বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২২ আগষ্ট :আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে দেশখনৰ ২০২৪ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ বাবে ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টীৰ মনোনীত প্ৰাৰ্থী হিচাপে উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি কমলা হেৰিছক ৰিপাব্লিকান মনোনীত প্ৰাৰ্থী তথা প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি ড'নাল্ড ট্ৰাম্পৰ বিৰুদ্ধে ঘোষণা কৰাৰ লগে লগে বিশ্ব সম্প্ৰদায়ৰ মনোযোগ আমেৰিকাৰ দিশে আকৰ্ষিত হয় । কিন্তু নিৰ্বাচনত কোনে জয়লাভৰ সম্ভাৱনা আছে সেই দিশটো গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে ।
অৱশ্যে ইয়াৰ নিশ্চিত উত্তৰ ৫ নৱেম্বৰত ফলাফল ঘোষণাৰ পিচতহে লাভ কৰিব পৰা যাব । কিন্তু তেতিয়ালৈকে অপেক্ষা নকৰি সমগ্ৰ বিশ্বই বিভিন্ন পেছাদাৰী নিৰ্বাচন কৌশলী সংগঠনৰ দ্বাৰা বিভিন্ন সমীক্ষা চলাই নিজৰ নিজৰ পূৰ্বানুমান প্ৰকাশ কৰিছে । ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰত্যেকেই পৰিসাংখ্যিকভাৱে অনুমান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে যে যদি আজিৰ তাৰিখত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়, তেন্তে কোনজন প্ৰাৰ্থীৰ সম্ভাৱ্য অগ্ৰগতি থাকিব ।
ভোটদানৰ ব্যাখ্যা
পৰিসংখ্যাৰ নিয়মে আমাক কয় যে জনসংখ্যাৰ পৰা নিখুঁত যাদৃচ্ছিকভাৱে সংগ্ৰহ কৰা নমুনাই (perfect random sample) সমগ্ৰ জনসংখ্যাৰ আচৰণ সঠিকভাৱে প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে । কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা (AI) আৰু যন্ত্ৰৱৎ শিক্ষণৰ (machine learning) পৰা স্বাস্থ্য সেৱা আৰু উৎপাদনলৈকে সকলো মানৱ প্ৰচেষ্টাত এই নীতিটো ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
ঘণ্টাত 10,000 বল্টু বনোৱা কাৰখানা এটাৰ কথা বিবেচনা কৰক । আদৰ্শতভাৱে গুণগত মানদণ্ডৰ বাবে প্ৰতিটো বল্টু পৰীক্ষা কৰিব লাগিলে সেয়া অতি ব্যয়বহুল হ'ব । যাৰ ফলত সঁচাকৈয়ে পৰিদৰ্শনৰ ব্যয় উৎপাদন ব্যয়তকৈ অধিক হ'ব পাৰে ।
পৰিসাংখ্যিক বিজ্ঞানে আমাক কয় যে যদি এটা সৰু নমুনা, যেনে 1% বল্টু অৰ্থাৎ প্ৰায় 100 টা বল্টু যদি সম্পূৰ্ণ যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰিদৰ্শন কৰা হয় আৰু প্ৰতিটোৱে এই পৰিদৰ্শনত উত্তীৰ্ণ হয়, তেনেহ'লে 10,000 বল্টুৰ আটাইকেইটায়ে গ্ৰহণযোগ্য মানদণ্ডৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে । যদি 100 টাৰ ভিতৰত দুটা বল্টুও ত্ৰুটিপূৰ্ণ পোৱা যায়, তেন্তে অধিক অনুসন্ধানৰ প্ৰয়োজন থাকিব । তাৰ পিচত কাৰখানাটোৱে সিদ্ধান্ত ল'ব লাগিব যে 10,000 বল্টুৰ সম্পূৰ্ণ লটটো পেলাই দিব নে তাৰ মাজৰ পৰা ভালখিনি বাছনি কৰিব । দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে প্ৰক্ৰিয়াটো অতি ব্যয়বহুল ।
ৰাজনৈতিক ভোটদান
ৰাজনৈতিক ভোটদানৰ ক্ষেত্ৰতো একেই নীতি প্ৰযোজ্য । কিন্তু আমি শেহতীয়াকৈ ভাৰতত সামৰণি পৰা সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰত্যক্ষ কৰাৰ দৰে জনমত সমীক্ষা ভাবিব নোৱৰা ধৰণে অপ্ৰত্যাশিত হ'ব পাৰে । কিয়নো কিছুমান সংগঠনে ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিছিল যে বিজেপিয়ে সংসদত ৩২০ খনতকৈ অধিক আসনত জয়ী হ'ব । কিন্তু নিৰ্বাচন আয়োগে ফলাফল ঘোষণাৰ পিচত দেখা গ'ল যে বিজেপিয়ে মাত্ৰ 240 খন আসনহে লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয় । যিটো একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ পৰা বহু কম ।
