চৰকাৰে তিনি বছৰৰ ভিতৰত কৃষক আৰু তেওঁলোকৰ ভূমি সামৰি ল'বৰ বাবে কৃষিক্ষেত্ৰত ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি ৰূপায়ণত সহায় কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে । চৰকাৰে সমগ্ৰ দেশৰ এক কোটি কৃষকক প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ বাবে অনুপ্ৰাণিত কৰাৰো পৰিকল্পনা কৰিছে । লগতে জলবায়ু-স্থিতিস্থাপক কৃষি প্ৰকাৰ বিকশিত কৰাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দিছে । লগতে কৃষকসকলে খেতি কৰিবৰ বাবে নতুন উচ্চ-উৎপাদনশীল বীজৰ প্ৰকাৰ উদ্ভাৱনৰো প্ৰস্তাৱ দিছে ।
২০২৪ চনৰ কেন্দ্ৰীয় বাজেটত চৰকাৰে কৃষক, মহিলা আৰু যুৱসকলক শক্তিশালী কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে । আনহাতে, কৃষি খণ্ডৰ বিকাশক 'বিকশিত ভাৰত'ৰ লক্ষ্য অৰ্জন কৰাৰ শীৰ্ষ নটা অগ্ৰাধিকাৰৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে ।
কৃষি আৰু আনুষঙ্গিক কাৰ্যকলাপৰ বাবে আৱণ্টন অন্তৰ্ৱৰ্তীকালীন বাজেট স্তৰৰ পৰা ১.৫২ লাখ কোটি টকালৈ অৰ্থাৎ ১৯ শতাংশ বৃদ্ধি কৰা হৈছে । গ্ৰামোন্নয়নৰ বাবে আৱণ্টন ২.৬৫ লাখ কোটি টকা, যিটো ২০২৪ বিত্তীয় বৰ্ষত ২.৩৮ লাখ কোটি টকা আছিল । প্ৰধানমন্ত্ৰী আৱাস যোজনা, সুলভ গৃহ নিৰ্মাণৰ সুবিধাৰ বাবে ঋণ-সংযোজিত ৰাজসাহায্য আঁচনি আৰু পথ উন্নয়নৰ পদক্ষেপ হিচাপে প্ৰধানমন্ত্ৰী গ্ৰাম চড়ক যোজনাত বাজেট আৱণ্টন বৃদ্ধি কৰা হৈছে । এই উচ্চ মাত্ৰাৰ পুঁজিৰ আৱণ্টনে গ্ৰামাঞ্চলত কাৰ্যকলাপ বৃদ্ধি কৰিব লাগে আৰু মানুহৰ উপাৰ্জনক সমৰ্থন কৰিব লাগে ।
অৱশ্যে আশাকৰা অনুসৰিয়ে সাৰৰ ৰাজসাহায্যৰ বাবে আৱণ্টন 1.64 লাখ কোটি টকাৰ অন্তৰ্ৱৰ্তীকালীন বাজেট স্তৰতে ৰখা হৈছে । ৰাজসাহায্যৰ স্তৰ ২০২৩ বিত্তীয় বৰ্ষত ২.৫ লাখ কোটি টকা আৰু ২০২৪ বিত্তীয় বৰ্ষত ১.৯ লাখ কোটি টকাতকৈ হ্ৰাস পাইছে ।
তেনে ক্ষেত্ৰত সাৰ উৎপাদনত জড়িত ব্যয় বৃদ্ধি হ'ব পাৰে । অৱশ্যে কৃষকৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ সন্মান নিধিৰ (পিএম-কিষাণ) বাবে উপাৰ্জন সমৰ্থন আঁচনি বৃদ্ধিৰ আশাৰ বিপৰীতে, চৰকাৰে বাজেট আৱণ্টন ৬০,০০০ কোটি টকাতে সীমিত ৰাখিছে ।
আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰতক গুৰুত্ব দিয়াৰ লগে লগে চৰকাৰে ঘোষণা কৰিছে যে মাহজাতীয় শস্য আৰু তৈলবীজৰ উৎপাদন, সঞ্চয় আৰু বিপণন শক্তিশালী কৰিব । বৰ্তমান ভাৰত খোৱাতেল আৰু মাহজাতীয় শস্যৰ আমদানিৰ ওপৰতে যথেষ্ট নিৰ্ভৰশীল । পুঁজিৰ এক মুখ্য অংশ মাহজাতীয় শস্য আৰু তৈলবীজৰ উৎপাদন, সঞ্চয় আৰু বিপণন উন্নত কৰাৰ দিশত নিৰ্দেশিত হ'ব । এইটো এটা স্বাগতমমূলক পদক্ষেপ ।
