ಹೈದರಾಬಾದ್: 70 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ದೇಶವನ್ನಾಳಿದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲೀಗ ನಾಯಕತ್ವದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಎದುರಾಗಿದೆ. ಇದು ಹೊಸತೇನಲ್ಲ. ಕಳೆದ ಆರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ನಾಯಕತ್ವದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಎದುರಾಗಿತ್ತು.
ಗಾಂಧಿಯೇತರ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸೀತಾರಾಮ್ ಕೇಸರಿ: 1998 ರಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸೀತಾರಾಮ್ ಕೇಸರಿ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇವರು ಗಾಂಧಿಯೇತರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ದಿಢೀರ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿ ಸಭೆ ಕರೆದು ಸೀತಾರಾಮ್ ಕೇಸರಿ ಅವರನ್ನು ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಿ, ಸೋನಿಯಾ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಪಕ್ಷದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ: 1987 ರಲ್ಲಿ, ಪಕ್ಷವು ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಎದುರಿಸಿದಾಗ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸರ್ಕಾರ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿತ್ತು. ವಿ.ಪಿ ಸಿಂಗ್ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾಗ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿದರು. ಮೊದಲು ಅವರನ್ನು ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್‌ನಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲಾಯಿತು. ವಿ.ಪಿ ಸಿಂಗ್ ನಂತರ ಹಲವಾರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮುಖಂಡರೊಂದಿಗೆ ಜಾನ್ ಮೋರ್ಚಾವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ವಿರುದ್ಧ: ಮೇ 1969 ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಜಾಕಿರ್ ಹುಸೇನ್ ಅವರ ಮರಣವು ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ಬಲಾಬಲ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಪರಿಣಾಮ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ಆಗ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಮರುಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೀಲಂ ಸಂಜೀವರೆಡ್ಡಿಯವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹಿನ್ನಡೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮನ್ನು ಪದವಿಯಿಂದ ತೆಗೆಯಲು ಪಿತೂರಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅರಿತರು. ಆಗ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಎಡಪಂಥದ ಬೆಂಬಲಿಗರಾದ ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯವರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯು ಅದನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿತು. ನವೆಂಬರ್ 12 ರಂದು, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಅದರಂತೆಯೇ ಅವರನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಅಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ನಿಯಮ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಾಗಿ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲಾಯಿತು.
ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು: ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ಟಂಡನ್, ಕೆ.ಎಂ ಮುನ್ಶಿ ಮತ್ತು ನರ್ಹಾರ್ ವಿಷ್ಣು ಗಾಡ್ಗಿಲ್ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1950 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎಐಸಿಸಿ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಟಂಡನ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಆಗ ಇದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮೊದಲ ಮುಕ್ತ ಚುನಾವಣೆಯಾಯಿತು. ಜುಲೈ 1951 ರಲ್ಲಿ, ನೆಹರು ಸಿಡಬ್ಲ್ಯೂಸಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದಾಗ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತೆ ತಲೆದೋರಿತು. ಒಂದು ವರ್ಷದ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ, ಟಂಡನ್ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎಐಸಿಸಿ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.
ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯೇತರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಟ್ಟಿ:
- 1947: ಜೀವತ್ರಂ ಭಗವಾಂಡಸ್ ಕೃಪಲಾನಿ (ಜೆಬಿ ಕೃಪಲಾನಿ) - ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಧರ್ಮನಿಷ್ಠ ಅನುಯಾಯಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕೃಪಲಾನಿ 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದಾಗ ಮತ್ತು ನೆಹರು ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದಾಗ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.
- 1948-1949: ಪಟ್ಟಾಭಿ ಸೀತರಾಮಯ್ಯ - ಸೀತಾರಾಮಯ್ಯ ಅವರು ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಸೀತಾರಾಮಯ್ಯ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ನಂತರ 1952 ರಿಂದ 1957 ರ ವರೆಗೆ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
- 1950: ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ಟಂಡನ್ - ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ಟಂಡನ್ ಅವರ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ನೆಹರು ಮತ್ತು ಪಟೇಲ್ ನಡುವಿನ ಅಧಿಕಾರ ಹೋರಾಟದ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದು ಅನೇಕರು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.
- 1955- 1959 ಯುಎನ್ ಧೇಬರ್- ಜವಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಯುಎನ್ ಧೇಬರ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ಅವಡಿ, ಅಮೃತಸರ, ಇಂದೋರ್, ಗೌಹತಿ ಮತ್ತು ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಧಿವೇಶನಗಳ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು.
- 1960-1963: ನೀಲಂ ಸಂಜೀವ ರೆಡ್ಡಿ - ರೆಡ್ಡಿ ಅವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸತತ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಈ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.
- 1964-1967: ಕೆ.ಕಾಮರಾಜ್ - ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಕಾಮರಾಜ್ ಅವರು ಪಕ್ಷ ಅತ್ಯಂತ ತೊಂದರೆಗೀಡಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ಎಲ್ಲ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿ ಪಕ್ಷದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಕಮರಾಜ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು 'ಕಾಮರಾಜ್ ಯೋಜನೆ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ನೆಹರು ನಿಧನರಾದರು. ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾಮರಾಜ್ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಸಿಎಂಗಳನ್ನು ಸಮಾಲೋಚಿಸಿ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಮುಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು.
- 1968, 1969: ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ - ಇವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ವೇಳೆ ಪಕ್ಷವನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿದರು.
- 1970, 1971: ಬಾಬು ಜಗಜೀವನ ರಾಮ್ - ಪಕ್ಷ ವಿಭಜನೆಯ ನಂತರ, ಇಂದಿರಾ ನೇತೃತ್ವದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಬಣವು ಜಗಜೀವನ ರಾಮ್ ಅವರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. ಅವರು 1972 ರವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.
- 1972-1974: ಶಂಕರ್ ದಯಾಳ್ ಶರ್ಮಾ - ಜಗಜೀವನ್ ರಾಮ್ ಅವರ ನಂತರ ಶರ್ಮಾ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದರು. ಅವರು ಮತ್ತೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಆಪ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು 1975-77ರ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ಸಚಿವರಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದ 9 ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾದರು.
- 1975-1977: ದೇವ್ ಕಾಂತ್ ಬರೂವಾ - ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಕರಾಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಬರೂವಾ ಹಳೆಯ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ಪಾರ್ಟಿ ಹುದ್ದೆಯ ಮೇಲೆ ಗಾಂಧಿ ಕುಟುಂಬದ ಹಿಡಿತವನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುವ "ಇಂದಿರಾ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಭಾರತ ಇಂದಿರಾ"(“Indira is India and India is Indira”) ಎಂಬ ಘೋಷಣೆಗೆ ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
- 1992- 1996: ಪಿ.ವಿ.ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ - ರಾವ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಾಂಧಿ ಕುಟುಂಬದವರು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರಬಹಿಸದ ಏಕೈಕ ಯುಗವಾಗಿದೆ. ವಿ.ಪಿ.ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಪತನದ ನಂತರ ರಾವ್ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ವಿರೋಧಿಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸೋನಿಯಾ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿದರು.
- 1996-1998: ಸೀತಾರಾಮ್ ಕೇಸ್ರಿ - ರಾವ್ ಅವರು ಕೇಸ್ರಿಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ಆದರೆ 1997 ರಲ್ಲಿ ಆರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿತು.
