ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଦିନକୁ ଦିନ ବଢୁଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟା କିଛି ଉପାୟରେ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥିବା ବେଳେ କିଛି ଉପାୟରେ କ୍ଷତିକାରକ ମଧ୍ୟ । ଜନଗଣନାର ଏକ ବ୍ୟାପକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଛି । ଏହା ଅଧୀନରେ, କୌଣସି ଦେଶର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଷୟରେ ଗଭୀର ସୂଚନା ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଗୃହିତ ହୁଏ । ସୂଚନା / ତଥ୍ୟକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପରେ, ଏହାର ଆଧାରରେ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ବିପଦ ଏବଂ ଉପକାରିତା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୧୧ ଜୁଲାଇରେ ସାରା ଦୁନିଆରେ ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ବାର୍ତ୍ତା ମାଧ୍ୟମରେ ବଢୁଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତି ଲୋକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଏ । ଭାରତ ସମେତ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତି ୧୦ ବର୍ଷରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜନଗଣନା କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ଚଳିତ ଦିବସ କେଉଁ ଥିମରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି ଏବଂ ଭାରତରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତୁ,
ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟା: ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରୁ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟା ତିନିଗୁଣରୁ ଅଧିକ ହୋଇଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଅନୁଯାୟୀ, ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୨ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପୃଥିବୀରେ ଆଠ ବିଲିୟନ ଲୋକ ରହିବେ, ଯାହା ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ୨.୫ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଥିଲା । ୨୦୧୦ ଠାରୁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଏକ ବିଲିୟନ ଏବଂ ୧୯୯୮ ଠାରୁ ଦୁଇ ବିଲିୟନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଆଗାମୀ ୩୦ ବର୍ଷରେ, ପୃଥିବୀରେ ଦୁଇ ବିଲିଅନ୍ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି । ୨୦୮୦ ଦଶକ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ୧୦.୪ ବିଲିୟନରେ ପହଞ୍ଚିବ ଏବଂ ୨୦୫୦ରେ ୯.୭ ବିଲିୟନରେ ପହଞ୍ଚିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ଚାଇନା ଏବଂ ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ଦୁଇ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଦେଶ, ଯାହାର ଜନସଂଖ୍ୟା ଯଥାକ୍ରମେ ଏକ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ 18 ପ୍ରତିଶତ ।
ଭାରତରେ ଜନସଂଖ୍ୟା: 1.3 ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ଦେଶ । ଚାଇନାକୁ ପଛରେ ପକାଇ ଭାରତ ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ଦେଶରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ଗତି ସହିତ ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି, ସେଥିପାଇଁ ଭାରତ ଏକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି । ଜନସଂଖ୍ୟା ଆକଳନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା ୧.୫ ବିଲିୟନ ଏବଂ ୨୦୫୦ ସୁଦ୍ଧା ଦୁଇ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ ।
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଭାବ: ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ସକାରାତ୍ମକ ଏବଂ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଯାହା ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତି ସହ ଅନେକ ଜିନିଷ ଉପରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ଦେଶର ସମ୍ବଳ ଉପରେ ଅଧିକ ଚାହିଦା ତଥା ସାମାଜିକ ଅସ୍ଥିରତା, ଦାରିଦ୍ର ତଥା ପରିବେଶର ଅବନତି ଖରାପ ହୋଇପାରେ । ଯଦିଓ ସରକାର ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ କିଛି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି, ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ଯେ ଅଧିକ ବ୍ୟାପକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଆବଶ୍ୟକ ।
୧୦ଟି ଜନବହୁଳ ଦେଶ:
ବିଶ୍ୱରେ ୧୦ଟି ଦେଶ ଜନବହୁଳ ଦେଶ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ସେଗୁଡିକ ହେଲା ଭାରତ, ଚୀନ, ଆମେରିକା, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ, ପାକିସ୍ତାନ, ନାଇଜେରିଆ, ବ୍ରାଜିଲ, ବାଲାଂଦେଶ, ଋଷିଆ, ଇଥିଓପିଆ ଇତ୍ୟାଦି । ସେହିପରି ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ କମ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଦେଶ ହେଉଛି ଭାଟିକାନ ସିଟି । ଯାହାର ଜନସଂଖ୍ୟା ମାତ୍ର ୮୦୦ । ତେବେ ୧୦ ଜନବହୁଳ ଦେଶ ଗୁଡିକରେ କେଉଁଠି କେତେ ଜନସଂଖ୍ୟା ଜାଣନ୍ତୁ,
ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପାଳନ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟା 8 ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ । ଏହି ଦିନ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ବିକାଶ ଏବଂ ପରିବେଶ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରେ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ, ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଦେଖାଯାଉଛି, ଯାହା ବିଷୟରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଜଣାଇବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ଲୋକଙ୍କୁ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା, ପ୍ରଜନନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର ଯୋଜନା ବିଷୟରେ ଜଣାଯାଏ ।
ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ୨୦୨୪ ଥିମ୍
ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ 2024ର ଥିମ୍ ହେଉଛି ''Leave no one behind, count everyone'' । ଏହାର ଅର୍ଥ ''କାହାକୁ ଛାଡନାହିଁ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଗଣନା କର ।'' ଏହି ଥିମ୍ ବିଶ୍ୱର ଲୋକଙ୍କୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସେବା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଜନସଂଖ୍ୟା ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଦର୍ଶାଏ । ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଏହାର ଥିମ ଥିଲା - ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ଶକ୍ତିକୁ ସାମ୍ନାକୁ ଆଣିବା । ସେହିପରି ୨୦୨୨ ବର୍ଷ ୮ ବିଲିୟନ ଦୁନିଆର ଥିମ୍ ସହ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢନ୍ତୁ: ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶ୍ରମ ସଂଗଠନର ରିପୋର୍ଟ, ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ୟରେ କମୁଛି ଯୁବ ଜନସଂଖ୍ୟା
ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପାଳନର ଇତିହାସ:
1989ରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ (ଜାତିସଂଘ) ଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ଜୁଲାଇ 1987ରେ ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପାଞ୍ଚ ବିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲା । ଯାହାକୁ ଆଧାର କରି ଡା. କୈସି ଜାକରିଆ ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା, ଯାହା ଦାରିଦ୍ର, ମାତୃ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଖରାପ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇଥାଏ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (UNDP) ଦ୍ୱାରା 1989ରେ ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । 11 ଜୁଲାଇ 1990ରେ ପ୍ରଥମ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେବେ ଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୁଲାଇ ୧୧ରେ ଏହି ଦିବସ ସାରା ଦୁନିଆରେ ପାଳନ କରାଯାଇଆସୁଛି ।
ବ୍ୟୁରୋ ରିପୋର୍ଟ, ଇଟିଭି ଭାରତ
