हैदराबादINDIA AND EFTA TRADE DEAL : भारत आणि 4 राष्ट्रांच्या EFTA ब्लॉकने 10 मार्च 2024 रोजी एका ऐतिहासिक व्यापार करारावर स्वाक्षरी केली. व्यापार करार खुल्या निष्पक्ष आणि न्याय्य व्यापार तसंच तरुणांसाठी वाढ आणि रोजगार निर्मितीसाठी सामायिक वचनबद्धता स्पष्ट करतो. गेल्या 10 वर्षात भारताच्या अर्थव्यवस्थेने जगातील अकरावी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था ते पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था म्हणून झेप घेतली होती. व्यवसाय, उत्पादन आणि निर्यातीमध्ये नवीन उंची गाठण्यासाठी देश व्यापक सुधारणा करत आहे. व्यवसाय करण्याच्या संधी पूर्वेला वाढवत आहे. EFTA (युरोपियन फ्री ट्रेड असोसिएशन) ही आइसलँड, लिकटेंस्टीन, नॉर्वे आणि स्वित्झर्लंडची आंतर-सरकारी संस्था आहे. EFTA हा युरोपियन युनियनचा भाग नाही. EFTA ने आत्तापर्यंत 40 भागीदार देशांसह 29 करारांवर स्वाक्षरी केली आहे. ज्यात कॅनडा, चिली, चीन, मेक्सिकोसह दक्षिण कोरिया, भारत 2008 पासून EFTA सोबत व्यापार करारावर बोलणी करत आहेत.
2022-23 मध्ये EFTA देशांना भारताची निर्यात USD 1.92 अब्ज होती. तर आयात USD 16.74 अब्ज होती. भारताची EFTA देशांसोबत सातत्याने व्यापारी तूट आहे. त्यामध्ये 2021-2022 मध्ये ती 23.7 अब्ज पर्यंत पोहोचले होती आणि नंतर 2022-23 मध्ये ते 14.8 अब्ज डॉलर्सपर्यंत घसरली आणि एप्रिल-डिसेंबर 2023 मध्ये ते पुन्हा 15.6 USD पर्यंत वाढली. भारत-EFTA द्वि-मार्गी व्यापार 22-23 मध्ये USD 18.65 अब्ज होता 2021-22 मध्ये तो USD 27.23 बिलियन होता.
EFTA देशांना प्रमुख भारतीय निर्यातीत रसायने, अर्ध-प्रक्रिया केलेले दगड, बोटी यांचा समावेश होतो; जहाजे, फार्मास्युटिकल्स आणि इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे यांचाही त्यामध्ये समावेश आहे. भारताला एप्रिल 2000 ते डिसेंबर 2023 दरम्यान स्वित्झर्लंडकडून सुमारे 10 अब्ज डॉलरची थेट विदेशी गुंतवणूक (FDI) मिळाली आहे. भारतातील 12 वा सर्वात मोठा गुंतवणूकदार तो आहे. या कालावधीत नॉर्वेमधून USD 721.52 दशलक्ष, आइसलँडमधून USD 29.26 दशलक्ष आणि लिकटेन्स्टाईनमधून USD 105.22 दशलक्ष FDI आली. EFTA चा एकूण भारतीय निर्यातीचा वाटा 0.4% आहे तर आयातीचा वाटा 2.4% आहे. व्यापार तुटीच्या या संदर्भात, भारतीय निर्यातदार त्यांच्या वाटाघाटींमध्ये अत्यंत सावध होते. त्यांना याची जाणीव होती की शुल्क काढून टाकल्याने व्यापारातील तूट वाढू शकते. या करारामुळे भारतीय प्राणीज उत्पादने, मासे, प्रक्रिया केलेले खाद्यपदार्थ, भाजीपाला तेले यासह इतर वस्तूंसाठी शुल्क मुक्त EFTA बाजारपेठ उपलब्ध होण्याची अपेक्षा आहे. व्यापाराच्या पैलूंबरोबरच भारत उच्च-तंत्रज्ञान क्षेत्रातील तंत्रज्ञान हस्तांतरणासाठी गुंतवणुकीसाठी देखील उत्सुक आहे. सध्याच्या करारामध्ये वस्तू आणि सेवा व्यापारातील करार, मूळ नियम, बौद्धिक संपदा अधिकार, गुंतवणूक प्रोत्साहन आणि सहकार्य, सरकारी खरेदी, व्यापारातील तांत्रिक अडथळे आणि व्यापार सुलभता यासह 14 प्रकरणे आहेत. अधिक बाजारपेठेतील प्रवेशासह करारामध्ये भारतात पुढील 15 वर्षांमध्ये 1 दशलक्ष रोजगार निर्मितीसाठी 100 अब्ज अमेरिकन डॉलर गुंतवणुकीची वचनबद्धता आहे. भारत-EFTA व्यापार करार केवळ व्यापार आणि गुंतवणुकीतच नव्हे तर भ्रष्टाचाराच्या बाबतीत खूप कमी गुण मिळवणाऱ्या आणि लोकांच्या जीवनमानावर उच्च गुण मिळवणाऱ्या जगातील काही तंत्रज्ञान-जाणकार देशांसोबत धोरणात्मक भागीदारी करण्यासाठी संधी उपलब्ध करून देईल.
EFTA मध्ये, स्वित्झर्लंड हा भारताचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार असून त्यानंतर नॉर्वेचा क्रमांक लागतो. स्वित्झर्लंड ही जगातील सर्वात नाविन्यपूर्ण अर्थव्यवस्थांपैकी एक मानली जाते. ग्लोबल इनोव्हेशन इंडेक्समध्ये ते सातत्याने प्रथम क्रमांकावर होते. गेल्या आर्थिक वर्षात भारत आणि स्वित्झर्लंडमधील द्विपक्षीय व्यापार USD 17.14 अब्ज (USD 1.34 अब्ज निर्यात आणि USD 15.79 अब्ज आयात) होता. 2022-23 मध्ये भारताची स्वित्झर्लंडसोबतची व्यापार तूट USD 14.45 अब्ज होती. स्वित्झर्लंडमधून भारताच्या मुख्य आयातीमध्ये सोने (USD 12.6 अब्ज), यंत्रसामग्री (USD 409 दशलक्ष), फार्मास्युटिकल्स (USD 309 दशलक्ष), कोकिंग आणि स्टीम कोळसा (USD 380 दशलक्ष), ऑप्टिकल उपकरणे आणि ऑर्थोपेडिक उपकरणे (USD 296 दशलक्ष), घड्याळे USD 211.4 दशलक्ष), सोयाबीन तेल (USD 202 दशलक्ष), आणि चॉकलेट (USD 7 दशलक्ष). भारतातून होणाऱ्या प्रमुख निर्यातीत रसायने, रत्ने आणि दागिने, दुकाने आणि बोटी, यंत्रसामग्री, विशिष्ट प्रकारचे कापड आणि वस्त्रे यांचा समावेश होतो. स्वित्झर्लंड हा भारतासाठी सोन्याच्या आयातीचा सर्वात मोठा स्रोत आहे. सुमारे 41 टक्के वाटा, भारताच्या एकूण आयातीपैकी 5% पेक्षा जास्त मौल्यवान धातूचा वाटा आहे. स्वित्झर्लंडमध्ये नोव्हार्टिस आणि रोशेसह जगातील काही प्रमुख फार्मा कंपन्या आहेत. दोन्ही कंपन्यांचे भारतात अस्तित्व आहे. 2022-23 मध्ये भारत आणि नॉर्वेमधील द्विपक्षीय व्यापार USD 1.5 अब्ज होता.