కశ్మీర్కు ప్రతిపత్తి కల్పించే అధికరణ 370 రద్దు అనంతరం.. భారత్, పాక్ మధ్య ఉద్రిక్తతలు తీవ్రమయ్యాయి. ద్వైపాక్షిక, వాణిజ్య సంబంధాలు క్షీణించాయి. భారత్ ఎప్పుడూ ఇది తమ అంతర్గత విషయం అని చెబుతున్నా.. పాకిస్థాన్ ఈ వ్యవహారాన్ని అంతర్జాతీయం చేయాలని ప్రయత్నిస్తోంది.
అయితే.. ఇప్పుడు కశ్మీర్ అంశం కీలక దశకు చేరుకుంది. ఐక్యరాజ్యసమితిలో భారత్, పాకిస్థాన్ ఈ విషయంపై ముఖాముఖి తలపడే అవకాశముందని భావిస్తున్నారు. ఇరు దేశాల ప్రధానమంత్రులు నరేంద్ర మోదీ, ఇమ్రాన్ ఖాన్ ఐరాస సర్వసభ్య సమావేశంలో సెప్టెంబర్ 27న ప్రసంగించనున్నారు.
ఐరాసలో 23 తీర్మానాలు
1948-71 మధ్యలో ఐరాస భద్రతా మండలి... కశ్మీర్పై 23 తీర్మానాలు చేసింది. కశ్మీర్ వివాదంపై పరిష్కారం, మధ్యవర్తిత్వమే లక్ష్యంగా వీటిని ఆమోదించింది.
1948 జనవరి 1: తొలి ఫిర్యాదు
1948 జనవరి 1న ఫిర్యాదుల పరంపర ప్రారంభమైంది. జమ్ముకశ్మీర్లో ఆదివాసీల దండయాత్రకు పాకిస్థాన్ సహకరించిందని ఆరోపిస్తూ యూఎన్ చార్టర్లోని ఛాప్టర్ VI కింద భారత్ మొదటగా ఐరాసలో ఫిర్యాదు చేసింది.
అప్పటి మహారాజు హరి సింగ్ జమ్ము కశ్మీర్ రాచరిక రాష్ట్రాన్ని భారతదేశానికి చెందినట్లుగా ఒప్పందంపై సంతకం చేసినట్లు భారత్ బలంగా వాదించింది. అయితే భారత్ ఆరోపణల్ని పాక్ ఖండించింది. కశ్మీర్ను భారతదేశం స్వాధీనం చేసుకుందని నిందించింది.
1948, జనవరి 17:
1948 జనవరి 17న ఐరాస భద్రతా మండలి తీర్మానం 38ని ఆమోదించింది. ఇదే కశ్మీర్ అంశంపై మొదటి తీర్మానం. భారత్, పాకిస్థాన్ ఉద్రిక్తతలు పెంచుకోకుండా సంయమనం పాటించాలని పిలుపునిచ్చింది ఐక్యరాజ్యసమితి. మధ్యవర్తిత్వం కోసం యూఎన్ కమిషన్ నియామకానికి ఇరువర్గాలు అంగీకరించాయి.
1948, జనవరి 20:
ఐరాస భద్రతా మండలి తీర్మానం 39ని ఆమోదించింది. భారత్, పాకిస్థాన్ మధ్య కశ్మీర్ వివాదంపై విచారణ, పరిష్కారానికై మధ్యవర్తిత్వం కోసం ముగ్గురు సభ్యులతో యూఎన్ కమిషన్ను నియమించింది.
1948, ఏప్రిల్ 21:
బ్రిటన్, అమెరికా నేతృత్వంలోని ఐరాస భద్రతా మండలి కశ్మీర్పై 1948 ఏప్రిల్ 21న తీర్మానం 47ను ఆమోదించింది. యూఎన్ కమిషన్ సభ్యుల్ని 3 నుంచి 5కు పెంచుతూ నిర్ణయించింది. పాక్ వారి దళాల్ని ఉపసంహరించుకోవాలని తీర్మానం ఉద్దేశం. శరణార్థుల్ని వెనక్కి పంపించడం, రాజకీయ ఖైదీల విడుదల, ఐరాస పర్యవేక్షణలో జమ్మూ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ, శాంతిభద్రతల పర్యవేక్షణ కోసం స్వల్పంగా దళాల్ని మోహరించేందుకు భారత్కు అనుమతినిచ్చింది.
