डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकेचे अध्यक्ष होणार यावर शिक्कामोर्तब, भारताच्या अपेक्षा काय?

नुकत्याच अमेरिकेतील निवडणुका झाल्या. अमेरिकेचे 47 वे अध्यक्ष म्हणून डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकेच्या अध्यक्षपदी विराजमान होणार हे निश्चित झालय. यासंदर्भातील, राजकमल राव यांचा लेख.

डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या विरोधात विद्यमान उपाध्यक्ष कमला हॅरिस यांनी अनेक हॉलीवूड स्टार्सना घेऊन एक उत्साही मोहीम चालवली. टेलर स्विफ्ट, बियॉन्से, जेनिफर लोपेझ, एमिनेम, बिली इलिश, कार्डी बी, हॅरिसन फोर्ड, रिचर्ड गेरे आणि ओप्रा विन्फ्रे या सर्वांनी त्यांना निवडून आणण्यासाठी वेळ आणि प्रयत्न खर्ची घातले. राजकीय आघाडीवर, माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा आणि बिल क्लिंटन आणि त्यांच्या पत्नी मिशेल ओबामा आणि हिलरी क्लिंटन यांनी त्यांच्यासाठी सक्रियपणे प्रचार केला. अमेरिकेच्या राष्ट्रीय सुरक्षा संकुलातील 150 हून अधिक सदस्यांसह माजी उपाध्यक्ष डिक चेनी आणि त्यांची मुलगी लिझ चेनी यांच्यासह शेकडो रिपब्लिकन लोकांनीही त्यांना तिला पाठिंबा दिला. शेवटी, हे सर्व अयशस्वी ठरले. कमला हॅरिस यांचा पराभव झाला.

डोनाल्ड ट्रम्प यांनी त्यांना इलेक्टोरल कॉलेज 292 - 224 मध्ये पराभूत केलं, तीन राज्ये (ॲरिझोना, नेवाडा आणि अलास्का) अजूनही त्यांची मते मोजत आहेत. [विजेत्या उमेदवाराला 270 इलेक्टोरल कॉलेज मतांची आवश्यकता आहे]. ट्रम्प तिन्हींमध्ये आघाडीवर होते. त्यामुळे ही एक विलक्षण कामगिरी आहे. ट्रम्प हे जगभरात माहिती असणारे व्यक्तिमत्व आहे. अमेरिकेतील एक सर्वात श्रीमंत राजकारण्यांपैकी ट्रम्प आहेत. ट्रम्प यांच्याकडे जगभरात गोल्फ रिसॉर्ट्स, लक्झरी हॉटेल्स आणि अपार्टमेंटस् आहेत. NBC/Universal वरील रिॲलिटी शोचा स्टार म्हणून त्यांनी नाव कमावलं आहे. 2021 मध्ये Facebook आणि X (तत्कालीन Twitter) वर बंदी घातल्यानंतर लवकरच त्यांनी सुरू केलेली ट्रुथ सोशलमधील ट्रम्प यांची नियंत्रित भागीदारी, $7 बिलियन पेक्षा जास्त आहे. 2016 मध्ये जेव्हा ते जिंकले तेव्हा त्यांनी यापूर्वी कधीही कोणत्याही राजकीय पदासाठी निवडणूक लढवली नव्हती. त्यावेळी त्यांनी थेट अध्यक्षपद मिळवले. व्हाईट हाऊसमध्ये, त्यांनी वर्षाला फक्त 1 डॉलर पगार स्वीकारला.

