భారత్-చైనా సరిహద్దుల వెంబడి నెలకొన్న ఉద్రిక్త పరిస్థితుల ప్రభావం... ద్వైపాక్షిక వాణిజ్య సంబంధాలపై ప్రభావం చూపిస్తోంది. ఇప్పటికే మోదీ ప్రభుత్వం అందుకు తగ్గ వ్యూహాలను సిద్ధం చేస్తోంది. ఇందులో భాగంగానే ఆ దేశాల దిగుమతులను తగ్గించుకుంటోంది. అయితే ఈ నిర్ణయంపై ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్ రమా సుబ్రహ్మణ్యం గాంధీ తన అభిప్రాయాలను వెల్లడించారు. పాలసీలో మార్పులు, ప్రణాళికలను ఏళ్లపాటు అమలు చేస్తేనే.. చైనా నుంచి వేరుపడి ఆర్థికంగా నిలబడగలమని పేర్కొన్నారు. ఒక్కరోజులో చైనాతో సంబంధాలు తెంచేసుకోవడం వీలు పడదని తెలిపారు.
" చైనాతో వాణిజ్య సంబంధాలను తెంచేసుకోవడం సులభం కాదు. దిగుమతులు, ఎగుమతుల పరంగా చైనాతో ఈ రకంగా పరస్పర సంబంధాలు నెలకొల్పడానికి ఎన్నో ఏళ్లు పట్టింది. మనం చైనాకు ఎగుమతులు, దిగుమతులు గణనీయంగా చేసుకుంటున్నాం. ఒక్కరోజులో దాన్నెలా పాడుచేస్తారు?".
--రమా సుబ్రహ్మణ్యం గాంధీ, ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్
చైనాపైనే ఆధారం..
ఇరుదేశాల మధ్య వాణిజ్యాన్ని చూస్తే చైనాకే ఎక్కువ లాభం కలుగుతోంది. గతేడాది రెండు దేశాల మధ్య 87 బిలియన్ డాలర్ల ద్వైపాక్షిక వ్యాపారం జరిగింది. ఇందులో 70.3 బిలియన్ డాలర్లను వస్తు, సేవల రూపంలో భారత్కు దిగుమతులు జరగ్గా... 16.75 బిలియన్ డాలర్ల ఎగుమతులు మాత్రమే భారత్ చేయగలిగింది. అంటే 53.55 బిలియన్ డాలర్ల వాణిజ్య లోటుతో ఉంది భారత్.
చైనా నుంచి వంద శాతం దిగుమతులు ఉండగా.. భారతదేశం నుంచి ఎగుమతులు మాత్రం పావు వంతు జరుగుతున్నాయి. భారత్కు.. 2013-14 నుంచి అతిపెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామి చైనా మాత్రమే. 2018-19 నుంచి అమెరికా ఆ స్థానాన్ని ఆక్రమించింది.
ముందే ప్రణాళికలు..
జూన్లో జరిగిన గల్వాన్ ఘర్షణకు ముందే మోదీ ప్రభుత్వం పలు నిబంధనల్లో మార్పులు చేసింది. తక్కువ ధర, నాణ్యత లేని చైనా ఉత్పత్తుల దిగుమతులను చాలా కీలక విభాగాల్లో ఉండకుండా నిర్ణయాలు తీసుకుంది. భారత్లో కీలక రంగాల వృద్ధికి ఆత్మ నిర్భర్ భారత్ అభియాన్ పేరుతో మే నెలలోనే కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది కేంద్రం.
కరోనా వల్ల చైనా నుంచి సరఫరా నిలిచి, వాణిజ్యపరంగా ఇబ్బందులు పెరగ్గా.. గల్వాన్ ఘర్షణ తర్వాత అది మరింత దిగజారింది. అందుకే చైనాపై ఆధారపడటం తగ్గించాలనే కేంద్ర ప్రభుత్వం భావిస్తోంది. ఇక సరిహద్దుల్లోనూ డ్రాగన్ దురాక్రమణ వైఖరికి బుద్ధి చెప్పేందుకు ఎక్కడా తగ్గట్లేదు. 5 నెలలుగా విపరీత పరిస్థితులను తట్టుకొని భారత సైన్యం లద్ధాఖ్లో నిరంతరాయంగా విధుల్లోనే ఉంది.
