విస్తరణ కాంక్షకు అంతులేదని చైనా ఎప్పటికప్పుడు నిరూపించుకుంటోంది. భారత్ సరిహద్దులో వివాదాలు సృష్టించిన చైనా.. ప్రస్తుతం పరోక్షంగా కుట్రలు పన్నుతోంది. భారత్తో సన్నిహిత సంబంధాలున్న భూటాన్ను తనతో దౌత్యపరమైన సంబంధాలు ఏర్పర్చుకునేలా ఒత్తిడి తీసుకొస్తోంది. ఇటీవల సాక్టెంగ్ వన్యప్రాణి అభయారణ్యాన్ని వివాదాస్పద ప్రాంతంగా పేర్కొనడం సైతం భూటాన్పై ఒత్తిడి తీసుకురావడానికేనని నిపుణులు చెబుతున్నారు. తద్వారా భారత్-భూటాన్ మైత్రిని పరీక్షించనున్నట్లు పేర్కొంటున్నారు.
ఇదీ చదవండి- భూటాన్ మాదేనంటూ చైనా కొత్త కుట్రలు
ఈ నేపథ్యంలోనే భూటాన్తో సరిహద్దు సమస్య పరిష్కరించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నట్లు చైనా విదేశాంగ ప్రతినిధి వాంగ్ వెన్విన్ మంగళవారం(జులై 21న) పేర్కొన్నారు. దీనికోసం భూటాన్కు ప్యాకేజ్ డీల్ ఆఫర్ చేసినట్లు తెలిపారు.
"చైనా స్థానం స్పష్టంగా, స్థిరంగా ఉంది. చైనా, భూటాన్ మధ్య సరిహద్దును ఇంకా నిర్ణయించలేదు. తూర్పు, పశ్చిమ సరిహద్దులు వివాదాస్పదంగా ఉన్నాయి. ఈ వివాదాలకు చైనా పరిష్కారాన్ని ప్రతిపాదించింది. బహుపాక్షిక వేదికలపై ఇలాంటి వివాదాల ప్రస్తావనను చైనా వ్యతిరేకిస్తోంది. సమస్యపై సంబంధిత పక్షాలతో చైనా సంప్రదింపులు జరుపుతూనే ఉంటుంది."
-వాంగ్ వెన్విన్, చైనా విదేశాంగ ప్రతినిధి
సాక్టెంగ్ వన్యప్రాణి అభయారణ్య అభివృద్ధికి చైనా ఎందుకు అభ్యంతరం చెబుతోందన్న ప్రశ్నకు వాంగ్ ఈ విధంగా సమాధానమిచ్చారు.
గ్లోబల్ ఎన్విరాన్మెంట్ ఫెసిలిటీ(జీఈఎఫ్) నిధులతో అభయారణ్యం అభివృద్ధి పనులు చేపట్టాల్సి ఉంది. 183 దేశాల భాగస్వామ్యంతో అంతర్జాతీయ సంస్థలు, పౌర సమాజాలు, ప్రైవేట్ సెక్టార్ సమన్వయంతో పర్యావరణ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఈ నిధి ఏర్పాటు చేశారు. కానీ వివాదాస్పద ప్రదేశమని చెబుతూ ఈ అభివృద్ధి పనులకు మోకాలడ్డింది డ్రాగన్.
అసలు సరిహద్దులోనే లేదు
అసలు చైనా అంతర్జాతీయ సరిహద్దుకు దగ్గర్లో కూడా లేని ఈ ప్రాంతంపై ఆ దేశం హక్కులు ప్రకటించుకునేందుకు ప్రయత్నించడమే ఇప్పుడు పరిశీలకులను ఆశ్చర్యానికి గురిచేస్తోంది. నిజానికి ఈ ప్రాంతం భారత్, భూటాన్ సరిహద్దులో ఉంది. వాస్తవాదీన రేఖ వద్ద భారత్, చైనా మధ్య ఉద్రిక్తతలు ఇప్పుడిప్పుడే తగ్గుముఖం పడుతున్న నేపథ్యంలో ఈ పరిణామాలు జరగడం కూడా అనుమానాస్పదంగా మారింది. భారత్కు వ్యతిరేకంగానే ఇవన్నీ చేస్తున్నట్లు విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
సమస్య ఏంటి?
భూటాన్ తూర్పు సరిహద్దు సమీపంలో సాక్టెంగ్ వన్యప్రాణి అభయారణ్యం ఉంది. ఇది భారత్లోని అరుణాచల్ప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి దగ్గర్లో ఉంటుంది. ఈ ప్రదేశాన్ని చైనా తన భూభాగంలో భాగమని చెప్పుకుంటోంది. దీన్ని దక్షిణ టిబెట్గా పరిగణిస్తోంది.
భూటాన్, చైనా మధ్య అధికారిక దౌత్యపరమైన సంబంధాలేవీ లేవు. 1951లో టిబెట్ను చైనా స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత ఇరువురు పొరుగుదేశాలుగా మారాయి. 1984 నుంచి సరిహద్దు సమస్యను పరిష్కరించుకోవడానికి రెండు దేశాల మధ్య 24 దఫాల చర్చలు జరిగాయి.