डोनाल्ड ट्रम्प आणि मेलिनिया ट्रम्प (AP)

ट्रम्प यांच्या पहिल्या कार्यकाळात, अमेरिकेच्या सीमा सुरक्षित होत्या. अलीकडच्या काळात बेकायदेशीर स्थलांतरितांची पातळी सर्वात कमी होती. महागाई कमी होती आणि त्यांच्या संपूर्ण कार्यकाळात कोणतीही नवीन युद्धे झाली नाहीत. डिसेंबर 2019 मध्ये, अमेरिका प्रथमच ऊर्जा क्षेत्रात आत्मनिर्भर झाली. आयातीवर अवलंबून न राहता आवश्यक असलेले सर्व तेल आणि नैसर्गिक वायूचे उत्पादन अमेरिकेने केले. ट्रम्प यांनी मजबूत अमेरिकन सैन्यावर विश्वास ठेवला आणि देशाच्या हवाई दलाला पूरक म्हणून युनायटेड स्टेट्स स्पेस फोर्सची निर्मिती केली.

ट्रम्प यांची MAGA जादू चांगलीच चालली. ट्रम्प यांनी मतदारांना वचन दिलं की ते अमेरिकेला पुन्हा 'ग्रेट' बनवून ती जादू पुन्हा निर्माण करतील. माजी उद्योगपती आणि द आर्ट ऑफ द डीलचे लेखक म्हणून, अमेरिकेला व्यवसायाप्रमाणे चालवण्याचा त्यांचा मानस आहे. गेल्या महिन्यात शिकागोच्या इकॉनॉमिक क्लबमध्ये बोलताना त्यांनी आपली दुसरी टर्म कशी असेल याचा खुलासा केला. टोयोटा सारख्या परदेशी वाहन उत्पादक कंपनीने युनायटेड स्टेट्समधील नवीन कारखान्यात गुंतवणूक केली तर त्यावर केवळ 15% कर आकारला जाईल. [अमेरिकेचा सध्याचा कॉर्पोरेट कर दर 21% आहे]. तर दुसरीकडे जर एखाद्या देशाने अमेरिकेला बाजारपेठेचा वाटा मिळवण्यासाठी स्वस्त वस्तूंचा पूर आणला, तर ते त्यावर कर मोठा आकारतील.

ट्रम्प यांचा प्रचार करताना एलॉन मस्क (AP)

ट्रम्प यांच्या दुसऱ्या प्रशासनाच्या काळात भारताची अपेक्षा काय? -यावेळी ट्रम्प-मोदी यांची मैत्री कामी येऊ शकते. एक व्यापारी म्हणून ट्रम्प या संबंधांना महत्त्व देतात आणि भारतीय नेते तसंच अमेरिकन अध्यक्ष यांच्यातील ट्रम्प-मोदी संबंध उल्लेखनीय आहेत. ट्रम्प यांनी सप्टेंबर 2019 मध्ये ह्यूस्टनमधील हाऊडी मोदी रॅलीला हजेरी लावली होती. पहिल्यांदाच एखाद्या अमेरिकन राष्ट्राध्यक्षाने एखाद्या समुदायाच्या रॅलीत भाग घेतला होता. पाच महिन्यांनंतर, कोविड-19 ने जगाला वेठीस धरण्याआधी, ट्रम्प पहिल्यांदाच भारताला भेट देत होते आणि नरेंद्र मोदी क्रिकेट स्टेडियममधील "नमस्ते ट्रम्प" रॅलीत सहभागी झाले होते. दोन्ही रॅलींना लोकांची विलक्षण उपस्थिती होती.

शांततापूर्ण अणुऊर्जेसाठी तंत्रज्ञानाच्या हस्तांतरणासारख्या काही सवलती मोदी हे ट्रम्प यांच्याकडून मिळवू शकतील. परंतु भारताने सावधगिरीने पुढे गेलं पाहिजे. कारण एक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहिजे की, ट्रम्प यांनी अमेरिकेच्या हिताच्या गोष्टीच करायच्या ठरवल्या तर ते भारताला दणका द्यायलाही मागेपुढे पाहणार नाहीत. ट्रम्प हे अमेरिकेत होणाऱ्या भारतीय निर्यातीवर शुल्क लावू शकतात. ट्रम्प यांच्या आर्थिक संक्रमण संघाचे प्रमुख हॉवर्ड लुटनिक यांनी CNBC वर एक साधा नियम अधोरेखित केला जो ट्रम्प यांच्या शुल्कासंदर्भातील तत्वज्ञान स्पष्ट करतो: "आम्ही बनवलेल्या सामग्रीवर शुल्क लावले पाहिजे आणि आम्ही बनवत नाही त्या सामग्रीवर शुल्क लावू नये."

