বিশেষ প্ৰতিবেদন, 26 মে’: ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাদিমিৰ পুটিনৰ শেহতীয়া চীন ভ্ৰমণে দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজৰ বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্কক নিশ্চিত কৰিছে ৷ পিছে পুটিনৰ এই ভ্ৰমণে পশ্চিমীয়া দেশসমূহৰ চকু কপালত তুলিছে ।
এই সন্দৰ্ভত হোৱাইট হাউছৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টা (NSA) জিম কাৰ্বিয়ে দুয়োখন চুবুৰীয়া দেশৰ মাজত শেহতীয়াকৈ স্থাপন হোৱা বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্কৰ ওপৰত সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছে ৷ লগতে কৈছে যে, তেওঁলোকৰ মাজত নতুনকৈ স্থাপন হোৱা বন্ধুত্বৰ ক্ষেত্ৰত দুয়ো দেশৰে পূৰ্বে ইখনে আনখনক বিশ্বাস কৰাৰ নজিৰ ইতিহাসত নাই ।
উল্লেখ্য যে, দুয়োখন দেশৰ মাজৰ কূটনৈতিক সম্পৰ্কৰ ৭৫ বছৰ পূৰ্ণ হোৱাৰ সুবাদতে পুটিনে এই ভ্ৰমণসূচী হাতত লয় ৷ বিগত ১৬ মে’ত সমাপ্ত হৈছিল ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতিগৰাকীৰ এই ভ্ৰমণ কাৰ্যসূচী ৷
উক্ত দিনটোত হেইলোংজিয়াং প্ৰদেশৰ হাৰ্বিনত অনুষ্ঠিত ৰাছিয়া-চীন এক্সপ’ত অংশগ্ৰহণ কৰি সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে বাৰ্তালাপত মিলিত হয় ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিন ৷ এই বাৰ্তালাপৰ জৰিয়তে পুটিনে চীনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ছি জিন পিঙৰ সৈতে হোৱা আলোচনাক গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি অভিহিত কৰি বৰ্ধিত দ্বি-পাক্ষিক বাণিজ্যিক সম্পৰ্কক লৈ সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে ।
এইটো লক্ষণীয় যে, বিগত বৰ্ষত দুয়ো দেশৰে বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত উপাৰ্জন ২৬.৩ শতাংশ বৃদ্ধি হৈ অৰ্জন কৰিছিল ২৪০ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ, যাৰ পৰা অধিক লাভৰ সন্মুখীন হৈছিল ৰাছিয়া ৷ উল্লেখ্য যে, ৰাছিয়াই দীৰ্ঘদিনৰে পৰা চীনৰ প্ৰয়োজনীয় প্ৰায় আধা অশোধিত তেল যোগান ধৰি আহিছে ।
ৰাছিয়া হৈছে অশোধিত তেলৰ এক বৃহৎ উৎপাদক ৷ কিন্তু পশ্চিমৰ দ্বাৰা আৰোপিত ব্যাপক নিষেধাজ্ঞা আৰু যোগানৰ ক্ষেত্ৰত থকা ব্যাঘাতৰ বাবে দেশখনৰ পৰা মাত্ৰ কিছুসংখ্যক আন দেশেহে এই তেল ক্ৰয় কৰে ৷
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে এই ৰাছিয়াৰে ক্ৰুড অইলৰ আমদানিকৰ্তা দুখন বৃহৎ দেশ হৈছে চীন আৰু ভাৰত ৷ যাৰ অশোধিত তেল ক্ৰয়ে ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াই চলোৱা অভিযানৰ ব্যয়ক প্ৰায় পূৰণ কৰে ।
হাৰ্বিনত ভাষণ প্ৰদান কৰি পুটিনে সমগ্ৰ বিশ্বক বুজাবলৈ চেষ্টা কৰে যে ৰাছিয়া আৰু চীনৰ মাজত থকা সম্পৰ্কৰ উদ্দেশ্য হৈছে "আমাৰ দেশসমূহৰ উন্নয়নৰ বাবে উন্নত পৰিস্থিতি সৃষ্টি কৰা আৰু চীন-ৰাছিয়াৰ জনসাধাৰণৰ কল্যাণ সাধন কৰা"।
