Womens Reservation Bill In Parliament : ఆత్మనిర్భరతకు నిలువెత్తు ప్రతీకగా నిర్మితమైన భారత పార్లమెంటు కొత్త భవంతిలో మంగళవారం సరికొత్త చరిత్ర పురుడు పోసుకుంది. చిరకాలంగా ప్రతిపాదనల దశలోనే మగ్గిపోతున్న మహిళా బిల్లును న్యాయశాఖామాత్యుల చేతులమీదుగా కేంద్రం లోక్సభలో ప్రవేశపెట్టింది. అది పార్లమెంటు ఉభయసభల ఆమోదం పొంది.. కనీసం సగం రాష్ట్రాలూ సమ్మతి తెలిపితే- లోక్‌సభలోను, రాష్ట్రాల శాసనసభల్లోను మహిళలకు 33శాతం రిజర్వేషన్లు అమలవుతాయి. విధాన నిర్ణయాల్లో మహిళా భాగస్వామ్యం పెంపొందించడమే లక్ష్యంగా తెచ్చిన బిల్లు ప్రకారం- ప్రత్యేక కోటా పదిహేనేళ్లపాటు అమలులో ఉంటుందంటున్నారు. దిల్లీ అసెంబ్లీకీ ఇది వర్తించనుంది. కాగా.. ప్రస్తుతం అక్కడ ఉన్న 11.43శాతం మేర మహిళా ప్రాతినిధ్యం ఇంచుమించు మూడింతలు కానుందన్న మాట.
లోక్సభలో ఇప్పుడున్న మహిళా ఎంపీలు 78మంది. కోటా వర్తింపు దరిమిలా వారిసంఖ్య 180దాకా చేరనుందంటే- మహిళా సాధికారతకు, సామాజికాభివృద్ధికి అదెంత విశేష దోహదకారిగా భాసిస్తుందో వేరే చెప్పనక్కరలేదు! చట్టసభలకు టికెట్లలో మహిళలకు 30శాతం కేటాయించాలని 'నేషనల్‌ పర్‌స్పెక్టివ్‌ ప్లాన్‌' 34 ఏళ్ల క్రితమే పిలుపిచ్చింది. పార్టీలు తొలుత దాన్ని పెడచెవిన పెట్టాయి. 1996 సెప్టెంబరు 12న మహిళా రిజర్వేషన్లకు సంబంధించి తొలి రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లును నాటి దేవెగౌడ ప్రభుత్వం లోక్సభలో ప్రతిపాదించినప్పుడు, దేశ చరిత్రలోనే అది గొప్ప సుదినమన్న ఉద్ఘాటనలు మోతెక్కిపోయాయి. వాజ్‌పేయీ, మన్మోహన్‌ల ఏలుబడిలోనూ బిల్లును సభలో ప్రవేశపెట్టినా ఆమోదముద్ర ఎండమావే అయింది. తీరా మద్దతు తెలపాల్సిన దశలో పార్టీల ఆదర్శం ఆవిరైపోయి అవకాశవాదం ఎగదన్నడాన్ని యావద్దేశం పరికించింది. ఎట్టకేలకు 2010లో రాజ్యసభ ఆమోదం పొందినా, లోక్సభలో పెండింగులో పడి కడకు 2014లో బిల్లు మురిగిపోయింది.
రాష్ట్రీయ జనతాదళ్‌, సమాజ్‌వాది పార్టీలతోపాటు భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన కొంతమంది ఎంపీల నుంచీ అప్పట్లో వచ్చిన కొర్రీలు బిల్లు పురోగతికి మోకాలడ్డాయి. కొంతమంది గౌరవ ఎంపీలు మహిళా బిల్లు ప్రతుల్ని పరపరా చించేసిన దృశ్యాలిప్పుడు పునరావృతమయ్యే పరిస్థితి లేదు. మహిళా బిల్లును స్వీయ మానస పుత్రికగా కాంగ్రెస్‌ అభివర్ణిస్తోంది. ఎన్సీపీ, తృణమూల్‌, బిజూ జనతాదళ్‌, భారాస, తెదేపా ప్రభృత పక్షాలనుంచి మద్దతు వ్యక్తమవుతుండటం- మహిళా బిల్లుకు శుభసంకేతం!
