సిపాయిల తిరుగుబాటు (1857)(sepoy revolt in 1857) దెబ్బతో కంగుతిన్న బ్రిటన్‌ ప్రభుత్వం.. భారత్‌ పట్ల తన వైఖరిని మార్చుకుంది. బంగారు బాతులాంటి భారత్‌ను అంత త్వరగా వదులుకునేది లేదని స్పష్టంచేసింది. ప్రపంచ రాజకీయ చిత్రాన్నే మార్చేసిన కార్పొరేట్‌ ఈస్టిండియా కంపెనీ పాలనకు స్వస్తి చెప్పి.. నేరుగా తానే భారత పాలన పగ్గాలు చేపట్టింది. 1858, నవంబరు 1 నుంచి భారత్‌ నేరుగా బ్రిటిష్ రాచరికం కిందికి చేరింది. నోటితో నవ్వుతూ నొసటితో వెక్కిరించే తెల్లవారి విభజన రాజకీయం ఇక్కడి నుంచి ఊపందుకుంది.
అలహాబాద్‌లో నవంబరు 1 జరిగిన దర్బార్‌లో బ్రిటన్‌ రాణి విక్టోరియా పేరిట ప్రకటన వెలువడింది. "ఈ రోజు నుంచి భారత్‌లో బ్రిటిష్ రాచరికపు పాలన ఆరంభమవుతుంది. భారత్‌లోని సంస్థానాధీశులతో ఈస్టిండియా కంపెనీ చేసుకున్న ఒప్పందాలను అలాగే కొనసాగిస్తాం. ఎలాంటి ఆందోళన అవసరం లేదు. ఏ సంస్థానాన్నీ స్వాధీనం చేసుకునే ఉద్దేశం లేదు. శాంతియుతంగా, అందరి అభివృద్ధిని ఆకాంక్షిస్తూ సుపరిపాలన అందివ్వటమే మా లక్ష్యం. ఎలాంటి జాతి వివక్ష లేకుండా ప్రజలకు వారివారి సామర్థ్యాల ఆధారంగా ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో చోటిస్తాం" అని ప్రకటించారు.
ఈ పాలన మార్పునకు కారణాలు బోలెడు. వ్యాపారం కోసం వచ్చి భారత్‌ను అనూహ్యంగా గుప్పిట పెట్టుకున్న ఈస్టిండియా కంపెనీ పాలన(East India Company rule) సజావుగా సాగుతుందనుకుంటున్న దశలో సిపాయిల తిరుగుబాటు అందరినీ ఆశ్చర్యపరచింది. ఈ తిరుగుబాటు వేళ భారత్‌లో ఆంగ్లేయులు చాలామంది మరణించటంపై బ్రిటన్‌లో ఆందోళన చెలరేగింది. అలాగని భారత్‌ను వదులుకోవటానికి ఇష్టపడలేదు.