डोनाल्ड ट्रम्प आणि मेलिनिया ट्रम्प (AP)

कोणत्या भारतीय निर्यातीवर परिणाम होऊ शकतो? -अगदी अलिकडच्या काळात 2022-2023 मध्ये, भारताची अमेरिकेला निर्यात अंदाजे 80 अब्ज डॉलरची होत होती. यातील सुमारे 12 बिलियन डॉलर निर्यात करणाऱ्या फार्मा क्षेत्रावर शुल्क आकारले जाण्याची शक्यता नाही, कारण अमेरिकेत आरोग्यसेवा खर्च आधीच जास्त आहे. जर भारतीय उत्पादकांनी अमेरिकन ग्राहकांना खर्चापोटीचा कर लादला तर ट्रम्प यांना ते नको आहे. वास्तविक आपण एक गोष्ट कायम लक्षात ठेवली पाहिजे की ट्रम्प यांच्या 'व्हिजन'मध्ये अमेरिका नेहमीच पहिल्या स्थानावर असते.

भारतातील जेम्स अँड ज्वेलरी क्षेत्र, जे दरवर्षी सुमारे 10 अब्ज डॉलरचा माल अमेरिकेला निर्यात करते. त्यामध्ये प्रामुख्याने हिरे, आणि दागिन्यांचा समावेश होतो. अमेरिकेत मूळचे रत्न आणि दागिने क्षेत्र नसल्यामुळे त्यावर शुल्क आकारले जाण्याची शक्यता नाही. अमेरिकन कंपन्या खूप जास्त तंत्रज्ञान आणि बॅक-एंड काम भारताला आउटसोर्स करत आहेत. परिणामी अमेरिकन नोकऱ्या गमावल्याबद्दल ट्रम्प चिंतित झाले तर ते भारतीय तंत्रज्ञान विक्रेत्यांवर शुल्क लागू करू शकतात. अशा हालचालीमुळे त्यांचा भारतीय नफा कमी होईल. भारतात कमी ऑपरेटिंग मार्जिन म्हणजे सध्याच्या तुलनेत अधिक मागणी असलेले कामाचे ठिकाण असू शकते.

कापड आणि पोशाख ($16-18 अब्ज निर्यात), ऑटोमोबाईल्स आणि सुटे भाग ($5-7 अब्ज निर्यात), आणि कृषी उत्पादने ($5 अब्ज) जसे की मसाले आणि सीफूड - या सगळ्यावर कर लादला जाऊ शकतो. जर मोदींनी वाटाघाटी केल्या नाहीत, तर या क्षेत्रात अधित फटका बसू शकतो. रशिया-युक्रेन युद्ध संपेल अशीही आशा आहे. रशियाशी लढण्यासाठी युक्रेनला कोट्यवधी डॉलर पाठवण्यावर ट्रम्प यांनी वारंवार प्रश्नचिन्ह उपस्थित केलं आहे. ते म्हणतात की ते 24 तासांत युद्ध संपवू. अमेरिकेनं युद्ध थांबवण्याच्या प्रयत्नांवर आधीच 200 अब्ज डॉलर खर्च केले आहेत. ट्रम्प यांच्या मते अमेरिकेच्या अपयशी पायाभूत सुविधांच्या उभारणीसाठी अधिक चांगल्या प्रकारे हा पैसा वापरता आला असता.

