నగదు రహిత చెల్లింపులను- క్రెడిట్‌, డెబిట్‌ కార్డులద్వారా అమెరికా విశ్వవ్యాప్తం చేసింది. మరోవైపు ఈ పద్ధతికి చైనా జోరుగా చెల్లుచీటీ ఇస్తోంది. నేడు చైనాలో జనం ఆహారశాలల్లో ఆహారం మొదలుకొని ఈ-కామర్స్‌ సైట్లలో వస్తువులు కొనడం వరకు- డిజిటల్ వాలెట్లు, క్యూఆర్‌కోడ్‌లను విస్తృతంగా వాడుతున్నారు. ఇప్పటికే 83 కోట్ల మందికిపైగా ప్రజలు స్మార్ట్‌ఫోన్లు, సామాజిక మాధ్యమాల ద్వారా డిజిటల్ చెల్లింపులకు మారారు. అక్కడి బిచ్చగాళ్లు సైతం క్యూఆర్‌కోడ్‌ ద్వారా ముష్టి స్వీకరిస్తున్నారంటే ఈ విధానం ఎంతగా విస్తరించిందో అర్థం చేసుకోవచ్చు.
చెల్లింపుల సంధానకర్తలుగా బ్యాంకుల స్థానాన్ని అలీబాబా (చైనా అమెజాన్‌), టెన్సెంట్‌ (చైనా ఫేస్‌బుక్‌) ఆక్రమిస్తున్నాయి. చిల్లర వర్తకులు క్రెడిట్‌ కార్డు చెల్లింపులపై చైనా బ్యాంకులకు 0.5 శాతం నుంచి 0.6 శాతం రుసుము చెల్లించాల్సి ఉంటే, మొబైల్‌ వాలెట్లపై కేవలం 0.1 శాతం రుసుము చెల్లిస్తే సరిపోతుంది. అందుకే గతేడాది అలీపే (అలీబాబా), వియ్‌చాట్‌ పే (టెన్సెంట్‌) యాప్‌ల ద్వారా 12.8 లక్షల కోట్ల డాలర్ల విలువైన డిజిటల్ చెల్లింపులు జరిగాయి. నేడు ప్రపంచంలో జరుగుతున్న డిజిటల్ చెల్లింపుల్లో సగం చైనావే కావడం గమనార్హం.
ఆఫ్రికాకు వరం
చైనా ప్రారంభించిన నగదు రహిత ఆన్‌లైన్‌ చెల్లింపుల విప్లవం- బ్యాంకు సౌకర్యాలు కొరవడిన ఆఫ్రికా దేశాల్లో వేగంగా విస్తరిస్తోంది. ఆఫ్రికాలో నేడు 4 జీ నెట్‌వర్క్‌లు, స్మార్ట్‌ ఫోన్లతో మొబైల్‌ చెల్లింపులు విజృంభిస్తున్నాయంటే, అది చైనా పెట్టుబడులు, సాంకేతికతల చలవే. భారతదేశంలోనూ ఈ ఏడాది అక్టోబరు నెలలో మొట్టమొదటిసారిగా కార్డుల కన్నా ‘యూనిఫైడ్‌ పేమెంట్‌ ఇంటర్‌ఫేస్‌ (యూపీఐ)’ ద్వారానే ఎక్కువ లావాదేవీలు జరిగాయి. గూగుల్‌ పే, ఫోన్‌ పే, భీమ్‌ వంటి యూపీఐ యాప్‌లతో డిజిటల్ లావాదేవీలు జరపడంలో బెంగళూరు (38.10 శాతంతో) అగ్రస్థానం వహించగా, తదుపరి స్థానాలను హైదరాబాద్‌ (12.50 శాతం), దిల్లీ (10.22 శాతం) ఆక్రమించాయి. ఈ గణాంకాలను బెంగళూరుకు చెందిన ‘పేమెంట్‌ గేట్‌వే రేజర్‌ పే’ వెల్లడించింది.
