ETV Bharat / opinion

Technology addiction: సాంకేతిక వలలో బాల్యం బందీ - టెక్నాలజీ లోకంలో బాల్యం

ఆధునిక సాంకేతికతతో లాభాలు ఎన్ని ఉన్నా, లెక్కకు మించిన దుష్ఫలితాలూ ఉన్నాయన్నది వాస్తవం. కొవిడ్‌(Covid-19) కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా విద్యారంగం ఆన్‌లైన్‌ తరగతుల(Online classes) బాటపట్టింది. క్రమంగా, ఆన్‌లైన్‌ తరగతులు ఉన్నా లేకపోయినా చాలామంది పిల్లలు డిజిటల్‌ ఉపకరణాలకు అతుక్కుపోవడం(technology addiction) సర్వసాధారణమైంది. ఈ నేపథ్యంలో చిన్ననాటి(childhood) ఆనంద క్షణాలకు దూరమవుతూ వారికే తెలియకుండా ఏకాంత జీవితాలు గడుపుతున్నారు చిన్నారులు.

techology
టెక్నాలజీ, విద్య
author img

By

Published : Aug 25, 2021, 7:35 AM IST

బాల్యం(childhood) ప్రతి ఒక్కరి జీవితంలో ఓ మధుర జ్ఞాపకం. ప్రస్తుత కాలం చిన్నారులు ఆధునిక సాంకేతికత(New Technology) విషపు కోరల్లో చిక్కుకొని చిన్ననాటి ఆనంద క్షణాలకు దూరమవుతూ వారికే తెలియకుండా ఏకాంత జీవితాలు గడుపుతున్నారు. కరోనా సంక్షోభంతో(Corona crisis) ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకు ఆన్‌లైన్‌ పాఠాలు(Online classes), స్మార్ట్‌ ఫోన్లే వారికి కాలక్షేపంగా మారాయి. ఒకప్పుడు ప్రేమానురాగాల మధ్య గడిచిన బాల్యం, నేడు సాంకేతిక ఉపకరణాల మధ్య చిక్కుకున్నట్లయింది. కొవిడ్‌ సంక్షోభంలో ఆప్యాయతలను కోల్పోతోంది. ఉద్యోగ వ్యాపారాలు, ఇతర బాధ్యతలతో తల్లిదండ్రులు తీరికలేకుండా గడుపుతూ పిల్లలను నిర్లక్ష్యం చేస్తున్న సంస్కృతి రోజురోజుకూ పెరిగిపోతోంది. ఇలాంటి ధోరణులకు సాధ్యమైనంత త్వరగా అడ్డుకట్ట వేయాల్సిన అవసరం ఉంది.

వ్యసనంగా మారుతున్న వైనం

ఆధునిక సాంకేతికతతో లాభాలు ఎన్ని ఉన్నా, లెక్కకు మించిన దుష్ఫలితాలూ ఉన్నాయన్నది వాస్తవం. కొవిడ్‌(Covid-19) కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా విద్యారంగం ఆన్‌లైన్‌ తరగతుల బాటపట్టింది. క్రమంగా, ఆన్‌లైన్‌ తరగతులు ఉన్నా లేకపోయినా చాలామంది పిల్లలు డిజిటల్‌ ఉపకరణాలకు అతుక్కుపోవడం సర్వసాధారణమైంది. ఇప్పుడది ఆందోళనకరమైన వ్యసనంగా మారింది. చదువుల పేరిట సామాజిక మాధ్యమాలతో(Social media) గడపడం పరిపాటి అయింది. ఇలా గంటల తరబడి స్మార్ట్‌ఫోన్లకు అతుక్కుపోవడంవల్ల చిన్నారుల మానసిక స్థితిగతులపై పెను ప్రభావం పడుతోంది.

