ഇന്ത്യന്‍ മഹാസമുദ്രത്തിന്‍റെ ഇരു ധ്രുവങ്ങളിലും 2024 പകുതിയോടെ ശുഭകരമായ മാറ്റങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകുമെന്ന് രാജ്യാന്തര കാലാവസ്ഥ നിരീക്ഷണ ഏജന്‍സികള്‍ പ്രവചിക്കുന്നു. തത്ഫലമായി പശ്ചിമേന്ത്യന്‍ മഹാസമുദ്രം കിഴക്കന്‍ ഭാഗത്തെക്കാള്‍ ചൂടാകുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത്.
ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര ദ്വിധ്രുവം (IOD), പടിഞ്ഞാറൻ, കിഴക്കൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിലെ സമുദ്രോപരിതല താപനില അങ്ങോട്ടും ഇങ്ങോട്ടും മാറുന്നതിന് കാരണമാകുന്ന ആവർത്തിച്ചുള്ള കാലാവസ്ഥാ മാതൃകയാണ്. പോസിറ്റീവ് ഘട്ടത്തിൽ, പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രം കിഴക്കൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തേക്കാൾ ചൂടാകുന്നു, പാറ്റേൺ വിപരീതമാകുമ്പോൾ അതിനെ നെഗറ്റീവ് ഘട്ടം എന്ന് വിളിക്കുന്നു.
1999-ൽ, എൻ എച്ച് സജിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഒരു കൂട്ടം ഇന്ത്യൻ ഗവേഷകരാണ് ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിന്‍റെ ഈ വ്യത്യസ്‌ത സ്വഭാവം ആദ്യമായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്‌തത്. ഈ പ്രതിഭാസം എന്‍സോ അല്ലെങ്കിൽ എൽ നിനോ ദക്ഷിണ പ്രകമ്പനവുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്താവുന്നതാണ്, ഇത് മധ്യ, കിഴക്കൻ ഉഷ്‌ണമേഖലാ പസഫിക് സമുദ്രത്തെ ബാധിക്കുന്ന ആവർത്തിച്ചുള്ള കാലാവസ്ഥാ മാതൃകയാണ്. IOD ഘട്ടങ്ങളിൽ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിന്‍റെ കാര്യത്തിൽ നമ്മൾ കാണുന്നത് പോലെ, ഓരോ രണ്ടോ ഏഴോ വർഷം കൂടുമ്പോൾ സമുദ്രോപരിതലത്തിലെ താപനിലയിലും വായു മർദ്ദത്തിലും ഇതര വ്യതിയാനങ്ങളാണ് ENSO യുടെ സവിശേഷത. ഉഷ്‌ണമേഖലാ പ്രദേശങ്ങളിലുടനീളമുള്ള മഴയുടെയും കാറ്റിന്‍റെയും പാറ്റേണുകളെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്ന ഈ മാറ്റങ്ങൾക്ക് ആഗോള പ്രത്യാഘാതങ്ങളുണ്ട്.
ഐഒഡിയുടെ തലമുറയെ വിശദീകരിക്കാൻ നിരവധി സിദ്ധാന്തങ്ങൾ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ചില ഗവേഷകർ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിനിൽക്കുന്ന വായു-കടൽ ഇടപെടലുകളാണ് പ്രാഥമിക കാരണമായി കരുതുന്നത്, മറ്റുള്ളവർ പടിഞ്ഞാറൻ പസഫിക് സമുദ്രത്തിലെ ENSO പ്രകമ്പനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്നതായി അവകാശപ്പെടുന്നു.
IOD ഒരു സ്വതന്ത്ര ഇവന്‍റാണോ അതോ ENSO യുടെ ഒരു ഉപസംഭവം മാത്രമാണോ എന്ന ചോദ്യത്തിന് ഏറെക്കുറെ ഉത്തരം ലഭിക്കും. വ്യത്യസ്‌ത താൽക്കാലിക വ്യതിയാനങ്ങളുള്ള രണ്ട് മോഡുകളും IOD സംഭവങ്ങളെ സ്വാധീനിക്കുന്നു, എന്നാൽ സമാനമായ സ്‌പെഷ്യൽ പാറ്റേണുകൾ ഉണ്ട്. രണ്ട് സാഹചര്യങ്ങളിലും, IOD-കൾ വായു-കടൽ ഇടപെടലുകളിൽ നിന്നാണ് ഉത്ഭവിക്കുന്നത് - ഉഷ്‌ണമേഖലാ പസഫിക് സമുദ്രത്തിന്‍റെ സ്‌പേഷ്യൽ സ്‌കെയിലിലാണ് ENSO മോഡ് സംഭവിക്കുന്നത്, മറ്റ് മോഡ് തെക്കൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിലെ മസ്‌കറീൻ ദ്വീപുകൾക്ക് സമീപമുള്ള ഉയർന്ന മർദ്ദമുള്ള പ്രദേശവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അസ്വസ്ഥതകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
ലളിതമായി പറഞ്ഞാൽ, ഉഷ്‌ണമേഖലാ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിന് മുകളിലൂടെയുള്ള അസാധാരണമായ കാറ്റ് സമ്മർദ്ദം മൂലമാണ് IOD ഇവന്‍റുകൾ ഉണ്ടാകുന്നത്, ഇത് ലംബമായ ഗതാഗതത്തിന് കാരണമാകുന്നു, ഇത് സമുദ്രജലത്തിന്‍റെ ഉയർച്ചയിലേക്കും കൂമ്പാരത്തിലേക്കും നയിക്കുന്നു. ഭൂമധ്യരേഖാ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ അനോമലസ് ഈസ്‌റ്റേർലി നിലനിൽക്കുമ്പോൾ, ഉഷ്‌ണമേഖലാ കിഴക്കൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ തണുത്ത ജലം നന്നായി ഉയരുന്നു, അതേസമയം ഉഷ്‌ണമേഖലാ പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ ചൂടുവെള്ളം കുമിഞ്ഞുകൂടുന്നു.