এই পদক্ষেপে এই শস্যৰ উৎপাদনৰ অধীনৰ এলেকা বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰিব লাগে আৰু আমদানি নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰাৰ সময়ত প্ৰতিহেক্টৰ শস্যৰ উৎপাদন উন্নত কৰিব লাগে । আকাংক্ষিত ফলাফল লাভ কৰিবলৈ ৰাজ্য চৰকাৰবোৰে তেওঁলোকৰ সহযোগিতা সম্পূৰ্ণ পৰিমাণে আগবঢ়াব লাগিব ।
বিবিধ শস্য
ভাৰতে প্ৰায়ে প্ৰাকৃতিক সম্পদ (ধানৰ ক্ষেত্ৰত ভূগৰ্ভস্থ জলসম্পদ) ব্যৱহাৰ কৰি অতিৰিক্ত পৰিমাণৰ খাদ্যশস্য উৎপাদন কৰে । এই আঁচনিবোৰ যেনে ন্যূনতম সমৰ্থন মূল্য, বিনামূলীয়া বিদ্যুৎ আৰু ৰাজসাহায্যযুক্ত সাৰ আৰু পানীয়ে কৃষকসকলক তেওঁলোকৰ শস্য উৎপাদনৰ প্ৰকাৰ অব্যাহত ৰাখিবলৈ উৎসাহিত কৰে । কৃষকসকলক নতুন শস্যৰ সৈতে পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰাত সহায় কৰাৰ বাবে শস্য-বৈচিত্ৰ্যকৰণৰ বাবে এক চৰকাৰ পৰিচালিত আঁচনিৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে ।
কৃষকসকলক তেওঁলোকৰ কৃষিকাৰ্য অধিক লাভজনক শস্যলৈ সলনি কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাৰ বাবে চৰকাৰে শস্য-বৈচিত্ৰ্যকৰণ আঁচনিৰ (Crop Diversification Plan, CDP) অংশ হিচাপে ধানৰ বাহিৰে আন শস্য ৰোপণৰ বাবে প্ৰতিএকৰত 7,000 টকা আগবঢ়াই পঞ্জাবৰ কৃষকসকলক সমৰ্থন কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰকাশ কৰিছে । অৱশ্যে এই ক্ষেত্ৰত আন ৰাজ্যৰ কৃষকসকলকো একেধৰণৰ সমৰ্থন প্ৰদান কৰিব লাগিছিল, যাতে বহনক্ষম আৰু অধিক লাভজনক শস্য গ্ৰহণ কৰিব পাৰে ।
প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ ওপৰত গুৰুত্ব
চৰকাৰে ভাৰতীয় প্ৰাকৃতিক কৃষি পদ্ধতি কাৰ্যসূচীৰ (Bharatiya Prakritik Krishi Paddhati Programme, BPKP) অধীনত প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ প্ৰচাৰ কৰাৰো পৰিকল্পনা কৰিছে । প্ৰথমবাৰৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় বাজেটত জৈৱিক সাৰৰ প্ৰচাৰৰ বাবে পৃথক 100 কোটি টকাৰ পুঁজি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে । চৰকাৰে আগন্তুক দুবছৰত এক কোটি কৃষকক ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষিলৈ হস্তান্তৰ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে । বৈজ্ঞানিক প্ৰতিষ্ঠান আৰু ইচ্ছুক গাঁও পঞ্চায়তসমূহক অন্তৰ্ভুক্ত কৰি এই পৰিৱৰ্তন লাভ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে । ইয়াৰ বাবে 10,000 প্ৰয়োজনীয়তা ভিত্তিক জৈৱ সম্পদ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰা হ'ব ।
