ETV Bharat / bharat

ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ! ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੀਆਂ ਰਹੱਸਮਈ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ ਭੇਦ - GHOST WORSHIP IN KERALA

ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਭੂਤ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਮਕਾਨ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਮਿੱਟੀ ਪੁੱਟਣ ਦੌਰਾਨ ਅਜੀਬ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ।

GHOST WORSHIP IN KERALA
GHOST WORSHIP IN KERALA (Etv Bharat)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Feb 24, 2025, 6:24 PM IST

ਕੇਰਲ/ਕਾਸਰਗੋਡ: ਕੇਰਲ ਦੇ ਬੇਲੂਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੁੱਲੀ ਬਿਸਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਖੋਜ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਸਤੂਆਂ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਅਤੇ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭੂਤ-ਪੂਜਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਖੁਦਾਈ 'ਚ ਕੀ-ਕੀ ਮਿਲਿਆ

ਰਾਠੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਸੂਰ, ਹਿਰਨ, ਮੁਰਗੀ, ਕੇਕੜਾ, ਬੱਕਰੀ ਅਤੇ ਸੱਪ ਵਰਗੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਵਸਤੂਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਲਾ, ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ, ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਦੀਵਾ, ਇੱਕ ਤਲਵਾਰ, ਝੰਡੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਇੱਕ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਥੌੜਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ (Etv Bharat)

ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਖੋਜਕਰਤਾ?

ਨਹਿਰੂ ਕਾਲਜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਖੋਜਕਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ. ਨੰਦਕੁਮਾਰ ਕੋਰੋਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੋਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅੰਕੜੇ ਸਹੁੰ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਇਹ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਅਤੇ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਉੱਤਰੀ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ। ਇਹ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੂਤ-ਪੂਜਾ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਨਹਿਰੂ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਐਮ.ਏ ਹਿਸਟਰੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡਾ. ਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਕੋਰੋਥ ਅਤੇ ਜਨਮਮਿਤੀ ਬੀਟ ਅਫ਼ਸਰ ਟੀ.ਵੀ. ਪ੍ਰਮੋਦ ਵੱਲੋਂ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਮੌਕੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਖੋਜ ਦੀ ਤਿਆਰੀ

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰੋ. ਅਜੀਤ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਚਿੱਤਰ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਮਸਕਾਰ ਆਸਣ ਦੇ ਅੰਕੜੇ, ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਾਜਵੰਸ਼, ਇਕੇਰੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਖੋਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਕੇਰਲ/ਕਾਸਰਗੋਡ: ਕੇਰਲ ਦੇ ਬੇਲੂਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੁੱਲੀ ਬਿਸਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਖੋਜ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਸਤੂਆਂ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਅਤੇ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭੂਤ-ਪੂਜਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਖੁਦਾਈ 'ਚ ਕੀ-ਕੀ ਮਿਲਿਆ

ਰਾਠੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਸੂਰ, ਹਿਰਨ, ਮੁਰਗੀ, ਕੇਕੜਾ, ਬੱਕਰੀ ਅਤੇ ਸੱਪ ਵਰਗੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਵਸਤੂਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਲਾ, ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ, ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਦੀਵਾ, ਇੱਕ ਤਲਵਾਰ, ਝੰਡੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਇੱਕ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਥੌੜਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ (Etv Bharat)

ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਖੋਜਕਰਤਾ?

ਨਹਿਰੂ ਕਾਲਜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਖੋਜਕਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ. ਨੰਦਕੁਮਾਰ ਕੋਰੋਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੋਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅੰਕੜੇ ਸਹੁੰ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਇਹ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਅਤੇ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਉੱਤਰੀ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ। ਇਹ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੂਤ-ਪੂਜਾ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਨਹਿਰੂ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਐਮ.ਏ ਹਿਸਟਰੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡਾ. ਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਕੋਰੋਥ ਅਤੇ ਜਨਮਮਿਤੀ ਬੀਟ ਅਫ਼ਸਰ ਟੀ.ਵੀ. ਪ੍ਰਮੋਦ ਵੱਲੋਂ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਮੌਕੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਖੋਜ ਦੀ ਤਿਆਰੀ

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰੋ. ਅਜੀਤ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਚਿੱਤਰ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਮਸਕਾਰ ਆਸਣ ਦੇ ਅੰਕੜੇ, ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਾਜਵੰਸ਼, ਇਕੇਰੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਖੋਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.