అలీబాబా, వియ్‌చాట్‌ పే యాప్‌లు క్రమంగా బ్యాంకుల వ్యాపారాన్ని లాగేసుకుంటున్నా, ఈ రెండు మొబైల్‌ వాలెట్లు ఇప్పటికీ బ్యాంకు ఖాతాలతో అనుసంధానమై పనిచేస్తున్నాయి. అమెరికాకు చెందిన కంపెనీ ఫేస్‌బుక్‌ వీటికన్నా ఎన్నో అడుగులు ముందుకేసి అసలు బ్యాంకులతో, స్థానిక కరెన్సీలతో నిమిత్తం లేకుండా 2020లో సొంతంగా ‘లిబ్రా’ అనే డిజిటల్-క్రిప్టో కరెన్సీని ప్రవేశపెట్టాలనుకొంటోంది. చైనా తానూ తక్కువ తినలేదంటూ లిబ్రాకు దీటుగా కేంద్ర బ్యాంకు డిజిటల్ కరెన్సీని విడుదల చేయదలచింది. బహుశా ఈ కరెన్సీ 2020 మధ్యనాళ్లలోనే రంగప్రవేశం చేయవచ్చు. మార్కెట్‌ మూలధనీకరణలో ప్రపంచంలోనే అగ్ర బ్యాంకు అయిన జేపీ మోర్గన్‌ చేజ్‌ (జేపీఎం) సైతం ఈ పోటీలోకి దూకింది. ఈ ఏడాది మొదట్లోనే సొంతంగా జేపీఎం ‘కాయిన్‌’ అనే క్రిప్టో కరెన్సీని ప్రారంభించింది. ఆ బ్యాంకు ఖాతాదారు సంస్థలు మెరుపు వేగంతో నిధులు బదిలీ చేయడానికి ఉపకరించే ఈ కరెన్సీ ‘బ్లాక్‌ చెయిన్‌’ టెక్నాలజీ ఆధారంగా పనిచేస్తుంది.
లిబ్రా ఎలా పనిచేస్తుంది?
మరోవైపు లిబ్రాను అంతర్జాతీయ డిజిటల్ కరెన్సీగా మార్చాలని ఫేస్‌బుక్‌ లక్షిస్తోంది. కానీ, డిజిటల్ చెల్లింపుల్లో చైనా అంచెలంచెలుగా ముందుకెళుతుంటే లిబ్రాకు అమెరికా, ఐరోపాల్లోని బ్యాంకింగ్‌ రంగం నుంచి, నియంత్రణ సంస్థల నుంచి ప్రతిఘటన ఎదురవుతోంది. లిబ్రా అనేది ఓ క్రిప్టో కరెన్సీ. అన్ని క్రిప్టోలు డిజిటల్ కరెన్సీలే కానీ, అన్ని డిజిటల్ కరెన్సీలు క్రిప్టోలు కావు. లిబ్రాను ఎలాంటి రుసుము చెల్లించనక్కరలేకుండా ప్రపంచంలో ఏ మూల నుంచి ఏ మూలకైనా భద్రంగా, వేగంగా బదిలీ చేయవచ్చు. క్రిప్టో కరెన్సీ బిట్‌ కాయిన్‌ మాదిరిగా లిబ్రా విలువలో హెచ్చుతగ్గులు ఉండవు. డాలర్, యూరో, యెన్‌ల ఆధారంగా స్థిరమైన విలువతో చలామణీ అవుతుంది. ఎవరైనా లిబ్రాను కొనగానే దానికి సమానమైన విలువ బ్యాంకు ఖాతాలో డాలర్, యెన్‌, యూరోల రూపంలో జమ అవుతుంది. ఈ డిపాజిట్లపై వడ్డీ సైతం వస్తుంది. లిబ్రాను మళ్లీ డాలర్లు, యూరోల్లోకి మార్చుకోవాలంటే ఫేస్‌బుక్‌ యాప్‌ ‘క్యాలిబ్రా’ అప్పటి మారక విలువ ప్రకారం చెల్లింపు నిర్వహిస్తుంది.
డిజిటల్ కరెన్సీగా లిబ్రాను..!
స్విట్జర్లాండ్‌కు చెందిన లాభాపేక్ష లేని ఒక సంస్థ అజమాయిషీలో లిబ్రా పనిచేస్తుంది. లిబ్రా అమలులోకి వస్తే ఏ కంపెనీ అయినా సరే ఆ డిజిటల్ నాణేలతో వాలెట్లు తయారుచేయవచ్చు. ఫేస్‌బుక్‌లో, దాని మెసెంజర్‌ సర్వీసులో, వాట్సాప్‌లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా 270 కోట్లమంది వినియోగదారులు ఉన్నారు. వారందరూ లిబ్రాతో చెల్లింపులు జరపడానికి, మదుపు చేసుకోవడానికి, రుణాలు ఇచ్చిపుచ్చుకోవడానికి తోడ్పడే డిజిటల్ కరెన్సీగా లిబ్రాను తీర్చిదిద్దాలనుకొంటున్నారు. మొదట చెల్లింపు సేవల వేదికగా ఫేస్‌బుక్‌ పే ను ఆవిష్కరించారు. దీని ద్వారా ఫేస్‌బుక్‌ అనుబంధ సంస్థలైన వాట్సాప్‌, ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌, మెసెంజర్ల ద్వారా సైతం చెల్లింపులు జరపవచ్చు.