স্থিৰতাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা চাবলৈ গ'লে জৈৱিক কৃষি আৰু জৈৱ-সাৰৰ সজাগতা বৃদ্ধি আৰু গ্ৰহণৰ বাবে আন্তৰিক প্ৰচেষ্টা কৰা উচিত । বাণিজ্যিকভাৱে দেশজুৰি প্ৰাকৃতিক কৃষি কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে অধিক নীতিগত পদক্ষেপৰ প্ৰয়োজন হ'ব । ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে এই ক্ষেত্ৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ পদক্ষেপসমূহৰ পৰিপূৰক হ'বলৈ তেওঁলোকৰ সম্পদ আৰু প্ৰচেষ্টা প্ৰয়োগ কৰিব লাগিব ।
ডিজিটেলকৰণ
এই বছৰ দেশৰ 400 খন জিলাত খাৰিফ শস্যৰ বাবে এক ডিজিটেল শস্য জৰীপ কৰা হ'ব । ইয়াৰ দ্বাৰা ৬ কোটি কৃষক আৰু তেওঁলোকৰ ভূমিৰ বিৱৰণ কৃষক আৰু ভূমি পঞ্জীয়নত একত্ৰিত কৰা হ'ব । যিহেতু ইয়াক এক উচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে, ইয়াৰ বাবে মুখ্য সম্পদ কৃষিৰ বাবে কৰা বাজেট আৱণ্টনৰ পৰা আহৰণ কৰা হ'ব ।
এই জৰীপটোৱে কৃষক আৰু গ্ৰাহক দুয়োকে সহায় কৰাৰ বাবে ঘাটি বা ভৰপূৰ পৰিস্থিতিত প্ৰয়োজনীয় হস্তক্ষেপৰ বাবে উন্নত পৰিকল্পনাৰ বাবে অধিক সঠিক শস্যৰ পূৰ্বানুমান কৰাত সহায় কৰিব ।
চৰকাৰে বহুতো কৃষি প্ৰক্ৰিয়া ডিজিটেলকৰণ কৰাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিছে । ইয়াৰ দ্বাৰা কৃষকসকলক সহায় কৰিব লাগে আৰু কিষাণ বীমা আৰু অন্যান্যৰ সৈতে সম্পৰ্কিত ব্যয়ৰ প্ৰতি চৰকাৰৰ বিত্তীয় প্ৰতিশ্ৰুতি হ্ৰাস কৰিব লাগে ।
কৃষি খণ্ডৰ বিকাশৰ ডিজিটেলকৰণে চৰকাৰী নীতিসমূহৰ ৰূপায়ণ মসৃণ কৰিব পাৰে । এই পদক্ষেপে পশুপালন, দুগ্ধজাত সামগ্ৰী আৰু মীনপালনৰ দৰে আনুষঙ্গিক খণ্ডৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল লোকসকলৰ দৰিদ্ৰ শ্ৰেণীৰ লোকসকলক উদ্ধাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, যাতে তেওঁলোকৰ উপাৰ্জন বৃদ্ধি হয় ।
ডিজিটেলকৰণ হৈছে কৃষিৰ প্ৰযুক্তিগত উন্নতি লাভ কৰাৰ প্ৰথম পদক্ষেপ । কৃষি-প্ৰযুক্তি (ag-tech) উদ্ভাৱনক গ্ৰহণ কৰিলে ভাৰতীয় কৃষিত বিপ্লৱ ঘটিব । উন্নত প্ৰযুক্তি যেনে সঠিক কৃষি, এ আই-চালিত বিশ্লেষণ আৰু আই অ' টিৰ একত্ৰীকৰণে কৃষি পদ্ধতিবোৰ অনুকূলিত কৰিব পাৰে, উৎপাদন বৃদ্ধি কৰিব পাৰে আৰু সম্পদৰ বহনক্ষম ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰিব পাৰে ।
এই প্ৰযুক্তিগত পদক্ষেপে কেৱল ঘৰুৱা উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰাই নহয়, ভাৰতীয় কৃষি ৰপ্তানিৰ স্তৰো বৃদ্ধি কৰিব । তেলেংগানা আৰু উত্তৰ প্ৰদেশৰ দৰে ৰাজ্যসমূহে এজি-টেক পাৰদৰ্শীসকলৰ প্ৰসাৰ উন্নত কৰাৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট ৰাজ্যক লক্ষ্য কৰা কৃষি-প্ৰযুক্তি নীতি বিকশিত কৰিছে । এই প্ৰয়োজনীয়তাটোও সামগ্ৰিক বাজেট আৱণ্টনত স্থান দিব লাগিব ।
এই প্ৰযুক্তিসমূহৰ বিকাশ আৰু নিয়োজন, এজি-টেক হাব স্থাপন, ষ্টাৰ্ট-আপৰ প্ৰচাৰ আৰু ৰাজহুৱা-ব্যক্তিগত অংশীদাৰিত্বৰ বিকাশৰ বাবে উচ্চ স্তৰৰ আৱণ্টন কৰিব পাৰিলেহেঁতেন বুলি কামনা কৰাৰ থল আছে ।
