ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸੈਂਟਰ ਆਫ਼ ਐਕਸੀਲੈਂਸ ਇਨ ਸਪੇਸ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਇੰਡੀਆ (ਸੀਈਐਸਐਸਆਈ) ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਲਪਟਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੰਚਾਰ (satellite communications) ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਿਬਯੇਂਦੁ ਨੰਦੀ, ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ CESSI ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਚੁੰਬਕੀ ਸਰਗਰਮ ਖੇਤਰ AR12992 ਤੋਂ X2.2-ਕਲਾਸ ਸੋਲਰ ਫਲੇਅਰ ਵਿਸਫੋਟ ਭਾਰਤੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਵੇਰੇ 9.27 ਵਜੇ ਹੋਇਆ।
ਸੋਲਰ ਫਲੇਅਰ (Solar flares) ਊਰਜਾ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਧਮਾਕੇ ਹਨ ਜੋ ਰੇਡੀਓ ਸੰਚਾਰ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡਾਂ, ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਗਨਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਖਤਰੇ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਭੜਕਣ ਸਭ ਤੋਂ ਤੀਬਰ ਭੜਕਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ X-ਕਲਾਸ (X-Class) ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ (flare) ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਖਿਆ ਇਸਦੀ ਤਾਕਤ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ionospheric perturbation ਜਾਰੀ ਹੈ। CESSI ਨੇ ਇੱਕ ਟਵੀਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਉੱਚ ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਸੰਚਾਰ ਬਲੈਕਆਉਟ (high frequency communication blackouts), ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੰਚਾਰ (satellite anomalies), GPS ਸਕਿੰਟਿਲੇਸ਼ਨਾਂ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਨੰਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ CESSI ਨੇ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਐਕਸ-ਕਲਾਸ ਫਲੇਅਰ ਦੇ ਫਟਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ CESSI ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅੱਗ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਰਗੀਕਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਫਲੇਅਰਾਂ ਨੂੰ 'ਐਕਸ-ਕਲਾਸ ਫਲੇਅਰਜ਼' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੂਰਜੀ ਭੜਕਣ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ ਭੜਕੀਆਂ A-ਕਲਾਸ (ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਪੱਧਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ B, C, M ਅਤੇ X ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰੇਕ ਅੱਖਰ ਭੁਚਾਲਾਂ ਲਈ ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ਦੇ ਸਮਾਨ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 10 ਗੁਣਾ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਕਸ ਕਲਾਸ ਫਲੇਅਰ ਦਾ ਵਿਸਫੋਟ ਐਮ ਕਲਾਸ ਨਾਲੋਂ ਦਸ ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਸੀ ਕਲਾਸ ਦੇ ਭੜਕਣ ਨਾਲੋਂ 100 ਗੁਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