ఆన్‌లైన్‌ క్రీడలకు బానిసలుగా మారడం, అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు, భయానక దృశ్యాలు చూడటం వల్ల వారిలో శారీరక, మానసిక రుగ్మతలు చోటు చేసుకుంటున్నాయి. అదేపనిగా నీలి చిత్రాల్ని చూసే వారిలో విపరీతమైన లైంగిక ప్రవర్తనలు ఉంటాయి. చిన్నారుల్ని, మహిళల్ని తమ కోరికలు తీర్చే లైంగిక వస్తువులుగా చూసే ఆలోచనలు పెరుగుతాయి. ఇవే అత్యాచారాలకు దారితీస్తాయి. అబద్ధాలు చెప్పడం, మోసం చేసే ధోరణి పెరిగి, కోపానికి కుంగుబాటుకు గురై, మాదక ద్రవ్యాలకూ అలవాటు పడటం, నేరాల బాట పట్టడం వంటి ప్రమాదాలు ఉంటాయి.

తల్లిదండ్రులు 35 సంవత్సరాల క్రితం తమ పిల్లలతో వారానికి కనీసం ముప్పై గంటల సమయాన్ని వెచ్చించేవారు. ప్రస్తుతం అది వారానికి పద్దెనిమిది నిమిషాలకు పడిపోయిందని అధ్యయనాలు చాటుతున్నాయి. పిల్లలకు తగినంత సమయాన్ని కేటాయించలేని తల్లిదండ్రుల వైఖరి మారకుంటే బాధ్యతగల పౌరులను జాతికి అందివ్వకపోగా, భావి తరాలకు అన్యాయం చేసినట్లే అవుతుంది. ఒకప్పుడు ఉద్యోగం, వ్యాపారరీత్యా తల్లిదండ్రులు ఇతర ప్రాంతాలకు వెళితే సాయంత్రానికి పిల్లల కోసం ఇంటికి వచ్చేవారు. ప్రస్తుతం ఎటువెళ్ళినా చరవాణిలో వీడియోకాల్‌తో మాట్లాడి సరిపెడుతున్నారు. మారుతున్న సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో ఎన్ని ప్రయోజనాలు ఉన్నా, దానివల్ల అనర్థాలూ ఎక్కువే!

కరోనా కారణంగా అంతా ఇంటికే పరిమితమైన ప్రస్తుత తరుణంలో చిన్నారులను ఒంటరిగా వదిలేయకుండా- స్మార్ట్‌ఫోన్లు, సామాజిక మాధ్యమాలకు అతిగా అలవాటు పడకుండా చూడాలి. సెల్‌ఫోన్‌ వాడకానికి బానిసలుగా మారడం వల్ల స్వీయ నియంత్రణ కోల్పోయి, కుటుంబంతో స్నేహితులతో సహజంగా గడపాల్సిన సమయం, కలివిడితనం తగ్గుతాయి. ఎక్కువ సమయం తెరకేసి చూడటం వల్ల కళ్ల మంట, పొడిబారడం, నీరు కారడం, తలనొప్పి, మెడనొప్పి వంటి సమస్యలు తలెత్తుతాయి. కనురెప్పల వద్ద ఉండే కండరాలపై ఒత్తిడి పెరిగి దగ్గరి చూపుపై దుష్ప్రభావం పడుతుంది. పిల్లలు టీవీలు, సెల్‌ఫోన్లకు అంకితమై ఆరుబయట ఆటలకు దూరమవుతుండటంతో దూరపు చూపు సన్నగిల్లుతోంది. చిన్నతనంలోనే కళ్లద్దాలు వాడాల్సి వస్తోంది. తల్లిదండ్రులు ఇలాంటి వాటిని ముందుగానే గుర్తించి తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోకపోతే- పిల్లల కంటిచూపు, ఎదుగుదలపై ప్రతికూల ప్రభావం పడే అవకాశం ఉంటుందని వైద్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.

పరిష్కార మార్గాలేమిటి?

సామాజిక పలకరింపులు, అనుబంధాలు- సంఘజీవులైన మనుషులకు మెదడులో డొపమైన్‌ అనే ఆనందాన్నిచ్చే హార్మోను విడుదలయ్యేలా ప్రేరేపిస్తాయి. సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఇతరులతో అనుసంధానమైనప్పుడు సంతోషాన్ని విడుదల చేసే డొపమైన్‌ కోసం చరవాణి, సామాజిక మాధ్యమాలలో ప్రతి నోటిఫికేషన్‌నూ నిరంతరం పరిశీలించడాన్ని అలవాటుగా మార్చుకుంటారని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. అందుకే స్వీయనియంత్రణ పాటించడం, నోటిఫికేషన్లు రాకుండా ఏర్పాట్లు చేసుకోవడం వివేకవంతమైన మార్గం. డిజిటల్‌ ఉపకరణాల్లో 'యాంటీ పోర్నోగ్రఫీ సాఫ్ట్‌వేర్‌'ను పొందుపరచుకోవడం శ్రేయస్కరం. డిజిటల్‌ క్రమశిక్షణ పెద్దల నుంచే మొదలు కావాలి.

