ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੌ਼ਫ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ, ਅਧਿਆਪਕ, ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸਨ। ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਿਖਤਾਂ ਕਾਰਨ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨੇਤਾ ਸਨ। ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਦੀ ਅੱਜ 100 ਵੀਂ ਬਰਸੀ ਹੈ। 1 ਅਗਸਤ 1920 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਨਾਅਰਾ ਸਵਰਾਜ ਮੇਰਾ ਜਨਮ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਹਾਂਗਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ।
ਤਿਲਕ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਆਗੂ ਸਨ। ਇਹ ਤਿਲਕ ਹੀ ਸਨ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੈਲੇਨਟਾਇਨ ਚਿਰੋਲ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਤਿਲਕ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
- ਤਿਲਕ 1890 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਲੜਨ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਕ ਸਨ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 1916 ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥੀ ਐਨੀ ਬੇਸੇਂਟ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
- ਬੇਸੇਂਟ ਦਾ ਸਾਥ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਹੋਮ ਰੂਲ ਲੀਗ ਦੇ ਸਵਰਾਜ ਲਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।
- ਉਸੇ ਸਾਲ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਲਖਨਉ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਵਰਾਜ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਤੋਂ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਸਵਰਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
- ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਤਿਲਕ ਦਾ ਕੱਧ ਇੱਕ ਕੌਮੀ ਆਗੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੱਧਦਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਦ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਚਲਾਏ ਗਏ ਹੋਮ ਰੂਲ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ 1917 ਚ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੂੰ ਮੋਂਟਾਗੂ ਐਲਾਨ ਨਾਮੇ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਤਿਲਕ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ
ਤਿਲਕ ਵੱਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਾਈਕਾਟ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅਤਿਵਾਦੀ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਇਹ ਫੋਰਫੋਲਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵੰਡ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ।
ਵੰਡ ਅਤੇ ਏਕਤਾ