পশ্চিমীয়া বিশ্বৰ সন্দৰ্ভত ভ্ৰমণকাৰী ৰাষ্ট্ৰপতিগৰাকীয়ে দাবী কৰিছিল যে, সকলো বিষয়তে বিশ্বত সিদ্ধান্ত লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ একচেটিয়া অধিকাৰ বজাই ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিব ৷ এই প্ৰক্ৰিয়াটো অব্যাহত ৰাখিবলৈ তেওঁলোকে ক্ষমতাত থাকোতে এয়া কৰি যাব ৷
আলোচনাৰ শেষত দুয়োগৰাকী নেতাই "নতুন যুগৰ বাবে সহযোগিতাৰ ব্যাপক কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব" সুগভীৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত 14 দফীয়া এক যুটীয়া বিবৃতিত স্বাক্ষৰ কৰে । যিয়ে চীন-ৰাছিয়াৰ দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ ক্ষেত্ৰত কোনো মিত্ৰতা বা সংঘৰ্ষ নথকা আৰু কোনো তৃতীয় পক্ষক লক্ষ্য নকৰা কথাটোকে স্পষ্ট কৰে ৷ অৱশ্যে পিছৰ অনুচ্ছেদবোৰত বহু তৃতীয় পক্ষৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে ।
বিবৃতিটোত দাবী কৰা অনুসৰি, বিভিন্ন দেশৰ বিভিন্ন ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু দেশৰ পৰিস্থিতিৰ বাবে তেওঁলোকৰ নিজাববীয়াকৈ পৃথক পথ বাছনি কৰাৰ অধিকাৰ আছে আৰু এক উৎকৃষ্ট গণতন্ত্ৰৰ দৰে কোনো বস্তু নাই ৷ আনহাতে, ৰাছিয়াই স্বীকাৰ কৰে স্পষ্টতঃ চীনক সন্তুষ্ট কৰাৰ বাবে, টাইৱান চীনা ভূ-খণ্ডৰ এক অপৰিহাৰ্য অংশ হিচাপে আৰু যিকোনো ধৰণৰ "টাইৱান স্বাধীনতা"ৰ বিৰোধিতা কৰে ।
উল্লেখ্য যে, শক্তিৰ বাবে ঘনিষ্ঠ অংশীদাৰিত্ব গঢ়ি তোলা, যুটীয়াভাৱে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শক্তি সুৰক্ষা সুৰক্ষিত কৰা(চীনলৈ নিৰৱচ্ছিন্ন যোগান নিশ্চিত কৰা আৰু নৰ্ড ষ্ট্ৰীম পাইপলাইন পৰিহাৰ কৰা যাৰ বাবে নিৰপেক্ষ তদন্তৰ বাবেও আহ্বান জনোৱা হৈছিল) আৰু নাটোক ইয়াৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পালন কৰিবলৈ আহ্বান জনোৱাটো হৈছে বিবৃতিটোৰ অন্যান্য মুখ্য বৈশিষ্ট্য ।
তদুপৰি "আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ জৈৱিক সামৰিক কাৰ্যকলাপ"(সম্ভৱতঃ চীনৰ বিৰুদ্ধে ইচ্ছাকৃতভাৱে ক’ভিড বিয়পোৱাৰ বাবে আৰোপ কৰা অভিযোগৰ প্ৰতিৰোধ কৰাৰ প্ৰয়াস), নাটোৰ সম্প্ৰসাৰণ(ৰাছিয়াৰ দৃষ্টিভংগী বজাই ৰখা), AUKUS(দুয়োৰে বাবে ভাবুকি), জাপানৰ সাগৰত পাৰমাণৱিক দূষিত পানী নিষ্কাশন কৰাৰ পৰিকল্পনা আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰক ইয়াৰ সাগৰত 'যুক্তিসংগত উদ্বেগ' আৰু যুক্তিসংগত উদ্বেগৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিয়াৰ পৰিকল্পনা আদিৰ দৰে বহুতো বিষয়ত গুৰুতৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছিল । সেয়েহে বিবৃতিটোৱে স্বাক্ষৰকাৰীসকলৰ সকলো বিৰোধীক সমালোচনা কৰা দেখা যায় ।
অৱশ্যে, বিবৃতিটোত আচৰিতভাৱে কোৱাডৰ ওপৰত কোনো মত প্ৰকাশ কৰা দেখা নাযায় ৷ যদিও ইয়াত উল্লেখ কৰা হৈছে আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য, নাটো, জাপান, ডি পি আৰ কে, ইউ কে আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াৰ কথা, পিছে পৰিহাৰ কৰা হৈছিল ভাৰতৰ প্ৰসংগ ৷
এতিয়া প্ৰশ্ন হৈছে যে ভাৰতৰ বাবে ইয়াৰ অৰ্থ কি?
ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নেকি যে, ভাৰত আৰু চীনৰ মাজত সীমান্তক লৈ মাজে-সময়ে হৈ থকা বিবাদ যুদ্ধলৈ ৰূপান্তৰিত হ'লে ৰাছিয়াই কাৰ পক্ষত থিয় হ’ব ? কিছুমান বিশ্লেষকে এনে এক ধাৰণা সৃষ্টি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে যে, চীন-ৰাছিয়াৰ বৰ্ধিত বন্ধুত্ব ভাৰতৰ বাবে এক চিন্তাৰ বিষয় ৷ কিয়নো এনে পৰিস্থিতিত ৰাছিয়াই সম্ভৱতঃ চীনৰ পক্ষ ল'ব বা নিৰপেক্ষ হৈ থাকিব ৷ নাইবা ভাৰতৰ প্ৰতি অকৰ্তৃত্বশীল ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিব ।
অৱশ্যে, তেওঁলোকৰ ত্ৰুটিপূৰ্ণ অনুমান দুটা ধাৰণাৰ ওপৰত আধাৰিত যে, বাঘ আৰু ড্ৰেগনৰ মাজত যুদ্ধৰ যথেষ্ট সম্ভাৱনা আছে ৷ দ্বিতীয়তে ৰাছিয়াই তৎক্ষণাত ভাৰতৰ সৈতে ভূ-কৌশলগত, বাণিজ্যিক আৰু প্ৰতিৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত থকা ইয়াৰ সম্পৰ্ক সমাপ্ত কৰিব ৷
প্ৰথমতে, চীনৰ পৰা তাৎক্ষণিক আক্ৰমণৰ কোনো ভাবুকি নাই । বৰ্তমান দক্ষিণ চীন সাগৰৰ বিষয়টোৰ সৈতে গভীৰভাৱে জড়িত আৰু ঘৰুৱা অৰ্থনৈতিক দায়বদ্ধতাৰ বিষয়বোৰৰ সৈতে যুঁজি থকা চীনে সাধাৰণতে বি আৰ অ’ আৰু বিশেষকৈ চি পি ই চি-ৰ হতাশাজনক প্ৰদৰ্শনৰ বিষয়ে চিন্তাৰ উপৰিও, যেতিয়া আন বৃহৎ শক্তিবোৰ আন ঠাইত জড়িত থাকে, তেতিয়া ভাৰতৰ সৈতে এক সম্পৰ্ক ৰক্ষাৰ কথা নাভাবিব ।
চীনৰ বাবে 1962 চনৰ পুনৰাবৃত্তি সম্ভৱ নহ'ব কিয়নো ভাৰত এনে পৰিস্থিতিৰ বাবে পূৰ্বৰ তুলনাত যথেষ্ট পৰিমাণে প্ৰস্তুত ৷ 1962 চনৰ বিপৰীতে পশ্চিমীয়া শক্তিবোৰ ভাৰতৰ পক্ষত থিয় দিয়াৰহে অধিক সম্ভাৱনা আছে ।
অৱশ্যে, ভাৰত আৰু চীনৰ মাজৰ উত্তেজনা এক অপ্ৰতিৰোধ্য বিন্দুলৈ বৃদ্ধি হ'লেও ভাৰতত ৰাছিয়াৰ ডাঙৰ অংশ আছে । ভাৰত ৰাছিয়াৰ অস্ত্ৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ৰেতা হৈ আহিছে আৰু এতিয়াও ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰায় 47 শতাংশ ৰাছিয়াই নতুন অধিগ্ৰহণ বা অতিৰিক্ত সামগ্ৰীৰ দ্বাৰা পূৰণ কৰে ।
ভাৰতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ দ্বাৰা আৰোপ কৰা নিষেধাজ্ঞা আওকাণ নকৰাকৈ ৰাছিয়াৰ পৰা এটা এছ-400 মিছাইল বিৰোধী প্ৰণালী অধিগ্ৰহণ কৰিছিল । ৰাছিয়াই ভাৰতলৈ অশোধিত তেলৰ যোগানৰ পৰা ইয়াৰ ৰপ্তানি ৰাজহৰ এক ভাল অংশ উপাৰ্জন কৰে, যি দুয়োৰে বাবে এক লাভজনক পৰিস্থিতি । তদুপৰি, এছিয়াত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰভাৱৰ সম্প্ৰসাৰণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ৰাছিয়াক বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰয়োজন ।
সেয়েহে, ৰাছিয়াক ভাৰতৰ যিমান প্ৰয়োজন, ভাৰতকো সিমানেই ৰাছিয়াৰ প্ৰয়োজন । সম্ভৱতঃ সেইকাৰণে বিবৃতিটোত ভাৰতৰ কথা উল্লেখ কৰা হোৱা নাছিল । চীন-ৰাছিয়াৰ সম্পৰ্ক দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে যদিও এই বিকাশ অস্থায়ী মাথো । ৰাছিয়াক নিষেধাজ্ঞা উপেক্ষা কৰিবলৈ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আৰু সামগ্ৰীৰ প্ৰয়োজন আৰু চীনক প্ৰয়োজন ইন্ধনৰ ৷ কিন্তু ৰাছিয়া-ভাৰতৰ দৰে চীন-ৰাছিয়াৰ মাজৰ সম্পৰ্ক দীৰ্ঘদিনে সঠিক নাছিল ৷
দুয়োপক্ষ - নাটো আৰু ৰাছিয়া সফল হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ নীতিহে প্ৰযোজ্য, য’ৰ পৰা এতিয়ালৈকে সঠিক লাভাংশ পোৱা গৈছে ৷
ইয়াৰোপৰি পুটিনে ইতিমধ্যে দুটাকৈ কাৰ্যকাল সফলতাৰে সম্পন্ন কৰিছে ৷ পৰৱৰ্তী তৃতীয়টো কাৰ্যভাৰ চম্ভালি আছে ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতিগৰাকীয়ে ৷ যি নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ ক্ষেত্ৰত হোৱাৰো সম্ভাৱনা আছে ৷
সেয়েহে দুয়োগৰাকী নেতাৰ মাজত ব্যক্তিগত সম্পৰ্ক অদূৰ ভৱিষ্যতে অব্যাহত থকাৰ সম্ভাৱনা আছে, যিয়ে দুয়ো দেশৰ মাজৰ সম্পৰ্ক অধিক দৃঢ় হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে । পুটিনে নিশ্চিতভাৱে ভাৰতৰ সৈতে থকা সু-সম্পৰ্ক বিনষ্ট কৰিবলৈ নিবিচাৰে, যিবোৰ চীনৰ সৈতে থকা সম্পৰ্কতকৈ পুৰণি ৷