అవసరమున్నా లేకపోయినా నిద్ర లేవగానే ఉపకరణాల వద్దకు వెళ్ళకూడదు. తప్పనిసరి అయితేనే వాటిని ఉపయోగించాలి. తల్లిదండ్రులే గురువులుగా మారి పిల్లలకు ఫోన్లు, ట్యాబ్‌లు, ల్యాప్‌టాప్‌లను ఎంత మేరకు వినియోగించాలో వివరించాలి. డిజిటల్‌ ఉపకరణాలను వృత్తి, విద్యాపరమైన ప్రయోజనాల కోసమే ఉపయోగించాలి. ప్రతి ఇంట్లోనూ 'మొబైల్‌ ఫ్రీ జోన్స్‌' ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. పడక గది, భోజనం చేసేచోట ఫోన్‌ వాడకూడదనే నియమాన్ని ఆచరించాలి. రోజూ కొంత సమయంపాటు ఉపకరణాల జోలికి వెళ్ళకూడదనే నియమం పెట్టుకోవాలి. ఇలాంటి చర్యల ద్వారా క్రమంగా పిల్లల్లో డిజిటల్‌ ఉపకరణాల వాడకం తగ్గుతుంది. వారికి తరచూ కొత్త ఆటలు నేర్పాలి. దానివల్ల వారిలో మేధాశక్తితోపాటు క్రియాశీలత పెరుగుతుంది. ఇలా ఒకటి రెండు నెలలపాటు కుటుంబమంతా కలిసి పాటిస్తే, తప్పకుండా మంచి ఫలితాలు సమకూరతాయి. నేటి బాలలు రేపటి ఉత్తమ పౌరులుగా ఎదగాలటే సమష్టి కృషితో మెరుగైన సామాజిక వాతావరణాన్ని కల్పించాలి. అందుకు అందరూ ముందుకు కదలాలి.

పెను సవాళ్లు

దిగే పిల్లలకు అవసరమైన లైంగిక విజ్ఞానం, దాని మంచిచెడుల గురించి తల్లిదండ్రులే విధిగా నేర్పాలి. పాఠ్యప్రణాళికలో లైంగిక విద్యకు సంబంధించిన పాఠ్యాంశాలను విద్యార్థులకు సుబోధకంగా వివరించే ఉపయుక్త బోధనా పద్ధతులపై విజ్ఞానశాస్త్ర ఉపాధ్యాయులు, విషయ నిపుణులు దృష్టి సారించాలి. ప్రతి విద్యాసంస్థలో మానసిక నిపుణులను నియమించాలి. అంతర్జాలంలో అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు తొలగించేలా, నియమాలు ఉల్లంఘించే సర్వీసు ప్రొవైడర్లపై కఠిన చర్యలు తీసుకునేలా ప్రభుత్వాలు చర్యలు చేపట్టాలి. దేశంలో స్మార్ట్‌ ఫోన్లు వినియోగిస్తున్న వారిలో 89శాతం అశ్లీల చిత్రాలను చూస్తున్నట్లు ఓ వెబ్‌సైట్‌ నిర్వహించిన సర్వేలో వెల్లడైంది. ప్రస్తుతం సగటున దేశంలోని ఒక్కో స్మార్ట్‌ఫోన్‌ ఉపయోగించే డేటాలో మూడొంతులు అశ్లీల, అవాంఛనీయ అంశాలకే వినియోగిస్తున్నట్లు తేలింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోట్ల సంఖ్యలో అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు ఉండగా- రోజూ వాటి కోసం వెతికేవారి సంఖ్య కూడా భారీగానే ఉంటోంది. అశ్లీల చిత్రాల పరిశ్రమ విలువ ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు రూ.6.70 లక్షల కోట్లుగా ఉంటుందని అంచనా. ఇలాంటి పరిణామాలు అటు ప్రభుత్వాలు, ఇటు మానసిక నిపుణులకు పెను సవాళ్లు విసరుతున్నాయి.

