ਹਲਦਵਾਨੀ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਖੋਜ ਵਿੰਗ, ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਆਪਣੀਆਂ ਕਈ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਚਮੋਲੀ ਦੇ ਗੋਪੇਸ਼ਵਰ ਰੇਂਜ ਦੀ ਮੰਡਲ ਘਾਟੀ 'ਚ ਯੂਟ੍ਰਿਕੁਲੇਰੀਆ ਫੁਰਸੇਲਾਟਾ (ਲੈਂਟੀਬੁਲਰੀਏਸੀ) ਨਾਮਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪੌਦੇ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਲੱਭੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਵਿੰਗ ਹਲਦਵਾਨੀ ਦੀ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਬਾਰੇ 106 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਜਰਨਲ 'ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਜਾਪਾਨੀਜ਼ ਬੋਟਨੀ' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਇਸ ਵੱਕਾਰੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹੈ। ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਵਿੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਂਜ ਅਫਸਰ ਹਰੀਸ਼ ਨੇਗੀ ਅਤੇ ਜੇਆਰਐਫ ਮਨੋਜ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੋਪੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਮੰਡਲ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੌਦੇ Utricularia furcellata ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।
36 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਿਆ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੌਦਾ : ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਜੰਗਲਾਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਨਜ਼ਰਵੇਟਰ (ਖੋਜ) ਸੰਜੀਵ ਚਤੁਰਵੇਦੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਬੂਟਾ ਸਿਰਫ਼ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੌਦਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 1986 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭਾਰੀ ਬਾਇਓਟਿਕ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਖਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਪੌਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਜੰਗਲਾਤ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਰ ਸੰਜੀਵ ਚਤੁਰਵੇਦੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੌਦਾ ਇੱਕ ਜੀਨਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਲੈਡਰਵਰਟਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਲਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ Utricularia furcellata ਇੱਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪੌਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਨੂੰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੇ ਖੂਨ 'ਤੇ ਹੀ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਵੈਕਿਊਮ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਖੋਜ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ (ਆਰਏਸੀ) ਨੇ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਵਿਆਪਕ ਅਧਿਐਨ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 20 ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ 'ਤੇ ਮਹਿਬੂਬਾ ਦੇ ਬਿਆਨ 'ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ, ਪੜ੍ਹੋ ਕੀ ਕਿਹਾ...
