ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ/ਪੰਜਾਬ: ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਅਕਸਰ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰਾਂ, ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਭਗਦੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਨਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 6 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੁਲਾਈ 2024 ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਬੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 121 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਭਗਦੜ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ।
2022 ਵਿੱਚ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 12 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ 115 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਿਹਤਰ ਭੀੜ ਨਿਯੰਤਰਣ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਲੋੜ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਭਾਜੜ (2008)
1 ਜਨਵਰੀ, 2008 ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਾਪਰੀ ਸੀ। ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਵਿਅਸਤ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ
ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਭਗਦੜ ਦੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ (ਇਲਾਹਾਬਾਦ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਨਾਸਿਕ ਅਤੇ ਉਜੈਨ) 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
- 1954 ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ (ਹਰਿਦੁਆਰ)
ਨਦੀ 'ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਭੀੜ ਕਾਰਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ 'ਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
- 2013 ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ (ਇਲਾਹਾਬਾਦ)
ਇਲਾਹਾਬਾਦ 'ਚ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਦੌਰਾਨ 36 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸਮਾਗਮ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਵੱਲ ਭੱਜੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭੀੜ ਵਾਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੰਜਾਬ) ਰੇਲ ਹਾਦਸਾ (2018)
ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਜੋੜਾ ਫਾਟਕ ਕੋਲ ਦੁਸਹਿਰਾ ਮੇਲਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕ ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਉੱਤੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਰਾਵਣ ਦਹਿਨ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਥ ਤੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਸੜਨ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਕਰਕੇ ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀ ਰੇਲ ਦਾ ਕਈ ਲੋਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 55 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸੀ ਅਤੇ 75 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਗੰਭੀਰ ਜਖਮੀ ਹੋਏ ਸੀ।
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਮੰਦਿਰ ਵਿਚ ਭਗਦੜ (2004)
ਅਕਤੂਬਰ 2004 ਵਿੱਚ, ਦੁਸਹਿਰੇ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਸਿਕ ਵਿੱਚ ਕਾਲਾਰਾਮ ਸੰਸਥਾਨ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ ਮੱਚ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 300 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਕਾਰਨ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਰਹੇ ਲੋਕ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ।
ਪਟਨਾ (ਬਿਹਾਰ) ਭਗਦੜ (2012)
3 ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਟਨਾ ਦੇ ਗਾਂਧੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਦੁਸਹਿਰੇ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਭਗਦੜ ਮੱਚ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਰਾਵਣ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀ ਰਸਮ ਦੇਖਣ ਲਈ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਭਗਦੜ ਮੱਚ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।
