ਜਬਲਪੁਰ/ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਤੁਸੀਂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸੁਣਿਆ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਬਲਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਦਨ ਮਹਿਲ ਪਹਾੜੀ ਵਿਚ ਇਕ ਰਹੱਸਮਈ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਨੂੰ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਪੂਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੂਤਾਂ-ਪ੍ਰੇਤਾਂ, ਦੁਸ਼ਟ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਅਤੇ ਅਘੋਰੀ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਸਾਧਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਰਾਜਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਕਰਦੇ ਸੀ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ?
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਤੀਸ਼ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗੋਂਡ ਰਾਜਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਤਾਂਤਰਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਸੰਗਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਤਾਂਤਰਿਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਾਂਤਰਿਕ ਮੱਠ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਤਾਂਤਰਿਕ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਮਹਿਲ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਮੰਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤਾਂ ਅਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਗੋਂਡਵਾਨਾ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਜਬਲਪੁਰ ਗੋਂਡ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ। ਜਬਲਪੁਰ ਨੂੰ ਗੋਂਡ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਰਾਜਾ ਸੰਗਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸੰਗਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਰਾਣੀ ਦੁਰਗਾਵਤੀ ਦਾ ਸਹੁਰਾ ਸੀ।
ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਵੀ ਸੀ ਰਾਜਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਤੀਸ਼ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, “ਗੋਂਡ ਰਾਜਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸਾਗਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤਾਲਾਬ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਲਾਬ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ, ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਰਸਮਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹਿਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਾਲਾਬ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ, ਬਜਨਾਮਥ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਮੱਠ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਦੂਜਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਕਾਲ ਭੈਰਵ ਇੱਥੇ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ।"
ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਭੂਤ
ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸਾਗਰ ਤਲਾਬ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਪਿੱਛੇ ਮਦਨ ਮਹਿਲ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਥੇ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਜੀਬ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਵੀ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਇਕ ਗੋਂਡ ਪਰਿਵਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਸੰਧਿਆ ਮਾਰਵੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਮੰਦਰ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਾਂ-ਪ੍ਰੇਤਾਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਲੋਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਸ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਭੂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਭੂਤ ?
ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਦਾਨਵ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਭੂਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਚੰਗੇ ਭੂਤ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕੀ ਹੈ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਦੀਆਂ ਡਰਾਉਣੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ਼?
ਸਾਡੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਤੰਤਰ ਅਤੇ ਮੰਤਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਤਰ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਡੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੰਤਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਹੈ ਪਰ, ਤੰਤਰ ਅਤੇ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਗਿਆਨ ਲਈ ਜਬਲਪੁਰ, ਬਾਜਨਾ ਮੱਠ ਅਤੇ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਦੇ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਮੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੱਜ ਵੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਾਨਵ ਬਾਬਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਅਜੀਬ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਕੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ।
ਨੋਟ- ਇੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।