ఆశ్చర్యపోయే లెక్కలు..
భారత్ చైనాకు తక్కువ ధర ఉన్న వస్తువులు, ముడి సరుకును పంపిస్తుంటే.. చైనా దాన్ని తుది ఉత్పత్తులుగా మార్చి మన దేశానికే భారీ ధరకు అమ్ముతోంది. ముఖ్యంగా టెలికాం పరికరాలు, కంప్యూటర్ హార్డ్వేర్, ఐటీ ఉత్పత్తులు, మొబైల్ ఫోన్లు, వాటి విడిభాగాలను మనకు అమ్మి బాగా లాభం పొందుతోంది చైనా.
చైనా-భారత్ వాణిజ్యాన్ని ఒక్కసారి పరిశీలిస్తే.. భారత్ మొత్తం ఎలక్ట్రానిక్ దిగుమతుల్లో 45 శాతం చైనా నుంచే వస్తున్నాయి. యంత్రాల విడిభాగాలు సహా 40 శాతం ఆర్గానిక్ కెమికల్స్ చైనా నుంచే దిగుమతి చేసుకుంటున్నాం. సీఐఐ చేసిన ఓ సర్వే ప్రకారం.. ఇండియాలో వినియోగించే ఆటోమేటివ్ పార్ట్స్, రసాయనాల్లో దాదాపు 25 శాతం చైనావే. ఫార్మాలో ఉపయోగించే ముడిసరకులో 70 శాతం చైనాలోనే ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ఈ అంశంపైనా ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్ అభిప్రాయం తెలియజేశారు. చైనాపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించడానికి స్పష్టమైన, దీర్ఘకాలిక ప్రణాళిక ఉండాలని అన్నారు. చాలా సంవత్సరాల విధానాలు అమలు చేయాల్సిన అవసరముందని స్పష్టం చేశారు.
" ప్రభుత్వ విధివిధానాల్లో కొన్ని మార్పులు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది. దేశీయ తయారీకి ప్రోత్సాహకాలు, సబ్సిడీ వంటి ప్రత్యేమైన పద్ధతులతో సాయాన్ని అందిస్తూ ఆ మార్పు సాధించవచ్చు. ఇప్పటికిప్పుడే కఠిన నిర్ణయాలు తీసుకోవడం మంచిది కాదు. వాణిజ్య అసమతుల్యతను దిద్దుబాటు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది"
--రమా సుబ్రహ్మణ్యం గాంధీ, ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్
వాణిజ్యంలో మార్పులొస్తున్నాయ్..
పలు కారణాల వల్ల 2019-20 కాలంలో చైనాతో వాణిజ్య సంబంధాలు బాగా దెబ్బతిన్నాయి. ఇప్పటికే కరోనా వల్ల సరఫరా వ్యవస్థలు దెబ్బతింది. ఇరు దేశాల మధ్య గతేడాది 87.05 బిలియన్ డాలర్ల వ్యాపారం జరిగింది. ఈ ఏడాది అది కాస్తా 81.86 బిలియన్ డాలర్లకు చేరింది. అంటే 5.19 బిలియన్ డాలర్ల మేర వాణిజ్యం తగ్గింది. చైనాతో వాణిజ్య లోటు 53.55 బిలియన్ డాలర్లు ఉండగా.. ఈ ఏడాది అది కాస్తా 48.66 బిలియన్ డాలర్ల లోటుకు చేరింది.
(-- కృష్ణానంద్ త్రిపాఠీ, సీనియర్ జర్నలిస్ట్)