-- డాక్టర్‌ వంగీపురం శ్రీనాథాచారి

ఇదీ చదవండి:ఆలోచన మంచిదే కానీ.. ఉమ్మడి కార్యక్రమం అవసరం!

బాల్యం(childhood) ప్రతి ఒక్కరి జీవితంలో ఓ మధుర జ్ఞాపకం. ప్రస్తుత కాలం చిన్నారులు ఆధునిక సాంకేతికత(New Technology) విషపు కోరల్లో చిక్కుకొని చిన్ననాటి ఆనంద క్షణాలకు దూరమవుతూ వారికే తెలియకుండా ఏకాంత జీవితాలు గడుపుతున్నారు. కరోనా సంక్షోభంతో(Corona crisis) ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకు ఆన్‌లైన్‌ పాఠాలు(Online classes), స్మార్ట్‌ ఫోన్లే వారికి కాలక్షేపంగా మారాయి. ఒకప్పుడు ప్రేమానురాగాల మధ్య గడిచిన బాల్యం, నేడు సాంకేతిక ఉపకరణాల మధ్య చిక్కుకున్నట్లయింది. కొవిడ్‌ సంక్షోభంలో ఆప్యాయతలను కోల్పోతోంది. ఉద్యోగ వ్యాపారాలు, ఇతర బాధ్యతలతో తల్లిదండ్రులు తీరికలేకుండా గడుపుతూ పిల్లలను నిర్లక్ష్యం చేస్తున్న సంస్కృతి రోజురోజుకూ పెరిగిపోతోంది. ఇలాంటి ధోరణులకు సాధ్యమైనంత త్వరగా అడ్డుకట్ట వేయాల్సిన అవసరం ఉంది.

వ్యసనంగా మారుతున్న వైనం

ఆధునిక సాంకేతికతతో లాభాలు ఎన్ని ఉన్నా, లెక్కకు మించిన దుష్ఫలితాలూ ఉన్నాయన్నది వాస్తవం. కొవిడ్‌(Covid-19) కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా విద్యారంగం ఆన్‌లైన్‌ తరగతుల బాటపట్టింది. క్రమంగా, ఆన్‌లైన్‌ తరగతులు ఉన్నా లేకపోయినా చాలామంది పిల్లలు డిజిటల్‌ ఉపకరణాలకు అతుక్కుపోవడం సర్వసాధారణమైంది. ఇప్పుడది ఆందోళనకరమైన వ్యసనంగా మారింది. చదువుల పేరిట సామాజిక మాధ్యమాలతో(Social media) గడపడం పరిపాటి అయింది. ఇలా గంటల తరబడి స్మార్ట్‌ఫోన్లకు అతుక్కుపోవడంవల్ల చిన్నారుల మానసిక స్థితిగతులపై పెను ప్రభావం పడుతోంది.

ఆన్‌లైన్‌ క్రీడలకు బానిసలుగా మారడం, అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు, భయానక దృశ్యాలు చూడటం వల్ల వారిలో శారీరక, మానసిక రుగ్మతలు చోటు చేసుకుంటున్నాయి. అదేపనిగా నీలి చిత్రాల్ని చూసే వారిలో విపరీతమైన లైంగిక ప్రవర్తనలు ఉంటాయి. చిన్నారుల్ని, మహిళల్ని తమ కోరికలు తీర్చే లైంగిక వస్తువులుగా చూసే ఆలోచనలు పెరుగుతాయి. ఇవే అత్యాచారాలకు దారితీస్తాయి. అబద్ధాలు చెప్పడం, మోసం చేసే ధోరణి పెరిగి, కోపానికి కుంగుబాటుకు గురై, మాదక ద్రవ్యాలకూ అలవాటు పడటం, నేరాల బాట పట్టడం వంటి ప్రమాదాలు ఉంటాయి.