భారత్‌లో డిజిటల్ చెల్లింపులకు సంబంధించి వాట్సాప్‌ ఇటీవలే ప్రయోగం జరిపింది. లిబ్రా సంఘంలో 100 బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలను సభ్యులుగా చేయాలని తలపెట్టారు. పాశ్చాత్య ప్రపంచంలో అతిపెద్ద బ్యాంకు అయిన జేపీ మోర్గన్‌ చేజ్‌ కూడా ఈ సంఘంలో చేరుతుందని ఆశించినా, ఆ సంస్థ సొంతంగా జేపీఎం కాయిన్‌ అనే డిజిటల్ కరెన్సీతో ముందుకొచ్చింది. ఇది చాలదన్నట్లు మాస్టర్‌ కార్డ్‌, వీసా, పేపాల్‌, ఈబేలూ లిబ్రా ప్రాజెక్టు నుంచి వైదొలగడం మరో పెద్ద దెబ్బ. ఉబర్‌, స్పాటిఫైలు మాత్రం లిబ్రా చెల్లింపులను స్వీకరిస్తాయి.
లిబ్రాను నేర ముఠాలు మాదకద్రవ్య ఆయుధ వ్యాపారానికీ ఉపయోగించుకోవచ్చనీ, సంపన్నులు అక్రమ ధనాన్ని సక్రమ ధనంగా చలామణీ చేసుకోవడానికి వాడుకొంటారనీ అనుమానాలు తలెత్తాయి. వినియోగదారుల హక్కులు, ఆర్థిక సుస్థిరత గురించీ ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది. ఈ భయాలతోనే ఫ్రాన్స్‌, జర్మనీలు లిబ్రాను ఐరోపాలో అడుగుపెట్టనివ్వరాదని, ప్రైవేటు డిజిటల్ కరెన్సీ అయిన లిబ్రా బదులు ప్రభుత్వపరంగా క్రిప్టో కరెన్సీని చలామణీ చేయించాలని యోచిస్తున్నాయి. ఈ వాతావరణంలో లిబ్రా ముందనుకొన్నట్లు 2020 జూన్‌లో విడుదలయ్యే అవకాశం కనిపించడంలేదు.
డాలర్ ఆధిపత్యానికి ఎసరు
మరోవైపు చైనా అదే సమయానికి సొంత క్రిప్టో కరెన్సీ అయిన కేంద్ర బ్యాంకు డిజిటల్ కరెన్సీని విడుదల చేసే సన్నాహాల్లో ఉంది. ఇది విరివిగా చలామణీలోకి వస్తే అంతర్జాతీయ రిజర్వు కరెన్సీగా డాలర్ ఆధిపత్యం దెబ్బతినవచ్చు. ముఖ్యంగా ఆసియా, ఆఫ్రికా, లాటిన్‌ అమెరికాల్లోని వర్ధమాన దేశాలు డాలర్ల నుంచి చైనా అంతర్జాతీయ డిజిటల్ కరెన్సీకి మారిపోవచ్చు. ఇప్పటికే వాణిజ్యం, 5జి, అత్యాధునిక సాంకేతిక రంగాల్లో చైనా-అమెరికా పోటీ పడుతున్నాయి. ఈ పోటీ డిజిటల్ కరెన్సీలోకీ విస్తరించనుంది.
ఫలితంగా నేడు డాలర్లలో జరుగుతున్న అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం మున్ముందు చైనా డిజిటల్ కరెన్సీలోకి మారిపోయే ప్రమాదం ఉందని బ్యాంక్‌ ఆఫ్ ఇంగ్లాండ్‌ కూడా హెచ్చరించింది. ఒకవేళ అమెరికా, ఐరోపాలు లిబ్రాను అనుమతించకపోతే, ఫేస్‌బుక్‌ తన డిజిటల్ కరెన్సీని ఆఫ్రికా, లాటిన్‌ అమెరికా, ఆసియాలలో ప్రవేశపెట్టవచ్చు. భారత్‌లో వినియోగదారుల లావాదేవీల్లో 72 శాతం ఇప్పటికీ నగదురూపంలోనే జరుగుతున్నాయి. చైనాతో పోలిస్తే ఇది రెట్టింపు. గ్రామాల్లో ఇంటర్నెట్‌ సదుపాయం అరకొరగా ఉండటం వల్ల చిల్లర వర్తకులు ఇంకా డిజిటల్ లావాదేవీలకు మారడానికి ఇష్టపడటంలేదు. అందువల్ల తలసరి డిజిటల్ లావాదేవీలు భారత్‌లో ఇప్పటికీ పుంజుకోవడంలేదు. చైనాలో 2017లో తలసరి నగదు రహిత లావాదేవీలు 96.7 కాగా, భారత్‌లో 2015లో అవి కేవలం 22.4 మాత్రమే.
