World Unani Day 2025: युनानी अभ्यासक, विद्वान आणि दूरदर्शी हकीम अजमल खान यांच्या जयंतीनिमित्त दरवर्षी 11 फेब्रुवारी रोजी जागतिक युनानी दिन साजरा केला जातो. भारत आणि परदेशात खान यांनी युनानी औषधांमध्ये दिलेल्या योगदानाचे स्मरण करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. सर्वात जुन्या आरोग्य सेवा प्रणालींपैकी एक असलेल्या युनानी औषधांबद्दल जागरूकता वाढवणे हे यामागील उद्देश आहे.
- या वर्षीची थीम: जागतिक युनानी दिनाची या वर्षीची थीम 'एकात्मिक आरोग्य उपायांसाठी युनानी औषधांमधील नवोपक्रम' आहे. जागतिक युनानी दिनानिमित्त, देशभरात अनेक महत्त्वाचे कार्यक्रम आयोजित केले जात आहेत. आयुष मंत्रालय या कार्यक्रमाचे स्मरण करण्यासाठी ११ आणि १२ फेब्रुवारी रोजी आंतरराष्ट्रीय परिषद आयोजित करण्यात आली आहे.
जम्मू आणि काश्मीरमध्येही, प्राचीन आरोग्य व्यवस्थेबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी हा कार्यक्रम साजरा केला जात आहे. यामध्ये तज्ञ युनानी औषधाचे महत्त्व आणि परिणामकारकता यावर त्यांचे विचार व्यक्त करत आहेत.
वैद्यकीय शास्त्रात प्रगती होऊनही, गेल्या काही वर्षांपासून काश्मीर खोऱ्यातील लोक प्राचीन उपचार पद्धतीकडे आकर्षित होत आहेत. अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, हाडे, सांधेदुखी, पोट, त्वचारोग आणि इतर आजारांनी ग्रस्त रुग्ण युनानी औषधांचा अवलंब करण्यास प्राधान्य देत आहेत.
डॉ. श्रीनगरच्या शालाटेंग येथील सरकारी युनानी रुग्णालयाचे वैद्यकीय अधीक्षक फारुख मुहम्मद अहमद नक्शबंदी म्हणतात की, कोविड-१९ साथीच्या आजाराचा प्रादुर्भाव झाल्यापासून, लोक उपचारांचा कल प्राचीन पद्धतींकडे लागला आहे आणि दिवसेंदिवस ते वाढतच आहे.
“प्राचीन उपचार पद्धतींचा अवलंब करण्यात भारत जगातील इतर देशांपेक्षा पुढं आहे. या संदर्भात, नवीन तंत्रे सादर करून, केंद्र सरकारच्या सहकार्यानं रुग्णालयांमध्ये आयुष युनिट्सची स्थापना करण्यात आली आहे,” असं डॉ. फारुख यांनी सांगितलं.
- 90% वनस्पती नामशेष होण्याच्या मार्गावर: आयुष विभागाचे तांत्रिक अधिकारी डॉ. वाहीद म्हणाले की, 150 वनस्पती अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत, त्यापैकी 25 दुर्मिळ आहेत. उंचावरील भागात आढळणाऱ्या 90 टक्के वनस्पती धोक्यात आहेत. यामध्ये मौल्यवान अ‍ॅलोपॅथिक (इंग्रजी) औषधे तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या अनेक वनस्पतींचा समावेश आहे. दुर्मिळ औषधी वनस्पती आणि वनस्पती वाचवण्यासाठी, जम्मू आणि काश्मीरमधील दोडा, रामबन आणि किश्तवाड जिल्ह्यांमध्ये 500 कनाल जमिनीवर पसरलेल्या रोपवाटिका स्थापन करण्यात आल्या आहेत. ही भारतातील पहिली मोठी नर्सरी आहे. काही दुर्मिळ आणि महत्त्वाच्या वनस्पती वाचवण्यासाठी वन विभागाने आता त्यांची तोडणी करण्यास बंदी घातली आहे, अशी माहितीही त्यांनी दिली.
लेख: परवेझ उद दिन