1949:
కాల్పుల విరమణ ప్రణాళికను ఇరు దేశాలు అంగీకరించాయి. 1949 జనవరి 1 నుంచి కాల్పుల విరమణను పర్యవేక్షించడానికి ఐరాసకు అనుమతి లభించింది.
ప్రజాభిప్రాయ సేకరణను భారత్ ప్రభావితం చేయొచ్చనే పాకిస్థాన్ భయాలతో.. 1949 జనవరి 5న ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ పూర్తిగా నిర్వాహకుడి నియంత్రణలో జమ్ముకశ్మీర్ ఉండేలా ఐరాస ప్రతిపాదించింది.
1949 డిసెంబర్లో భారత్, పాకిస్థాన్ల మధ్య మధ్యవర్తిత్వం వహించబోయి యూఎన్ఎస్సీ ప్రెసిడెంట్ జనరల్ ఏజీఎల్ మెక్నాటన్ విఫలమయ్యారు. వెంటనే సైన్యాలను ఉపసంహరించుకోవాలని పిలుపునిచ్చారు.
అనంతరం.. భారత్, పాకిస్థాన్ మధ్య యూఎన్ కమిషన్ సభ్యుడిగా ఐరాస ప్రతినిధి ఓవెన్ డిక్సెన్ను మాత్రమే ఉండేలా 1950లో నిర్ణయించింది. భారత్, పాక్లు సైన్యాన్ని తొలగించేలా జరిగిన ఒప్పందంపై ఎలాంటి పురోగతి కనిపించేలా ఆశల్లేవని తేల్చారు.
కశ్మీర్ లోయలో ప్రాంతాల వారీగా లేదా కొన్ని అనుమానాస్పద ప్రాంతాల్లో మాత్రమే ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ చేయాలని ప్రతిపాదించారు డిక్సెన్. అయితే.. భారత్, పాకిస్థాన్ డిక్సెన్ ప్రతిపాదనలపై ఒక ఒప్పందానికి రాలేదు.
డిక్సెన్ తర్వాత.. ఫ్రాంక్ గ్రాహం, గున్నార్ జారింగ్లు కూడా ఇరు దేశాల్ని ఒక అంగీకారానికి రప్పించేలా చేయడంలో విఫలమయ్యారు.
భారత్, పాకిస్థాన్ మధ్య యూఎన్ కమిషన్ గడువు ముగిసిన నేపథ్యంలో... ఐరాస 1951 మార్చి 30న తీర్మానం 91ను ఆమోదించింది. భారత్, పాక్ మధ్య కాల్పుల విరమణను పర్యవేక్షించేలా ఐరాస సైనిక బృందం ఏర్పాటుకు దారితీసింది. దీనినే ఇప్పుడు నియంత్రణ రేఖ అంటున్నారు.
1956 యుద్ధం తర్వాత..
60వ దశకంలో పాకిస్థాన్ ఎల్లవేళలా కశ్మీర్ అంశాన్ని లేవనెత్తినప్పటికీ.. 1965 భారత్-పాక్ యుద్ధం అనంతరం ఈ వివాదంలో ఐరాస జోక్యం క్రమక్రమంగా తగ్గుతూ వచ్చింది.
అమెరికా, సోవియట్ యూనియన్ తీవ్రమైన ఒత్తిడితో.. భారత్, పాకిస్థాన్ ఐరాస ఆధ్వర్యంలో కాల్పుల విరమణను పాటించేలా 1965, సెప్టెంబర్ 29న అంగీకరించాయి.
చివరి తీర్మానం..
కశ్మీర్కు సంబంధించిన చివరి తీర్మానం కాల్పుల విరమణకు డిమాండ్. 1971 బంగ్లాదేశ్ యుద్ధం నేపథ్యంలో దీనిని ఆమోదించారు. ఇది సిమ్లా ఒప్పందానికి దారి తీసింది.
కశ్మీర్ అంశంలో భారత్.. ఇప్పటికీ సిమ్లా ఒప్పందాన్నే పాటిస్తోంది. అంతకుముందు ఐరాస చేసిన తీర్మానాలన్నింటినీ సిమ్లా ఒప్పందం అధిగమిస్తుందని వాదిస్తోంది భారత్. ద్వైపాక్షికంగానే ఈ సమస్యకు పరిష్కారం లభిస్తుందని అంటోంది. అయితే.. పాకిస్థాన్ మాత్రం ఒప్పందానికి అంగీకరించినా.. ఐరాస ప్రమేయం కోరుకుంటోంది.
ఇదీ చూడండి:పాకిస్థాన్లో భూకంపం- ఒకరు మృతి, 50 మందికి గాయాలు