ఒరిగిందేమీ లేదు..!
ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం నగదు రహిత ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రోత్సహించడానికి 2016లో పెద్ద నోట్లను రద్దుచేసినా, గడచిన రెండేళ్లలో నగదు వాడకం పెరిగిందే తప్ప తగ్గలేదు. ప్రస్తుతం 10 కోట్లమంది భారతీయులు యూపీఐని వినియోగిస్తుంటే, రాగల అయిదేళ్లలో వీరి సంఖ్యను 50 కోట్లకు పెంచాలని ఎన్‌పీసీఎల్‌ ప్రధాన కార్యనిర్వహణాధికారి దిలీప్‌ ఆస్బే లక్షిస్తున్నారు. ఇప్పటికే అలీబాబా గ్రూప్‌ భాగస్వామ్యంతో పేటీఎం భారత్‌లో విరివిగా వినియోగమవుతుండగా, వాట్సాప్‌ ద్వారా చెల్లింపులను విస్తరించాలని ఫేస్‌బుక్‌ తీర్మానించింది.
పేటీఎంలో రతన్‌ టాటా వ్యక్తిగత పెట్టుబడులూ ఉన్నాయి. భారత్‌లోని 130 కోట్ల జనాభాను నగదు రహిత లావాదేవీలకు మళ్లించే పోటీలో స్వదేశీ భీమ్‌తోపాటు చైనా, ఫేస్‌బుక్‌ కూడా తలపడనున్నాయి. ఈ పోటీ నుంచి లబ్ధిపొందడానికి భారత్ సిద్ధం కావాలి. రాబోయే డిజిటల్ ఆర్థిక యుగంలో వెనకబడిపోయే దేశం అభివృద్ధిలో అడుగుకు చేరే ప్రమాదం ఉంది. భారత్ దీన్ని గ్రహించబట్టి తమ భీమ్‌ యూపీఐతో అంతర్జాతీయంగా జమలు, చెల్లింపు సేవలు అందించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది. ఇందుకు సంబంధించి ప్రయోగాత్మక చెల్లింపును ఇటీవల సింగపూర్‌ ఫిన్‌టెక్‌ ఉత్సవంలో నిర్వహించారు.
వడివడిగా అడుగులేస్తున్న భారత్
నగదు రహిత డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థ దిశగా భారతదేశమూ వడివడిగా అడుగులు వేస్తోంది. అలీపే, వియ్‌ చాట్‌ పే అని రెండే రెండు చెల్లింపు యాప్‌లు చైనా మార్కెట్‌ను శాసిస్తుంటే, భారత్‌లో గూగుల్‌ పే, అమెజాన్‌ పే, పేటీఎం వంటి 87 యాప్‌లు రంగంలో ఉన్నాయి. చైనాకు భిన్నంగా ఇక్కడ చిన్నా పెద్దా చెల్లింపు సంస్థలకు అవకాశం లభిస్తోంది. 2015 నుంచి భారత్‌లో డిజిటల్ చెల్లింపులు అయిదు రెట్లు పెరగడం విశేషం. భారత జాతీయ చెల్లింపుల సంస్థ (ఎన్‌సీపీఐ) ఛత్రం కింద పనిచేస్తున్న యూపీఐ తక్షణ మొబైల్‌ చెల్లింపులను సుసాధ్యం చేస్తోంది. వివిధ బ్యాంకు ఖాతాలను చెల్లింపుల యాప్‌లతో అనుసంధానించడం ద్వారా యూపీఐ డిజిటల్ చెల్లింపులకు బాట వేసింది. అయితే, నగదు రహిత చెల్లింపుల్లో చైనాను అందుకోవాలంటే భారత్ ఇంకా ఎంతో దూరం పయనించాలి.
ఇదీ చూడండి : 'ఉరితీసే అవకాశమివ్వండి..' రక్తంతో క్రీడాకారిణి లేఖ