తల్లిదండ్రులు 35 సంవత్సరాల క్రితం తమ పిల్లలతో వారానికి కనీసం ముప్పై గంటల సమయాన్ని వెచ్చించేవారు. ప్రస్తుతం అది వారానికి పద్దెనిమిది నిమిషాలకు పడిపోయిందని అధ్యయనాలు చాటుతున్నాయి. పిల్లలకు తగినంత సమయాన్ని కేటాయించలేని తల్లిదండ్రుల వైఖరి మారకుంటే బాధ్యతగల పౌరులను జాతికి అందివ్వకపోగా, భావి తరాలకు అన్యాయం చేసినట్లే అవుతుంది. ఒకప్పుడు ఉద్యోగం, వ్యాపారరీత్యా తల్లిదండ్రులు ఇతర ప్రాంతాలకు వెళితే సాయంత్రానికి పిల్లల కోసం ఇంటికి వచ్చేవారు. ప్రస్తుతం ఎటువెళ్ళినా చరవాణిలో వీడియోకాల్‌తో మాట్లాడి సరిపెడుతున్నారు. మారుతున్న సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో ఎన్ని ప్రయోజనాలు ఉన్నా, దానివల్ల అనర్థాలూ ఎక్కువే!

కరోనా కారణంగా అంతా ఇంటికే పరిమితమైన ప్రస్తుత తరుణంలో చిన్నారులను ఒంటరిగా వదిలేయకుండా- స్మార్ట్‌ఫోన్లు, సామాజిక మాధ్యమాలకు అతిగా అలవాటు పడకుండా చూడాలి. సెల్‌ఫోన్‌ వాడకానికి బానిసలుగా మారడం వల్ల స్వీయ నియంత్రణ కోల్పోయి, కుటుంబంతో స్నేహితులతో సహజంగా గడపాల్సిన సమయం, కలివిడితనం తగ్గుతాయి. ఎక్కువ సమయం తెరకేసి చూడటం వల్ల కళ్ల మంట, పొడిబారడం, నీరు కారడం, తలనొప్పి, మెడనొప్పి వంటి సమస్యలు తలెత్తుతాయి. కనురెప్పల వద్ద ఉండే కండరాలపై ఒత్తిడి పెరిగి దగ్గరి చూపుపై దుష్ప్రభావం పడుతుంది. పిల్లలు టీవీలు, సెల్‌ఫోన్లకు అంకితమై ఆరుబయట ఆటలకు దూరమవుతుండటంతో దూరపు చూపు సన్నగిల్లుతోంది. చిన్నతనంలోనే కళ్లద్దాలు వాడాల్సి వస్తోంది. తల్లిదండ్రులు ఇలాంటి వాటిని ముందుగానే గుర్తించి తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోకపోతే- పిల్లల కంటిచూపు, ఎదుగుదలపై ప్రతికూల ప్రభావం పడే అవకాశం ఉంటుందని వైద్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.

పరిష్కార మార్గాలేమిటి?

సామాజిక పలకరింపులు, అనుబంధాలు- సంఘజీవులైన మనుషులకు మెదడులో డొపమైన్‌ అనే ఆనందాన్నిచ్చే హార్మోను విడుదలయ్యేలా ప్రేరేపిస్తాయి. సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఇతరులతో అనుసంధానమైనప్పుడు సంతోషాన్ని విడుదల చేసే డొపమైన్‌ కోసం చరవాణి, సామాజిక మాధ్యమాలలో ప్రతి నోటిఫికేషన్‌నూ నిరంతరం పరిశీలించడాన్ని అలవాటుగా మార్చుకుంటారని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. అందుకే స్వీయనియంత్రణ పాటించడం, నోటిఫికేషన్లు రాకుండా ఏర్పాట్లు చేసుకోవడం వివేకవంతమైన మార్గం. డిజిటల్‌ ఉపకరణాల్లో 'యాంటీ పోర్నోగ్రఫీ సాఫ్ట్‌వేర్‌'ను పొందుపరచుకోవడం శ్రేయస్కరం. డిజిటల్‌ క్రమశిక్షణ పెద్దల నుంచే మొదలు కావాలి.

