বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১০ আগষ্ট :বাংলাদেশৰ হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ মাজতে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনাই ক্ষমতা হেৰুৱায় আৰু দেশ ত্যাগ কৰিব লগা হয় । চুবুৰীয়া দেশখনত উদ্ভৱ হোৱা ৰাজনৈতিক সংকটে ভাৰতৰ বাবে এক প্ৰশ্নৰ উত্থাপন কৰিছে । প্ৰশ্নটো হ'ল -ভাৰতে ‘‘চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতি’’ পুনৰ বিবেচনা কৰা উচিত নেকি ? ভাৰতৰ প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী অটল বিহাৰী বাজপেয়ীয়ে এবাৰ কৈছিল, "আপুনি আপোনাৰ বন্ধু সলনি কৰিব পাৰে কিন্তু আপোনাৰ চুবুৰীয়াক নহয় ।"
প্ৰধানমন্ত্ৰী মোডীয়ে চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে সুসম্পৰ্কৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে
অৱশ্যে, ভাৰতে ঐতিহাসিকভাৱে চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্কৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে । ২০১৪ চনৰ মে' মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিচত চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতিৰ আনুষ্ঠানিক অভিব্যক্তি গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে । এই নীতিয়ে দক্ষিণ এছিয়াৰ দেশসমূহৰ সৈতে শক্তিশালী সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাৰ ওপৰত নতুনকৈ গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু আঞ্চলিক স্থিৰতা আৰু পাৰস্পৰিক বিকাশ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে এক কৌশলগত পদক্ষেপ হিচাপে দেখা গৈছিল ।
এই নীতিৰ মৌলিক উদ্দেশ্য কি ?
চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতিৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে বিবাদ সমাধান কৰি আৰু বিবাদ বৃদ্ধি হোৱা প্ৰতিহত কৰি অঞ্চলটোত শান্তি আৰু স্থিৰতা নিশ্চিত কৰা । দ্বিতীয়টো হ'ল পাৰস্পৰিক উন্নয়ন আৰু বিকাশৰ বাবে চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা আৰু একত্ৰীকৰণৰ প্ৰচাৰ কৰা । ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে বাণিজ্য আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত যোগাযোগৰ সুবিধাৰ বাবে পথ, ৰে'লৱে আৰু বন্দৰৰ দৰে আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে সংযোগ বৃদ্ধি কৰা ।
এই নীতিৰ উদ্দেশ্য হৈছে শৈক্ষিক বিনিময়, পৰ্যটন আৰু কূটনীতিৰ জৰিয়তে সাংস্কৃতিক আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰা । এই নীতিৰ উদ্দেশ্য হৈছে উমৈহতীয়া আঞ্চলিক প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে দক্ষিণ এছিয়াৰ আঞ্চলিক সহযোগিতা সংস্থা (SAARC) আৰু বে অফ বেংগল ইনিশিয়েটিভ ফৰ মাল্টি-চেক্টৰেল টেকনিকেল এণ্ড ইকনমিক কো-অপাৰেচন (BIMSTEC)ৰ দৰে আঞ্চলিক মঞ্চ আৰু সংগঠনসমূহত যোগদান কৰা ।
| লগতে পঢ়ক :হাছিনা যুগৰ অৱসান ভাৰতীয় সুৰক্ষা গতিশীলতাৰ বাবে এক অস্বস্তিকৰ ঘটনা - Bangladesh Political Crisis |
ছাৰ্ক (SAARC) দেশসমূহৰ নেতাসকলক আমন্ত্ৰণ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ
২০১৪ চনৰ মে' মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ছাৰ্ক দেশসমূহৰ নেতাসকলক প্ৰথম শপত গ্ৰহণ অনুষ্ঠানৰ বাবে আমন্ত্ৰণ জনাইছিল । এয়া চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতিৰ গুৰুত্বৰ বাবে এক সাংকেতিক ভঙ্গী আছিল । এই নীতিৰ অধীনত গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপসমূহৰ ভিতৰত আছে অৰ্থনৈতিক আৰু উন্নয়নমূলক সহায়, সংযোগ প্ৰকল্প, বাণিজ্যিক চুক্তি, নিৰাপত্তা সহযোগিতা আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত মানৱীয় সহায় । ধাৰণাটো হৈছে যে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক আৰু আৰ্থ-সামাজিক বিকাশ মুখ্যতঃ এক স্থিৰ, সুৰক্ষিত আৰু শান্তিপূৰ্ণ চুবুৰীয়াৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল ।
ভাৰতৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান কি ?