তেন্তে তাত কি ভুল হৈছিল ? সম্ভৱত জনসাধাৰণৰ মনোভাব মূল্যাঙ্কন কৰিবলৈ সমীক্ষাৰ প্ৰশ্নবোৰ বিভ্ৰান্তিকৰ আছিল । বা সমীক্ষাবোৰে এটা গোটৰহে (বিজেপি-প্ৰৱণ ৰাজ্যবোৰত অত্যধিক ভোটাৰ) অতিৰিক্ত নমুনা লৈছিল । নাইবা সমীক্ষাবোৰে একাধিক পদ্ধতিতকৈ মাত্ৰ এটা ডাটা সংগ্ৰহ পদ্ধতিৰ ওপৰতহে গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল (যেনে লেণ্ডলাইন কল বা অনলাইনৰ সলনি মোবাইল ফোনত ফোন কৰা)। বা যেতিয়া সমীক্ষাৰ ফলাফলবোৰ ইতিহাসৰ প্ৰৱণতা (যেনে 2019 চনৰ মোদী ঢৌ) সন্দৰ্ভত ব্যাখ্যা কৰা হৈছিল, তেতিয়া ত্ৰুটি আছিল ।
যদি প্ৰাক-নিৰ্বাচনী সমীক্ষা আৰু নিৰ্বাচনৰ দিনৰ ফলাফলৰ মাজৰ ভুলবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ হয়, ৰাইজে ভোটদানৰ ওপৰত সম্পূৰ্ণৰূপে বিশ্বাস হেৰুৱাব পাৰে । এইটো গণতন্ত্ৰত এক ধ্বংসাত্মক পৰিণাম হ'ব ।
আমেৰিকাত নিৰ্বাচন
আমেৰিকাত সঠিক ভোটদান অবিশ্বাস্যভাৱে জটিল । ভোটদানৰ নমুনাৰ এটা উপায়ে দেখুৱাব পাৰে যে কমলা হেৰিছ জয়ী হৈছে; এইটোৱে আকৌ অন্য ধৰণে দেখুৱাব পাৰে যে ট্ৰাম্প জিকি আছে । ভোট দিয়াৰ সম্ভাৱনা থকাসকলৰ বিপৰীতে পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰৰ (চৰকাৰী ভোটাৰ তালিকাত থকা) প্ৰশ্নও আছে- যিসকলক সমীক্ষাকাৰীসকলে তেওঁলোকৰ সমীক্ষাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰে । এক বৃহৎ গণতন্ত্ৰ হিচাপে কিন্তু আমেৰিকাত ভোটাৰৰ অংশগ্ৰহণ অতি কম । 2016 চনত সকলো যোগ্য ভোটাৰৰ মাত্ৰ 55% ভোটাৰেহে নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল । আনহাতে, ভাৰতত 2024 চনত এই সংখ্যা আছিল 66% । যেতিয়া ভোটদানৰ তথ্য লাভ কৰা হয়, এই কাৰকবোৰৰ বাবে তথ্য সংশোধন কৰিবলৈ সুবিধা হয় । এইবোৰৰ ত্ৰুটিবোৰে ভোটদানৰ ফলাফলক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে ।
এগৰাকী ভাৰতীয়ক হতবাক কৰিব পৰা আমেৰিকাৰ নিৰ্বাচনৰ এক অনন্য কাৰক হৈছে যে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ বাবে নিৰ্বাচন আয়োগৰ দৰে কোনো কেন্দ্ৰীয় কৰ্তৃত্ব নাই । নিৰ্বাচন হৈছে ৰাজ্য-ভিত্তিক বিষয় । আমেৰিকাত 50 খন ৰাজ্য আছে । লগতে ডিষ্ট্ৰিক্ট অব কলম্বিয়া আছে, য'ত ৱাশ্বিংটন অৱস্থিত । প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ নিজা নিজা নিয়ম আছে । যেনে আগতীয়া ভোটদান, নিৰ্বাচনৰ দিনা ভোটকেন্দ্ৰ খোলা থকাৰ সময়, মেইল-ইন বেলটৰ নিয়ম, ভোটাৰ পৰিচয়-পত্ৰৰ নিয়ম আৰু ভোট কেনেদৰে গণনা কৰা হয়, তালিকাভুক্ত কৰা হয় আৰু তাৰ প্ৰতিবেদন দিয়া হয় এই বিষয়বোৰত ।
ভাৰতত সংখ্যাগৰিষ্ঠ দলৰ সাংসদসকলে প্ৰধানমন্ত্ৰী বাছনি কৰাৰ বিপৰীতে এগৰাকী আমেৰিকান ৰাষ্ট্ৰপতিক ভোটাৰে পোনপটীয়াকৈ বাছনি কৰে । আনহাতে, ভাৰতৰ বিপৰীতে পপুলাৰ ভোট (popular vote) অৰ্থাৎ কমলা হেৰিছ বা ড'নাল্ড ট্ৰাম্পে লাভ কৰা মুঠ ৰাষ্ট্ৰীয় ভোটৰ সংখ্যা কম গুৰুত্বপূৰ্ণ । গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল, আমেৰিকান নিৰ্বাচনৰ আন এক অনন্য বৈশিষ্ট্য ইলেক্ট'ৰেল কলেজত (electoral college) জয়ী হোৱা ।