రూ.20 లక్షల కోట్లు! కరోనా సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొనేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం తెచ్చిన భారీ ఆర్థిక ప్యాకేజీ విలువ. దేశ ప్రజలనుద్దేశించి ప్రసంగిస్తూ ప్యాకేజీ గురించి నరేంద్ర మోదీ ప్రకటించిన తర్వాత.... అందరికీ పెద్ద ఎత్తున డబ్బులు పంచుతారని పలువురు భావించారు. అమెరికా వంటి అగ్రదేశాలు ప్రకటించిన ప్యాకేజీకి అనుగుణంగా ఉంటుందని అంచనా వేశారు.
అయితే భారత ప్రభుత్వం మాత్రం స్వల్పకాలిక అవసరాలకు నగదు లభ్యత ఉండేలా చర్యలు తీసుకుంటూనే దీర్ఘకాల ప్రయోజనాలపై దృష్టిసారించింది. కొవిడ్ సంక్షోభాన్ని సద్వినియోగం చేసుకుంది. భవిష్యత్తులో వృద్ధిని పెంచే విధంగా కీలక సంస్కరణలకు ఉపక్రమించింది.
అత్యంత తక్కువ సమయంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న పెట్టుబడిదారులకు భారత్ను స్వర్గధామంగా మార్చడమే ఈ సంస్కరణల మొదటి లక్ష్యంగా కనిపిస్తోంది. పెట్టుబడులకు మరో గమ్యస్థానం కోసం అన్వేషిస్తున్న చైనాలోని మదుపర్లను మనవైపు ఆకర్షించడం వీటి ఉద్దేశమని స్పష్టమవుతోంది.
జీడీపీలో 2శాతం
నిజానికి.. దేశంలోని ప్రజలకు నగదు అందించే పథకాలనూ ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. స్వల్పకాలిక సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొనేందుకు పట్టణ, గ్రామీణ పేదలకు ఉపాధి హామీ పథకం ద్వారా పని, ఉచిత నిత్యవసరాలు, వంట గ్యాస్ అందిస్తోంది. ఇందులో చాలా వరకు లాక్డౌన్ ప్రారంభంలో పీఎం గరీబ్ కల్యాణ్ యోజన ద్వారా ప్రకటించారు. తొలి మూడు విడతల ప్యాకేజీల్లో భాగంగా ఈ పథకాలను మరిన్ని రోజులు పొడిగిస్తూ ఆర్థికమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. గణాంకాల ప్రకారం చూస్తే వీటి విలువ జీడీపీలో 2శాతానికిపైగా ఉంటుంది.
ఇక మిగతా ప్రకటనలను పరిశీలిస్తే.. వ్యవస్థలో ఉన్న కీలకమైన రంగాలకు ఆర్థిక ప్రయోజనం చేకూరేలా ద్రవ్య విధానాన్ని రూపొందించిన విషయం స్పష్టమవుతోంది. ప్రైవేటు రంగ సంస్థల వృద్ధికి అనుకూలమైన వాతావరణం ఏర్పాటు చేయడం ప్యాకేజీ ప్రయోజనాల్లో భాగంగా ఉంది.
అప్పటి ఫలాలు
కొవిడ్ అత్యవసర పరిస్థితులకు స్పందించడంలో భారత్ ఆదర్శవంతంగా వ్యవహరించింది. గరీబ్ కల్యాణ్ యోజనలో భాగంగా రూ. 1.7 లక్షల కోట్లను లబ్ధిదారులకు బదిలీ చేసింది.
ప్రజలకు నేరుగా నగదు బదిలీ చేయడం అంత సులభం కాదు. కొవిడ్ భృతి కోసం ప్రజలు నమోదు చేసుకోవాలని అమెరికా ప్రభుత్వం ప్రకటన జారీ చేసినప్పుడు దాదాపు అన్ని రాష్ట్రాల సర్వర్లు మొరాయించాయి. ఒక్కసారిగా పెరిగిన ట్రాఫిక్ను తట్టుకోలేకపోయాయి. అయితే మోదీ ప్రభుత్వం తొలి విడత అధికారంలోకి వచ్చాక జన్ధన్, ఆధార్ అనుసంధానం వంటి చర్యలు చేపట్టడం వల్ల ప్రస్తుత నగదు బదిలీ కార్యక్రమాలు సాఫీగా జరిగిపోయాయి.
ఆదాయం సంగతి?
జీడీపీలో 70శాతం అప్పులతో, 6.5శాతం(రాష్ట్రాలతో కలిపి) సరాసరి ద్రవ్యలోటు ఉన్న భారత్.. అమెరికా, జపాన్ తరహాలో నగదు ఉద్దీపనలు ప్రకటించకుండా మంచి పని చేసింది.
అయితే కేంద్రం ప్రకటించిన పథకాలకు అదనపు బడ్జెట్ను ఎక్కడి నుంచి వస్తుందనే విషయంపై స్పష్టత లేదు. అయిదు రోజుల ప్రకటనలో భాగంగా ఆదాయ వనరుల గురించి ఆర్థికమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ఎలాంటి వివరాలు వెల్లడించలేదు. రెవెన్యూ వసూళ్లలో అనిశ్చితి ఉన్న నేపథ్యంలో ఆదాయ మార్గాలపై స్పష్టత కొరవడినట్లు తెలుస్తోంది.