অৱশ্যে, নতুন দিল্লীয়ে এই নীতিক ইয়াৰ বৈদেশিক নীতিৰ পদক্ষেপৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা স্বত্বেও, শাসনৰ অস্থিৰতাই ভাৰতৰ নিকটতম চুবুৰীয়া দেশসমূহক আতংকিত কৰি আহিছে । শেহতীয়া উদাহৰণ হৈছে বাংলাদেশৰ ঘটনা । ২০০৮ চনত ৰাজতন্ত্ৰৰ সমাপ্তিৰ পিচত নেপালত সঘনাই চৰকাৰ পৰিৱৰ্তন হৈছে আৰু কোনো চৰকাৰৰে সম্পূৰ্ণ কাৰ্যকাল স্থায়ী হোৱা নাই ।
ম্যানমাৰত ২০২১ চনত এক সামৰিক অভ্যুত্থানৰ পিচত গৃহযুদ্ধ আৰম্ভ হয় আৰু নবেল বঁটা বিজয়ী অং চান চু কীৰ গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত চৰকাৰক উৎখাত কৰা হয় । আনহাতে, শ্ৰীলংকা ২০২২ চনত এক ডাঙৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সন্মুখীন হৈছিল, যাৰ ফলত তদানীন্তন ৰাষ্ট্ৰপতি গোটাবায়া ৰাজপাক্ষে দেশৰ পৰা পলায়ন কৰিছিল । একে সময়তে, মালদ্বীপে ভাৰত-পন্থী আৰু চৰকাৰ বিৰোধীসকলৰ মাজত অস্থিৰতাত আছে ।
বাংলাদেশৰ সংকটে ভাৰতক চিন্তিত কৰিছে নেকি ?
বৰ্তমান ভাৰতৰ চুবুৰীয়া দেশ বাংলাদেশ এতিয়া এক নিৰ্ণায়ক বিন্দু হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে । চুবুৰীয়া হিচাপে বাংলাদেশৰ সৈতে শেহতীয়াকৈ নতুন দিল্লীৰ নিকটতম সম্পৰ্ক আছিল । অৱশ্যে এতিয়া এক সম্ভাৱ্য ভাৰত বিৰোধী শাসন ক্ষমতালৈ অহাৰ সম্ভাৱনাৰ ওপৰত দৃষ্টি ৰাখিছে । এই সকলোবোৰৰ মাজত চীনে দক্ষিণ এছিয়াৰ দেশসমূহৰ মাজত ইয়াৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰাৰ কাৰ্যসূচীত নিৰন্তৰ জোৰ দি আছে । এনে পৰিস্থিতিত প্ৰশ্ন উত্থাপিত হয় যে নতুন দিল্লীয়ে ইয়াৰ চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতিৰ বিষয়ে পুনৰ বিবেচনা কৰা উচিত নেকি ?
শ্বিলংস্থিত এছিয়ান কনফ্লুয়েন্সৰ অধ্যাপক কে য়হোমে কি কয়...
কে য়হোমে ইচিভি ভাৰতক কয়, "চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতিৰ মূল ধাৰণাটো আছিল যে যদি ভাৰতে ইয়াৰ সৰু চুবুৰীয়াসকলৰ সৈতে ইয়াৰ সমৃদ্ধি ভাগ বতৰা কৰিব পাৰে, তেন্তে সীমান্তৰ অস্থিৰতা ভাৰতীয় ভূখণ্ডলৈ বিয়পি নপৰে । ভাৰতে অঞ্চলটোত এক স্তৰৰ স্থিৰতা নিশ্চিত কৰিব বিচাৰে ।" য়হোমে কয় যে ইয়াৰ এটা বাহ্যিক মাত্ৰাও আছে ।