പോസിറ്റീവ് ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര ദ്വിധ്രുവം പൊതുവെ ശക്തമായ തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ മൺസൂണുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, കാരണം ചൂടുവെള്ളത്തിന് മുകളിൽ വായു കൂടുതൽ ഉന്മേഷദായകമാവുകയും ബാഷ്‌പീകരണത്തിനും ജലപൂരിതമായ മേഘങ്ങളുടെ രൂപീകരണത്തിനും കാരണമാകുകയും ചെയ്യുന്നു. കിഴക്കൻ ഏഷ്യയിലെയും ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെയും വരണ്ട അവസ്ഥയിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്‌തമായി കിഴക്കൻ ആഫ്രിക്കയിലും പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യയിലും തീവ്രമായ മഴ പെയ്യുമെന്ന് പോസിറ്റീവ് IOD പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. പോസിറ്റീവ് ഐഒഡി രൂപപ്പെടുന്നതിനൊപ്പം, മനുഷ്യൻ മൂലമുണ്ടാകുന്ന ആഗോളതാപനം ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഘടകങ്ങളും സ്വാഭാവികമായി സംഭവിക്കുന്ന കാലാവസ്ഥയും കാലാവസ്ഥാ ചക്രങ്ങളും കണക്കിലെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്.
ആഗോളതാപനം കാരണം, പോസിറ്റീവ് IOD സംഭവങ്ങളുടെ ആവൃത്തി വർദ്ധിച്ചേക്കാം. ഓസ്‌ട്രേലിയ, ഇന്ത്യ, ചൈന, ജപ്പാൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ശാസ്‌ത്രജ്ഞർ നടത്തിയ 2014-ൽ നേച്ചറിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു പഠനം, 1961, 1994, 1997 എന്നീ വർഷങ്ങളിലെ തീവ്ര ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിലെ ദ്വിധ്രുവങ്ങളിൽ കാര്‍ബണ്‍ഡൈ ഓക്‌സൈഡിന്‍റെ സ്വാധീനം മാതൃകയാക്കി.
ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്‍റെ വർദ്ധനവ് അനുമാനിക്കുമ്പോൾ, ഈ നൂറ്റാണ്ടിൽ 17.3 വർഷത്തിലൊരിക്കൽ എന്നതിൽ നിന്ന് 6.3 വർഷത്തിലൊരിക്കൽ തീവ്രമായ പോസിറ്റീവ് ദ്വിധ്രുവ സംഭവങ്ങളുടെ ആവൃത്തി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് അവരുടെ മാതൃക പ്രവചിച്ചു. അടുത്തിടെ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു ലേഖനത്തിൽ (എൽസെവിയർ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു സമാഹാരത്തിൽ, 'ഉഷ്‌ണമേഖലാ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിന്‍റെ ഭാവി പ്രവചനങ്ങൾ' എന്ന തലക്കെട്ടിൽ), ട്രോപ്പിക്കൽ മെറ്റീരിയോളജി ഇൻസ്‌റ്റിറ്റ്യൂട്ടിലെ റോക്‌സി മാത്യു കോളിന്‍റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ശാസ്‌ത്രജ്ഞർ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രം ചൂടാകുമെന്ന ഭയാനകമായ ഒരു സാഹചര്യം അവതരിപ്പിച്ചു. ദീർഘകാലാടിസ്ഥാനത്തിൽ 1.7 മുതൽ 3.8 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസ് വരെ താപനില വര്‍ദ്ധിക്കാമെന്നായിരുന്നു ഇവരുെട മുന്നറിയിപ്പ്.