ప్రభుత్వం అదనపు నగదును ముద్రించి ప్రతికూల ప్రభావాలను ఎదుర్కొంటుందా? అనేది ప్రశ్నార్థకంగా ఉంది. చివరకు పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ చేపట్టి వనరులను పెంచే అవకాశం లేకపోలేదు. రుణ పరిమితిని పెంచుతూ రూ. 4.28 లక్షల కోట్ల అప్పులు తీసుకునేందుకు రాష్ట్రాలకు అనుమతి ఇచ్చిన నేపథ్యంలో కేంద్రానికి రుణాలు తీసుకొచ్చే వెసులుబాటు లేకుండా పోయింది.
ఆ ప్రకటనలు లేకపోవడం ఆశ్చర్యమే
ద్రవ్య అనిశ్చితి కారణంగానే రహదారుల నిర్మాణంపై ప్రభుత్వం ఎలాంటి కొత్త ప్రతిపాదనలు తీసుకురాలేదని తెలుస్తోంది. జీడీపీ పెరుగుదల, ఉద్యోగ కల్పనలో కీలకమైన ఈ రహదారుల నిర్మాణంపై ఎలాంటి నిర్ణయం తీసుకోకపోవడం మాత్రం ఆశ్చర్యం కలిగించేదే.
అయిప్పటికీ భారత్మాల పథకం కింద మౌలిక వసతుల నిర్మాణానికి ఇదివరకే భారీ స్థాయిలో శ్రీకారం చూట్టింది. కొత్త పథకాలు ప్రారంభించడం కంటే ఈ ప్రాజెక్టులనే అమలు చేసేందుకు ప్రభుత్వం చర్యలు చేపట్టే అవకాశం ఉంది.
సత్వర నిర్ణయాలే కీలకం
పరిణామాలు అన్నింటినీ పరిశీలిస్తే కేంద్రం సాహసం చేసిందని కొందరు అనుకోవచ్చు. ఒకవేళ సాహసం చేసినా, అది తప్పనిసరి అని తెలుసుకోవాలి. పార్లమెంట్ సమావేశాల వరకు వేచి చూసి అవకాశాలు కోల్పోయే పరిస్థితి రాకుండా కేంద్రం ముందే జాగ్రత్తపడింది. సంస్కరణలకు సంబంధించిన నిర్ణయాలను త్వరగానే ప్రకటించింది.
కొవిడ్ సంక్షోభం తర్వాత ప్రపంచవ్యాప్తంగా వచ్చే మార్పుల్లో ఒకటి సత్వర నిర్ణయాలు తీసుకోవడం. సాధారణ పరిస్థితుల్లో ఒక పరిశ్రమను వేరే చోటకు మార్చాలంటే అనేక సార్లు క్షేత్ర స్థాయిలో పరిస్థితులు పరిశీలించి, అధ్యయనాలు చేసి, కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలతో పలు దఫాలుగా సమావేశాలు నిర్వహించి తుది నిర్ణయానికి వస్తారు.
కానీ తాజా సంఘటనలను పరిశీలిస్తే ఇవేవీ కనిపించడం లేదు. సత్వర నిర్ణయాలు తీసుకొని తమ ప్లాంట్లను వేరే చోటకు మార్చుకుంటున్నాయి సంస్థలు. కొవిడ్ పరీక్ష కిట్ల అభివృద్ధిలో పెట్టుబడులు పెట్టే దక్షిణ కొరియా కంపెనీతో పాటు జర్మన్ ఫుట్వేర్ బ్రాండ్ వాన్ వెల్క్స్ సంస్థ సైతం వెనువెంటనే తమ పరిశ్రమలను చైనా నుంచి భారత్కు తరలించాయి.
సంస్కరణలు
ప్రభుత్వం సుదృఢమైన సంస్కరణలతో ముందుకొచ్చింది. రైతులకు మార్కెటింగ్ సౌలభ్యం కల్పించడం సహా స్థానిక ఉత్పత్తులను అక్కడే కొనేలా ప్రాసెసింగ్ సౌకర్యాలకు పెద్దపీట వేసింది. ఇవన్నీ సక్రమంగా అమలు చేయగలిగితే 40 శాతం వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల వ్యర్థాలను తగ్గించవచ్చు. దీంతో పాటు మధ్యవర్తుల జేబులోకి వెళ్తున్న డబ్బును నేరుగా రైతులకు అందేలా చేయవచ్చు.
తమిళనాడు వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న రాష్ట్రాలు ఈ సంస్కరణల అమలుకు చట్టపరమైన చర్యలు ఇదివరకే చేపట్టాయి. బంగాల్ వంటి ఆర్థికంగా బలహీనంగా ఉన్న రాష్ట్రాలు మాత్రం ఈ సంస్కరణలకు ఎప్పుడూ అడ్డు చెబుతూనే ఉన్నాయి.
చివరకు...
రుణ పరిమితిపై తీసుకున్న నిర్ణయంతో రాష్ట్రాలకు పరిమిత అవకాశాలు ఉన్నాయి. అయితే ఈ సంస్కరణల అమలు సక్రమంగా జరిగితే చాలా వరకు ప్రాంతీయ అసమానతలు తగ్గుతాయి. భారత్ను పెట్టుబడులకు స్వర్గధామంగా మారుస్తాయి.
(రచయిత-ప్రతిమ్ బోస్)
