History of Tirumala Laddu:"అదివో అల్లదివో శ్రీహరివాసము.. పదివేల శేషుల పడగలమయము".. అంటూ శ్రీవారి దర్శనానికి వెళ్లిన భక్తులు సాక్షాత్తూ శ్రీవైకుంఠనాథుడిని తలచుకుంటారు. సంవత్సరంలో 365 రోజులు ఉంటే 400కు పైగా పండగలు తిరుమలలో జరుగుతుంటాయి. ఇక తిరుమల అంటే స్వామి దర్శనం తర్వాత గుర్తుకువచ్చేది లడ్డూ ప్రసాదం. ఆ లడ్డూ ఎన్నిసార్లు తిన్నా మళ్లీ మళ్లీ తినాలపిస్తుంది. కారణం.. ఇవి అద్భుతమైన రుచిని కలిగి ఉండటమే. అందుకే తిరుమల వచ్చిన భక్తులు వీలైనన్ని లడ్డూలను కొనుగోలు చేసి బంధువులు, స్నేహితులకు పంచి పెడుతుంటారు. మరి.. ఈ లడ్డూ స్వామివారి ప్రసాదంగా ఎప్పట్నుంచి అందిస్తున్నారు? పేటెంట్ వివరాలేంటి? అన్నది ఈ స్టోరీలో తెలుసుకుందాం.
మొదట్లో పల్లవ ప్రసాదం: క్రీ.శ. 614లో పల్లవరాణి సమవాయి.. భోగశ్రీనివాసమూర్తిని తిరుమల ఆలయానికి కానుకగా సమర్పించుకుంది. ఈ విగ్రహం పంచబేరాల్లో ఒకటిగా ఉంది. పల్లవుల కాలంలోనే భగవంతునికి పల్లవ ప్రసాదం సమర్పించేవారు. అప్పట్లో తిరుమలకు చేరుకునేవారి సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉండేది. అయితే శ్రీ రామానుజాచార్యుల వారి రాకతో తిరుమల ప్రాశస్త్యం పెరిగింది.
ప్రసాదానికి గ్రామాల విరాళం: ఆ తర్వాత స్వామివారికి నివేదించే నైవేద్యానికి రెండవ దేవరాయల కాలంలో అమాత్య శేఖర మల్లన్న మూడు గ్రామాలను సమర్పించారు. ఆ గ్రామాలపై వచ్చే ఆదాయంతో నిత్యం సేవలు నిర్వహించేవారు. మల్లన్న కాలంలోనే శ్రీవారికి సమర్పించే సేవల వివరాలతో సమయ పట్టిక తయారుచేశారు. భక్తులకు ప్రసాదంగా తిరుప్పొంగం ఇచ్చేవారు. ఆ తర్వాత కాలంలో మనోహరపడి, సుక్కీయం, అప్పం.. వంటి తదితర వాటిని స్వామివారికి నైవేద్యంగా సమర్పించేవారు. విజయనగర రాజుల కాలంలో అవసరం అనే ప్రసాదాన్ని ఇచ్చేవారని శాసనాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి.
మూడు వందల ఏళ్ల క్రితమే తీపి ప్రసాదం: మూడు వందల ఏళ్ల క్రితమే తిరుమలలో తీపి ప్రసాదాన్ని భక్తులకు ఇచ్చేవారని తెలుస్తోంది. 1803లో బ్రిటిషువారు.. ప్రసాదాల విక్రయాన్ని ప్రారంభించాలని ఆలయ నిర్వాహకులకు సూచించారు. అప్పట్లో వడకు ఎక్కువ డిమాండ్‌ ఉండేది. ఎందుకంటే అవి ఎక్కువ రోజులు నిల్వ వుండేవి. అనంతరం మహంతుల హయాములో తీపి బూందీ ఇచ్చేవారు. ఈ ప్రసాదమే కొంతకాలానికి లడ్డూగా మారింది.
కల్యాణం అయ్యంగార్‌:1940ల్లో మిరాశీదార్లలో ఒకరైన కల్యాణం అయ్యంగార్‌ లడ్డూ ప్రసాదం ఇవ్వడాన్ని ప్రారంభించారు. ఈ ప్రసాదానికి విశేషమైన ఆదరణ లభించింది. తిరుమల అంటే లడ్డూ ప్రసాదం.. లడ్డూ ప్రసాదం అంటే తిరుమల అనేంతగా పేరు వచ్చింది.