నిజాం నిరంకుశ పాలన నుంచి తెలంగాణను విముక్తి చేసేందుకు సాగిన విమోచన ఉద్యమంలో పాలమూరు జిల్లా కీలక భూమిక పోషించింది. నిజాంకు వ్యతిరేకంగా జరిగిన వీరోచిత పోరాటంలో పాలమూరు జిల్లాలో జరిగిన అనేక ఘటనలు చరిత్రలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయాయి. రజాకార్లను ఎదిరించి నిలిచినందుకు వారు జరిపిన కాల్పుల్లో 11 మంది అక్కడికక్కడే ప్రాణాలు కోల్పోయిన అప్పంపల్లి ఘటన అందులో ప్రధానమైంది.
దేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటికీ హైదరాబాద్ సంస్థానం నిజాం పాలనలో ఉండేది. స్వాతంత్య్రానంతరం నిజాంకు వ్యతిరేకంగా మహబూబ్నగర్ జిల్లా చిన్నచింతకుంట మండలం అప్పంపల్లిలో అజ్ఞాత పోరాటం సాగింది. అదే గ్రామానికి చెందిన బెల్లం నాగన్న ఓ ప్రత్యేక దళాన్ని ఏర్పాటు చేసి తరచూ సమావేశాలు నిర్వహించేవాడు. రజాకార్లకు వ్యతిరేకంగా ప్రజల్ని చైతన్యవంతుల్ని చేసేందుకు ప్రయత్నించేవాడు. 1947 అక్టోబర్ 7న ఉద్యమకారులను పట్టుకునేందుకు రజాకార్లు అప్పంపల్లికి చేరుకున్నారు. సమాచారం తెలుసుకున్న గ్రామస్థులు తక్షణం గ్రామం విడిచి వెళ్లాలంటూ రజాకార్లతో వాగ్వాదానికి దిగారు. ఉద్యమ నాయకులను బంధించేందుకే వచ్చారని, వెంటనే వెనుదిరిగి వెళ్లాలని తిరుగుబాటు చేశారు. తోకముడిచిన రజాకార్లు ఓ భవనంలో తలదాచుకున్నారు. జనం దాడి చేసేందుకు ప్రయత్నించడంతో కిటికీలోంచి కాల్పులకు తెగబడ్డారు. ఈ కాల్పుల్లో 11 మంది అక్కడికక్కడే ప్రాణాలు కోల్పోయారు.
ఉద్ధృతంగా సాయుధ పోరాటం..
నిజాం విమోచన ఉద్యమంలో ఉమ్మడి మహబూబ్నగర్కు చెందిన ఎందరో కీలకంగా వ్యవహరించారు. నల్లమల అటవీ ప్రాంతం కేంద్రంగా అచ్చంపేట, నాగర్కర్నూల్, కొల్లాపూర్లో సాయుధ ఉద్యమం నడిపారు. జిల్లాలో 1946-48 మధ్యకాలంలో సాయుధ పోరాటం ఉద్ధృతంగా నడిచింది. లక్ష్మణాచారి, రాంచంద్రారెడ్డి, గోపాల్రావు, సింగోటం కిష్టన్న, గడ్డంపల్లి లింగోజి, ఎన్.బి.శ్రీహరి, మంతటి ఎద్దుల పుల్లారెడ్డి కలిసి ప్రత్యేక దళాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. ఆ కాలంలో రాష్ట్రవ్యాప్తంగా గెరిల్లా దళం ఏర్పడింది కేవలం మహబూబ్నగర్ జిల్లాలోనే. దళంలో లక్ష్మణాచారి కీలకంగా వ్యవహరించారు. ఈయన నేతృత్వంలోనే 1947 చివరలో పోలీస్స్టేషన్పై దాడి జరిగింది.
తెలంగాణ గడ్డ నిన్ను మరువదు బిడ్డా..
సాయుధ పోరాటంలో అతి పెద్ద తిరుగుబాటు ఘటనగా పాలమూరు జిల్లాను చరిత్రకెక్కేలా చేసింది. నిజాం సేనలు లింగాల, మన్ననూరులో ప్రత్యేక జైళ్లు ఏర్పాటు చేసి.. సాయుధ పోరాటంలో పాల్గొన్న వారిని బంధించే ప్రయత్నం చేశాయి. వరంగల్ జిల్లాకు చెందిన నల్ల నర్సింలు, మోహన్రెడ్డిని ఇక్కడే బంధించారు. కానీ వారిద్దరూ తప్పించుకుని తిరిగి ఉద్యమబాట పట్టారు. సంస్థానాధీశులు సైతం నిజాం నుంచి విముక్తి కోసం తమ వంతు పాత్ర పోషించారు. తెలంగాణ గడ్డ నిన్ను మరువదు బిడ్డా అనేంతగా చరిత్ర పుటల్లో పాలమూరు బిడ్డలు శాశ్వత స్థానాన్ని సంపాదించుకున్నారని కవి పల్లెర్ల రామ్మోహన రావు తెలిపారు. ఆపరేషన్ పోలో ద్వారా నిజాం సంస్థానం భారత యూనియన్లో విలీనమైనట్లు చరిత్ర ఆచార్యులు రాఘవేందర్రెడ్డి తెలిపారు.
ధీనావస్థలో అమరుల కుటుంబాలు
సాయుధ పోరాటంలో ఎందరో పాలమూరు జిల్లా వాసులు లాఠీలు, తూటాలను ఎదురించి అమరులయ్యారు. ప్రస్తుతం అమరుల కుటుంబాలు ధీనావస్థలో ఉన్నాయని.. వారిని ప్రభుత్వం ఆదుకోవాలని అప్పంపల్లి గ్రామస్థులు డిమాండ్ చేశారు.
ఇదీ చూడండి: అటవీ అధికారిపై పెట్రోల్ పోసిన పోడు వ్యవసాయదారులు