అవసరమున్నా లేకపోయినా నిద్ర లేవగానే ఉపకరణాల వద్దకు వెళ్ళకూడదు. తప్పనిసరి అయితేనే వాటిని ఉపయోగించాలి. తల్లిదండ్రులే గురువులుగా మారి పిల్లలకు ఫోన్లు, ట్యాబ్‌లు, ల్యాప్‌టాప్‌లను ఎంత మేరకు వినియోగించాలో వివరించాలి. డిజిటల్‌ ఉపకరణాలను వృత్తి, విద్యాపరమైన ప్రయోజనాల కోసమే ఉపయోగించాలి. ప్రతి ఇంట్లోనూ 'మొబైల్‌ ఫ్రీ జోన్స్‌' ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. పడక గది, భోజనం చేసేచోట ఫోన్‌ వాడకూడదనే నియమాన్ని ఆచరించాలి. రోజూ కొంత సమయంపాటు ఉపకరణాల జోలికి వెళ్ళకూడదనే నియమం పెట్టుకోవాలి. ఇలాంటి చర్యల ద్వారా క్రమంగా పిల్లల్లో డిజిటల్‌ ఉపకరణాల వాడకం తగ్గుతుంది. వారికి తరచూ కొత్త ఆటలు నేర్పాలి. దానివల్ల వారిలో మేధాశక్తితోపాటు క్రియాశీలత పెరుగుతుంది. ఇలా ఒకటి రెండు నెలలపాటు కుటుంబమంతా కలిసి పాటిస్తే, తప్పకుండా మంచి ఫలితాలు సమకూరతాయి. నేటి బాలలు రేపటి ఉత్తమ పౌరులుగా ఎదగాలటే సమష్టి కృషితో మెరుగైన సామాజిక వాతావరణాన్ని కల్పించాలి. అందుకు అందరూ ముందుకు కదలాలి.

పెను సవాళ్లు

దిగే పిల్లలకు అవసరమైన లైంగిక విజ్ఞానం, దాని మంచిచెడుల గురించి తల్లిదండ్రులే విధిగా నేర్పాలి. పాఠ్యప్రణాళికలో లైంగిక విద్యకు సంబంధించిన పాఠ్యాంశాలను విద్యార్థులకు సుబోధకంగా వివరించే ఉపయుక్త బోధనా పద్ధతులపై విజ్ఞానశాస్త్ర ఉపాధ్యాయులు, విషయ నిపుణులు దృష్టి సారించాలి. ప్రతి విద్యాసంస్థలో మానసిక నిపుణులను నియమించాలి. అంతర్జాలంలో అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు తొలగించేలా, నియమాలు ఉల్లంఘించే సర్వీసు ప్రొవైడర్లపై కఠిన చర్యలు తీసుకునేలా ప్రభుత్వాలు చర్యలు చేపట్టాలి. దేశంలో స్మార్ట్‌ ఫోన్లు వినియోగిస్తున్న వారిలో 89శాతం అశ్లీల చిత్రాలను చూస్తున్నట్లు ఓ వెబ్‌సైట్‌ నిర్వహించిన సర్వేలో వెల్లడైంది. ప్రస్తుతం సగటున దేశంలోని ఒక్కో స్మార్ట్‌ఫోన్‌ ఉపయోగించే డేటాలో మూడొంతులు అశ్లీల, అవాంఛనీయ అంశాలకే వినియోగిస్తున్నట్లు తేలింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోట్ల సంఖ్యలో అశ్లీల వెబ్‌సైట్లు ఉండగా- రోజూ వాటి కోసం వెతికేవారి సంఖ్య కూడా భారీగానే ఉంటోంది. అశ్లీల చిత్రాల పరిశ్రమ విలువ ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు రూ.6.70 లక్షల కోట్లుగా ఉంటుందని అంచనా. ఇలాంటి పరిణామాలు అటు ప్రభుత్వాలు, ఇటు మానసిక నిపుణులకు పెను సవాళ్లు విసరుతున్నాయి.

-- డాక్టర్‌ వంగీపురం శ్రీనాథాచారి

ఇదీ చదవండి:ఆలోచన మంచిదే కానీ.. ఉమ్మడి కార్యక్రమం అవసరం!

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.