেটেল ডায়েগনষ্টিকছ এক্ট (পিচিপিএনডিটি), 1994 - ইয়াৰ ফলত মহিলা গৰ্ভধাৰণৰ আগতে বা পিছত লিংগ নিৰ্বাচনত বাধা আহিব। ইয়াৰ ফলত দেশত অবাঞ্চিত আৰু অবৈধ গৰ্ভপাত হ্ৰাস পাব ।
সমান পাৰিতোষিক আইন, 1976 - ইয়াৰ দ্বাৰা একেটা কাম বা একে প্ৰকৃতিৰ কামৰ বাবে পুৰুষ আৰু মহিলা উভয় শ্ৰমিকক সমান পাৰিতোষিক প্ৰদান কৰাটো নিশ্চিত কৰা হয় । নিযুক্তি আৰু সেৱাৰ চৰ্তৰ প্ৰেক্ষাপটত লিংগৰ ভিত্তিত কোনো ধৰণৰ বৈষম্য নাথাকিব ।
ন্যূনতম মজুৰি আইন, 1948 – ইয়াৰ দ্বাৰা পুৰুষ আৰু মহিলা শ্ৰমিকৰ মাজত বৈষম্য বা তেওঁলোকৰ বাবে ভিন্ন ন্যূনতম মজুৰিৰ অনুমতি দিয়া হোৱা নাই ।
প্ৰসূতি সুবিধা আইন, 1961 (2017 চনত সংশোধিত) - ইয়াৰ দ্বাৰা নিশ্চিত কৰা হয় যে প্ৰতিষ্ঠানসমূহত নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে (প্ৰসৱৰ পূৰ্বে আৰু পিছত দুয়োটাতে) কাম কৰা মহিলাসকলে প্ৰসূতি আৰু অন্যান্য সুবিধাৰ অধিকাৰী ।
আঁচনি/কাৰ্যসূচী :
- অৰ্থনৈতিক অংশগ্ৰহণ আৰু সুযোগ: মহিলাৰ উন্নয়ন আৰু সৱলীকৰণৰ দিশত উদ্দেশ্য কৰা বিভিন্ন কাৰ্যসূচী আৰু আঁচনিসমূহ হ’ল :
- বেটি বচাও বেটি পঢ়াও (BBBP)-এ কন্যা সন্তানৰ সুৰক্ষা, জীয়াই থকা আৰু শিক্ষা সুনিশ্চিত কৰে ।
- মহিলা শক্তি কেন্দ্ৰ (MSK)ৰ লক্ষ্য হৈছে গ্ৰাম্য মহিলাসকলক দক্ষতা বিকাশ আৰু কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগেৰে সৱলীকৰণ কৰা ।
- ৱৰ্কিং উইমেন হোষ্টেলে (WWH) কৰ্মৰত মহিলাসকলৰ সুৰক্ষা আৰু সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰে ।
- মহিলা আৰক্ষী স্বেচ্ছাসেৱকসকলে (এমপিভি) ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহত মহিলা আৰক্ষী স্বেচ্ছাসেৱকসকলক নিয়োজিত কৰাৰ কল্পনা কৰে ৷ যিয়ে আৰক্ষী আৰু সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সংযোগী হিচাপে কাম কৰে আৰু দুৰ্দশাগ্ৰস্ত মহিলাসকলক সুবিধা প্ৰদান কৰে ।
- ৰাষ্ট্ৰীয় মহিলা কোচ (আৰ এম কে) হৈছে দৰিদ্ৰ মহিলাসকলক বিভিন্ন জীৱিকা আৰু আয়-উৎপাদনকাৰী কাম-কাজৰ বাবে ৰেহাইমূলক চৰ্তত ক্ষুদ্ৰ ঋণ প্ৰদান কৰা এটা শীৰ্ষ ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় সংস্থা ৷
- ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰেচ আঁচনিয়ে শিশুসকলক নিৰাপদ, সুৰক্ষিত আৰু উদ্দীপক পৰিৱেশ প্ৰদান কৰি মহিলাসকলে লাভজনক কৰ্মসংস্থাপন গ্ৰহণ কৰাটো নিশ্চিত কৰে ।
- প্ৰধানমন্ত্ৰী মাত্ৰু বন্দনা যোজনাৰ লক্ষ্য হৈছে গৰ্ভৱতী আৰু দুগ্ধপান কৰা মাতৃক প্ৰসূতিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা ।
- প্ৰধানমন্ত্ৰী আৱাস যোজনাৰ লক্ষ্য হৈছে মহিলাগৰাকীৰ নামত গৃহ নিৰ্মাণৰো ব্যৱস্থা কৰা ।
- দীন দয়াল উপাধ্যায় ৰাষ্ট্ৰীয় নগৰীয়া জীৱিকা অভিযান (DAY-NULM)-এ মহিলাসকলৰ বাবে দক্ষতা বিকাশৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যাৰ ফলত বজাৰভিত্তিক নিয়োগ হ’ব ।
- প্ৰধানমন্ত্ৰী উজ্জ্বলা যোজনাই বিনামূলীয়াকৈ এল পি জি চিলিণ্ডাৰ প্ৰদান কৰি মহিলা সবলীকৰণৰ লগতে তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্য সুৰক্ষিত কৰে ।
- প্ৰধানমন্ত্ৰী সুকন্যা সমৃদ্ধি যোজনা - এই আঁচনিৰ অধীনত ছোৱালীক বেংক একাউণ্ট খুলি অৰ্থনৈতিকভাৱে সবল কৰি তোলা হৈছে ।
মহিলা উদ্যোগীকৰণ : মহিলা উদ্যোগীকৰণৰ প্ৰসাৰৰ বাবে চৰকাৰে ষ্টেণ্ড আপ ইণ্ডিয়া আৰু মহিলা ই-হাট (মহিলা উদ্যোগী/ এছ এইচ জি/এন জি অ’ক সহায় কৰিবলৈ অনলাইন বিপণন মঞ্চ)ৰ দৰে আঁচনি আৰম্ভ কৰিছে । প্ৰধানমন্ত্ৰী মুদ্ৰা যোজনাই (পিএমএমৱাই) ক্ষুদ্ৰ/ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায়ীক প্ৰতিষ্ঠানিক বিত্তীয় সাহায্য প্ৰদান কৰে ।
খেলো ইণ্ডিয়া উইমেন’ছ লীগ : এই পদক্ষেপে ক্ৰীড়াত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰিছে আৰু সকলো বয়সৰ গোটতে প্ৰতিযোগিতা, শিক্ষণ আৰু বৃদ্ধিৰ যথেষ্ট সুযোগ প্ৰদান কৰিছে ।
লগতে পঢ়ক : স্ব-নিৰ্ভৰ নাৰী আঁচনিত কোনে কোনে কৰিব পাৰিব আবেদন... - Swanirbhar Nari Asaam