रशियाने युक्रेनवर हल्ला केल्यापासून पंतप्रधान मोदींनी नाजूक संतुलन साधले आहे. रशियाची चूक होती असं मोदींनी कधीच म्हटलेले नाही. परंतु त्यांनी सातत्याने असं म्हटलं आहे की, युद्ध थांबवून शांततेनं चर्चा सुरू करण्यावर लक्ष केंद्रित केलं पाहिजे. बायडेनन-हॅरिस प्रशासनानं भारताच्या रशियाच्या भूमिकेचा तिरस्कार केला आणि भारताविरुद्ध दुय्यम आर्थिक निर्बंधांची धमकीही दिली. हे धोरण जर हॅरिस जिंकल्या असत्या तर, कायम राहिलं असतं. जर युद्ध संपलं, तर ट्रम्प अमेरिकेच्या निर्बंधांची व्यवस्था दूर करतील. रशियन तेल अधिक सहजतेनं प्रवाहित होईल. जागतिक तेल उत्पादन वाढवेल आणि ग्राहकांना कमी किमतीत तेल मिळेल. हा भ्रमच राहण्याची शक्यता अधिक आहे. कारण तेलावरील जीएसटी महसुलाची व्यसनाधीनता जडलेल्या भारतीय अर्थ मंत्रालयाकडून जागतिक तेलाच्या किमती कमी झाल्या तरी पेट्रोल, डिझेल आणि गॅसच्या किमती कमी होण्याची शक्यता नाही. परंतु ही ट्रम्प यांच्याशी संबंधित नसलेली देशांतर्गत बाब आहे.

अमेरिकेच्या पुरवठा साखळी विविधीकरणाच्या प्रयत्नांमुळे भारताला मदत होईल. ट्रम्प हे चीनला एक महत्त्वाचा धोका म्हणून पाहतात आणि चीनपासून दूर असलेल्या जागतिक पुरवठा साखळीमध्ये विविधता आणण्यासाठी ते भारतात गुंतवणूक करण्यास इच्छुक आहेत. द्विपक्षीय संबंधांचा विस्तार करण्यासाठी आणि एक दोलायमान उत्पादन अर्थव्यवस्था म्हणून भारताचं स्थान वाढवण्यासाठी ट्रम्प प्रशासनाकडून अमेरिकन कंपन्यांची अपेक्षा आहे. H-1Bs, ग्रीन कार्ड आणि फॅमिली व्हिसा - ट्रम्प यांनी वारंवार सांगितलं आहे की, ते बेकायदेशीर स्थलांतरितांना देशाबाहेर हाकलून देतील. परंतु ते कायदेशीर इमिग्रेशनला मात्र अनुकूल आहेत.

ट्रम्प हे एलोन मस्क यांचे चाहते आहेत. त्यांचा जन्म दक्षिण आफ्रिकेत झाला होता आणि ते अमेरिकेचे नैसर्गिक नागरिक बनले होते. पेपल, टेस्ला, स्पेसएक्स आणि स्पेसलिंकचे संस्थापक आणि एक्सचे मालक असलेले मस्क हे ट्रम्प यांच्या सर्वात उत्साही समर्थकांपैकी एक आहेत. ग्रीन कार्ड देताना गुणवत्तेला महत्त्व असलं पाहिजे, असं मस्क यांनी वारंवार सांगितलं आहे. ट्रम्प काँग्रेससोबत एक करार करू शकतात, ज्यामध्ये बेकायदेशीर आणि कायदेशीर इमिग्रेशन या दोन्ही समस्यांचं निराकरण केलं जाईल.

कमला हॅरिस यांच्यापेक्षा ट्रम्प हे भारतातील चांगले भागीदार आहेत. दक्षिण भारतीय तमिळ ब्राह्मण आईच्या पोटी जन्मलेल्या कमला हॅरिस, स्वत:ला कृष्णवर्णीय म्हणून ओळखल्या जातात आणि भारत-अमेरिका संबंध वाढवण्यासाठी त्यांनी काहीही अर्थपूर्ण केलेलं नाही. त्यामुळे ट्रम्प यांच्या आगामी अध्यक्षीय कारकिर्दीत भारत एक आशादायक चित्र रंगवू शकतो. त्यामुळे आता तरी ट्रम्प यांचे अभिनंदन..!

हेही वाचा..