రాజ్యాంగ సభ సభ్యురాలిగా హంసా మెహతా ఏమని ఉద్ఘాటించారు? సామాజిక, ఆర్థిక, రాజకీయ న్యాయం కోసం తాము గళమెత్తుతున్నామన్నారు. స్వతంత్ర భారత దేశంలో స్త్రీలకు అన్నింటా సమాన అవకాశాలను ఆశిస్తున్నట్లు స్పష్టీకరించారు. ఏడున్నర దశాబ్దాల తరవాతా, అవకాశాల్లో సమానత్వం శుభకామనగానే మిగిలిపోయింది. స్థానిక సంస్థల్లో రిజర్వేషన్లు కల్పించలేదా అనే ప్రశ్న దూసుకురావచ్చు. పునాది స్థాయి రాజకీయాధికారంలో స్త్రీల వాటా ఇతోధికమైనట్లు కనిపిస్తున్నా- వారి కుటుంబసభ్యులదే డామినేషన్‌ అనే యథార్థం ఎక్కడికక్కడ అనుభవమవుతోంది. చట్ట సభల్లో మూడోవంతు కోటాకు అటువంటి దుర్గతి దాపురించకుండా ఏం చేయదలచారు?
రువాండా పార్లమెంటులో 61శాతానికి పైగా మహిళలదే భాగస్వామ్యం. క్యూబాలో మహిళా ఎంపీలు 53.6శాతం. మన పొరుగున బంగ్లాదేశ్‌లోనూ 21శాతందాకా మహిళలదే రాజకీయాధికారం. వాటితో పోలిస్తే, ఇండియా ఇప్పటిదాకా యోజనాల దూరం వెనకబడి ఉంది. వాస్తవానికి, దేశంలో స్త్రీ పురుష సమానత్వ భావనకు రాజ్యాంగ పీఠిక మొదలు ప్రాథమిక హక్కులు, విధులు, ఆదేశిక సూత్రాల వరకు అన్నీ పట్టం కట్టాయి. ఆ స్ఫూర్తికి గొడుగు పడుతూ సహేతుక స్థాయిలో టికెట్లను మహిళలకు స్వచ్ఛందంగా కట్టబెట్టే చొరవ పార్టీల్లో కొరవడినందువల్లే రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లు కసరత్తు అత్యావశ్యకమైంది. ఇన్నాళ్లకైనా అన్నీ సానుకూలపడి బిల్లు పార్లమెంటులో నెగ్గినా మహిళా కోటా అమలు వెంటనే సాధ్యం కాదు. కనీసం 50శాతం అసెంబ్లీలూ కూడిరావాలి. డీలిమిటేషన్‌ (నియోజకవర్గాల పునర్‌ వ్యవస్థీకరణ ప్రక్రియ) తరవాతే రొటేషన్‌ పద్ధతిలో మహిళా రిజర్వేషన్లకు మోక్షం!
సుమారు ఇరవై ఏళ్ల క్రితం నియోజకవర్గాల పునర్‌ వ్యవస్థీకరణను 2026 వరకు పొడిగిస్తూ రాజ్యాంగ సవరణ చేపట్టారు. అందువల్ల జనగణన, డీలిమిటేషన్‌ ఒక కొలిక్కి వచ్చాకనే బహుశా 2029 సార్వత్రిక ఎన్నికల నాటికి చట్టసభల్లో మహిళా కోటా సాకారమయ్యే అవకాశం ఉంది. స్త్రీ సాధికారత పట్ల వివిధ రాజకీయ పక్షాలకు నిజంగానే చిత్తశుద్ధి ఉన్నట్లయితే, మరింత జాప్యం జరగకుండా బిల్లును సత్వరం నెగ్గించాలి. కోటా వాస్తవరూపం దాల్చేలోగానే సామాజికంగా మహిళల బహుముఖ వికాసాన్ని లక్షించే స్థిరసంకల్పం పార్టీలన్నింటా ఉట్టిపడాలి. ప్రధాని మోదీ పార్లమెంట్లో మంగళవారం తన ప్రసంగంలో ప్రస్తావించిన అగ్నిపరీక్ష అదే!