ব্লকচেইন প্ৰযুক্তিয়ে দাৰ্জিলিঙৰ পৰা চাহ, হিমালয়ৰ পাদদেশৰ পৰা বাচমতী, ৰত্নগিৰিৰ পৰা আলফনচো, উত্তৰ প্ৰদেশৰ পৰা কালানমক চাউল, কাশ্মীৰৰ পৰা কেশৰ আদিৰ দৰে জি আই সূচাংক লাভ কৰা শস্যৰ ৰপ্তানিৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে এক শক্তিশালী সমাধান আগবঢ়ায় । এনে প্ৰযুক্তিয়ে দেশৰ লুকাই থকা কৃষি ৰত্নৰ প্ৰচাৰ আৰু বিপণনৰ দিশত এক পৰিৱৰ্তনশীল পদক্ষেপ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে । ইয়াৰ সত্যতা নিশ্চিত কৰি, স্বচ্ছতা উন্নত কৰি, প্ৰমাণ-পত্ৰ সৰল কৰি আৰু উপভোক্তা বিশ্বাস গঢ়ি তুলি, ব্লকচেইনে ভাৰতীয় কৃষক আৰু উৎপাদকসকলক লাভজনক বিশ্ব বজাৰত প্ৰৱেশ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে ।
শস্য চপোৱাৰ পিচৰ আন্তঃগাঁথনিত সীমিত সমৰ্থন
বহু পৰ্যবেক্ষকে আশা কৰিছিল যে চৰকাৰে শস্য চপোৱাৰ পিচত আন্তঃগাঁথনি বৃদ্ধি কৰা, উচ্চ মূল্যৰ আৰু জলবায়ু-স্থিতিস্থাপক শস্যত বিনিয়োগ কৰা আৰু অত্যাধুনিক এজি-টেক উদ্ভাৱন ব্যৱহাৰ কৰা, কৃষি সমৃদ্ধিৰ এক নতুন যুগ আৰম্ভ কৰাৰ দিশত বাজেটৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব । কিন্তু এই সন্দৰ্ভত বাজেটত যি প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে সেয়া হ'ল মুখ্য ব্যৱহাৰ কেন্দ্ৰসমূহৰ ওচৰত পাচলি উৎপাদনৰ বাবে বৃহৎ পৰিমাণৰ গোটৰ বিকাশৰ জৰিয়তে পাচলিৰ যোগান শৃংখলা বৃদ্ধি কৰা ।
শস্য চপোৱাৰ পিচৰ আন্তঃগাঁথনি শক্তিশালী কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ । অপৰ্যাপ্ত সঞ্চয় আৰু পৰিবহণ সুবিধাৰ বাবে উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ অপচয় হৈছে এক চিৰস্থায়ী প্ৰত্যাহ্বান । ই ৰপ্তানিৰ সম্ভাৱনাও বাধাগ্ৰস্ত কৰে । অত্যাধুনিক সঞ্চয় সুবিধা, দক্ষ সামগ্ৰী পৰিবহণ নেটৱৰ্ক আৰু শক্তিশালী যোগান শৃংখলা গঠনৰ বাবে পুঁজি আৱণ্টনে ভাৰতৰ কৃষিজাত সামগ্ৰী সতেজ আৰু ৰপ্তানিৰ বাবে সাজু থকাটো নিশ্চিত কৰিব পাৰিলেহেঁতেন ।
এই বিনিয়োগে কেৱল শস্য চপোৱাৰ পিচত হোৱা লোকচান হ্ৰাস কৰায়ে নহয়, লগতে বিশ্ববজাৰত ভাৰতীয় সামগ্ৰীৰ গুণমান আৰু প্ৰতিযোগিতামূলক স্তৰ বৃদ্ধি কৰিলেহেঁতেন । এই বাজেটত ইয়াৰ বাবে সমৰ্থন বিচাৰি উলিওৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয় । সীমিত বাজেট সমৰ্থনৰ পটভূমিত এই উদ্দেশ্যত কেনেদৰে উপনীত হ'ব সেয়া লক্ষণীয় হ'ব ।
জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বাবে প্ৰস্তুতি
জলবায়ু পৰিৱৰ্তন এতিয়া বহু দূৰৈৰ ভাবুকি নহয়; এইটো এক বৰ্তমানৰ বাস্তৱ । অভূতপূৰ্ব গ্ৰীষ্মকালৰ গৰম এই সংকটৰ এক স্পষ্ট উদাহৰণ । অভিযোজন ৰণনীতি এটা বিকশিত কৰাটো কেৱল বিকল্পয়ে নহয়, ই অত্যাৱশ্যকীয়ও । জলবায়ু-স্থিতিস্থাপক কৃষি পদ্ধতিৰ প্ৰচাৰ, সহনশীল প্ৰকাৰৰ বিকাশত বিনিয়োগ আৰু বিত্তীয় সেৱা আৰু কাৰিকৰী পৰামৰ্শৰ সম্প্ৰসাৰণৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ বৃদ্ধিৰ বাবে বাজেট আৱণ্টন কাৰ্যকৰী পৰ্যায়ত কেনেদৰে সম্পন্ন কৰা হ'ব সেয়া লক্ষণীয় হ'ব ।
কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে কৃষকসকলক এই জলবায়ু-স্থিতিস্থাপক শস্যবোৰত বিচিত্ৰতা আনিবলৈ আৰু আকৰ্ষণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাৰ বাবে লক্ষ্য নিৰ্ধাৰিত ৰাজসাহায্য, গৱেষণা আৰু উন্নয়নমূলক পদক্ষেপ প্ৰদান কৰাৰ বাবে একেলগে কাম কৰিব লাগিব । ইয়াৰ ফলত উপাৰ্জন বৃদ্ধি আৰু অৰ্থনৈতিক স্থিতিস্থাপকতা বৃদ্ধি হ'ব । এই বছৰ কৃষি গৱেষণা আৰু সম্প্ৰসাৰণ ব্যৱস্থা পুনৰ নিৰ্ধাৰণৰ বাবে কেইবা বছৰ ধৰি কৰা আবেদনৰ বিপৰীতে বাজেটত কৃষিক্ষেত্ৰত গৱেষণা আৰু উন্নতিৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়া হৈছে । আমি আশাকৰোঁ যে এই নীতিৰ গুৰুত্বই আকাংক্ষিত ফলাফল প্ৰদান কৰিব ।
বাজেটখনে একুৱাকালচাৰ খণ্ডক (জলজ পালন) এক নতুন বিত্তীয় সমৰ্থন আঁচনি প্ৰদান কৰিছে । মিছামাছৰ ভঁৰালৰ বাবে নিউক্লিয়াছ প্ৰজনন কেন্দ্ৰৰ এক নেটৱৰ্ক স্থাপন কৰা হ'ব, মিছামাছ পালন আৰু ৰপ্তানিৰ বাবে পুঁজি ৰপ্তানিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি আৰু গ্ৰামোন্নয়ন বেংকৰ (নাবাৰ্ড) জৰিয়তে সহায় কৰা হ' ব । এই প্ৰচেষ্টাই মিছামাছ পালন উদ্যোগ আৰু ইয়াৰ ৰপ্তানিৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে ।
ইয়াৰ উপৰি বিত্ত মন্ত্ৰীয়ে এক নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা নীতি ঘোষণা কৰিছে । এই নীতিৰ লক্ষ্য হৈছে সমবায় খণ্ডৰ প্ৰণালীবদ্ধ আৰু সুশৃংখল বিকাশ নিশ্চিত কৰা । ইয়াৰ উদ্দেশ্যসমূহৰ ভিতৰত আছে গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ বিকাশ ত্বৰান্বিত কৰা আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ নিয়োগ সুযোগ সৃষ্টি কৰা ।
অৱশ্যে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বাজেট হৈছে পুঁজি সমৰ্থনৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত এক নীতিগত বিবৃতি । ইয়াক প্ৰকৃত ফলাফললৈ কেনেদৰে ৰূপান্তৰ কৰা হয় সেয়া ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ কাৰ্যকৰিতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব ।
এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক
ভাৰতে জিডিপিৰ মাত্ৰ 0.4% কৃষি আৰু ইয়াৰ বিকাশৰ ওপৰত ব্যয় কৰে । এইটো চীন, ব্ৰাজিল আৰু ইজৰাইলতকৈ বহু তলত ।
(ঘোষণা : এই নিববন্ধত প্ৰকাশ কৰা মতামতবোৰ লেখকৰ সম্পূৰ্ণ নিজা । ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ মতামত প্ৰতিফলিত নকৰে)