ఇదీ చదవండి- చైనా 'ఇరాన్‌' తంత్రం.. ఎందుకీ దోస్తీ?
మరోవైపు భారత్, భూటాన్ మధ్య దృఢమైన దౌత్య సంబంధాలు ఉన్నాయి. భూటాన్ అభివృద్ధిలో భారత్ భాగస్వామ్యం ఎనలేనిది. భూటాన్కు భారత్ అతిపెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామి కూడా.
డోక్లాం తర్వాతే
2017లో డోక్లాం వివాదం తర్వాత ఈ కొత్తపాట అందుకుంది చైనా. భారత్, భూటాన్, చైనా ట్రైజంక్షన్లో ప్రతిష్టంభన తర్వాత భూటాన్ ప్రాదేశిక భూభాగంపై హక్కులను ప్రకటించుకుంది. డోక్లాం ఘటన తర్వాత సరిహద్దు సమస్యపై భూటాన్ చైనాతో ఎలాంటి చర్చలు జరపలేదు. అప్పటి నుంచి భారత్కు మద్దతుగానే ఉంది.
బంధం కోసం బలవంతం
తాజాగా చైనా విదేశాంగ శాఖ ప్రకటనను బట్టి చూస్తే.. భూటాన్తో బలవంతంగా దౌత్యపరమైన బంధం నెలకొల్పి డోక్లాం ప్రాంతాన్ని తనదిగా ప్రకటించుకోవడానికి ఆ దేశం ప్రయత్నిస్తున్నట్లు తెలుస్తోందని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
"చైనా చెబుతున్న ఒప్పందం ప్రకారం మధ్య, తూర్పు భూటాన్పై హక్కులను వదులుకొని డోక్లాంపై హక్కులు ప్రకటించుకునే అవకాశం ఉంది. వ్యూహాత్మక ప్రదేశమైన చుంబి లోయను ఆనుకొని ఉన్నందున డోక్లాంను చైనా కోరుకుంటోంది. చైనాతో దౌత్యపరమైన సంబంధాలు ఏర్పర్చుకునేలా భూటాన్పై ఒత్తిడి తీసుకొచ్చి భారత్-భూటాన్ సంబంధాలను పరీక్షించాలనుకుంటోంది. చైనాతో దౌత్యపరమైన సంబంధాలు లేని ఏకైక దక్షిణాసియా దేశం భూటాన్."
-డా. ఎస్డీ ముని, జవహర్లాల్ నెహ్రూ యూనివర్సిటీ గౌరవ ప్రొఫెసర్
ఈ పరిణామాలు భారత్కు ఆందోళన కలిగిస్తున్నాయి. ఎందుకంటే భారత్లోని సిక్కిం, భూటాన్కు మధ్య ఈ చుంబి లోయ ఉంది. ఈశాన్యాన్ని భారత్తో కలిపే సిలిగుడి కారిడార్ వైపు ఈ ప్రాంతం పొడుచుకొని ఉంటుంది. 'చికెన్ నెక్'గా పిలుచుకునే ఈ ప్రాంతానికి కేవలం ఐదు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఈ చుంబి లోయ ఉంది.
అయితే సరిహద్దు సమస్యను చైనాతో పరిష్కరించుకున్నప్పటికీ.. భారత్-చైనా ఘర్షణలో భూటాన్ తలదూర్చబోదని ప్రొఫెసర్ ముని స్పష్టం చేశారు. డోక్లాం సహా తనకు అనుకూలంగా ఉన్న ప్రాంతాలపై పట్టుసాధించే విధంగా భూటాన్ను బలవంతపెట్టేందుకే చైనా ప్రయత్నిస్తోందని డిప్లమాటిక్ రిస్క్ ఇంటెలిజెన్స్ డైరెక్టర్ ఆఫ్ రీసెర్చ్ అంకిత్ పాండా పేర్కొన్నారు.
భూటాన్ పరిష్కరించుకుంటేనే మేలు!
భూటాన్లోని ప్రాంతాలపై ప్రాదేశిక హక్కులు ప్రకటించడం చైనా విస్తరణవాద విధానంలో భాగమే. భారత్ సహా దక్షిణ చైనా సముద్రంలో ఉద్రిక్తతతలు, తూర్పు చైనా సముద్రంలో జపాన్ సరిహద్దులో ఉన్న సెంకకు ద్వీపాలపై వివాదాలు ఈ కోవకు చెందినవే.
చైనా ప్రణాళికలపై అమెరికా వంటి అంతర్జాతీయ శక్తులు గుర్రుగా ఉన్నప్పటికీ... చైనాతో తన సమస్యను ఇతరుల జోక్యం లేకుండానే భూటాన్ పరిష్కరించుకోవాలని భారత్ భావిస్తోందని ముని పేర్కొన్నారు.
(రచయిత-అరూనిమ్ భూయాన్)
ఇదీ చదవండి- భారత్, నేపాల్ మధ్యలో చైనా- నిలిచేది ఎవరి బంధం?
