ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸੱਤਵੀਂ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨਤੀਜਾ ਭਾਰਤ-ਜਰਮਨੀ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਰੋਡਮੈਪ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਚਾਂਸਲਰ ਓਲਾਫ ਸਕੋਲਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਵਫ਼ਦ ਪੱਧਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।
ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੀਡੀਆ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਮਿਸ਼ਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਦੇ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ, ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਰੋਡਮੈਪ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਮਿਸਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜਰਮਨ ਵਾਰਤਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਰਮਨੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਭਾਈਵਾਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ।"
ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਕੀ ਹੈ?
ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਸਲੇਟੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਰਬਨ ਕੈਪਚਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗਲੋਬਲ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਟੈਂਡਰਡ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ "100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਲਗਭਗ ਜ਼ੀਰੋ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ" ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਜ਼ੀਰੋ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾਫ਼, ਟਿਕਾਊ ਬਾਲਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਊਰਜਾ ਵੈਕਟਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਹੈ।
ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀ ਹੈ?
ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਨੂੰ 1.5 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ, ਸਲੇਟੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਕੇ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰਾਂ, ਉਪ-ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਮ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸੈੱਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਤਮ ਵਰਤੋਂ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਡੀਕਾਰਬਨਾਈਜ਼ ਕਰਨਾ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਰੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਡੀਕਾਰਬੋਨਾਈਜ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹਨ।
ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬਾਲਣ ਸਟੀਲ, ਸੀਮਿੰਟ, ਕੱਚ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਤੀਬਰ ਗਰਮੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਟੀਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਆਰਕ ਫਰਨੇਸ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਡੀਕਾਰਬੋਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅਮੋਨੀਆ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਸਾਫ਼ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਫੀਡਸਟੌਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਟੀਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਫ਼ ਊਰਜਾ ਕੈਰੀਅਰ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਤੋਂ ਕੋਕ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਘੱਟ-ਕਾਰਬਨ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ
ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਡੀਕਾਰਬੋਨਾਈਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਿਪਿੰਗ, ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਭਾਰੀ ਮਾਲ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਈਂਧਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਮੋਨੀਆ ਅਤੇ ਮੀਥੇਨੌਲ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਸੈੱਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵ ਕਿਉਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਭਾਰਤ ਨੇ 2047 ਤੱਕ ਊਰਜਾ ਸੁਤੰਤਰ ਬਣਨ ਅਤੇ 2070 ਤੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਜ਼ੀਰੋ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਰੇ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਊਰਜਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਹੈ।
ਇਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਟੋਰੇਜ, ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੀ ਥਾਂ, ਸਾਫ਼ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ, ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹਰੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਹੱਬ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।
ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਧੁੱਪ ਦਾ ਆਨੰਦ
ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ 2030 ਤੱਕ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਪੰਜ ਮਿਲੀਅਨ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਸਟੀਲ, ਸੀਮਿੰਟ ਅਤੇ ਰਿਫਾਇਨਿੰਗ ਵਰਗੇ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ 'ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਲੈਂਡਸਕੇਪ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਦੀ ਸੂਰਜੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ, ਇਸਨੂੰ ਹਰੀ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਸਾਲ ਭਰ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਧੁੱਪ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਸਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਲਾਗਤ-ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਕਲਪ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਸਮਰੱਥਾ 2030 ਤੱਕ 500 ਗੀਗਾਵਾਟ ਦੇ ਟੀਚੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਊਰਜਾ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਆਧਾਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਲਾਗਤ 'ਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
