हैदराबाद : मेंदूचा हिप्पोकॅम्पस हा भाग आठवणी, विशेषत: ठिकाणांची माहिती साठवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. यामध्ये 'स्पेस पार्टिकल्स' सारख्या गोष्टींचा समावेश आहे. हे पाहिलेली ठिकाणे लक्षात ठेवण्यास मदत करतात. संशोधकांचे म्हणणे आहे की, उंदरांच्या हिप्पोकॅम्पसमध्ये (hippocampus) अशा 10 लाखांहून अधिक पेशी आहेत. संशोधकांनी केलेल्या अभ्यासात, यातील प्रत्येक संवेदना हे पर्यावरणीय संकेतांचे संयोजन आहे. दीर्घकालीन झटके या पेशींमधील कनेक्शनमध्ये व्यत्यय आणतात. (These things can cause damage to hippocampus)
हिप्पोकॅम्पस हे मध्यवर्ती टेम्पोरल लोब आहे : हिप्पोकॅम्पस हा मानव आणि इतर सस्तन प्राण्यांच्या मेंदूचा एक प्रमुख घटक आहे. हा लिंबिक प्रणालीचा भाग आहे आणि दीर्घकालीन स्मृती आणि अवकाशीय अभिमुखतेमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते. सेरेब्रल कॉर्टेक्स ज्याशी संबंधित आहे त्याप्रमाणे, ते मेंदूच्या डाव्या आणि उजव्या लोबमध्ये मिरर-इमेज अर्ध्या भागांसह जोडलेल्या आकारात आढळते. मानव आणि इतर माकड प्रजातींमध्ये, हिप्पोकॅम्पस हे मध्यवर्ती टेम्पोरल लोब आहे. कॉर्टिकल पृष्ठभागाच्या आत आणि खाली स्थित आहे. यात दोन मुख्य परस्पर जोडणारे भाग असतात: अमोन्स हॉर्न आणि डेंटेट गायरस.
स्मृतिभ्रंश होऊ शकतो : अल्झायमर (Alzheimer) रोगात मेंदूचा पहिला भाग खराब होतो. स्मरणशक्तीशी संबंधित अडचणी आणि दिशाभूल ही त्याची पहिली लक्षणे आहेत. हिप्पोकॅम्पसचे नुकसान ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे (हायपोक्सिया), एन्सेफलायटीस किंवा मेडियल टेम्पोरल लोब एपिलेप्सीमुळे देखील होऊ शकते. हिप्पोकॅम्पसला गंभीर नुकसान झालेल्या व्यक्तींना स्मृतिभ्रंश होऊ शकतो, जो नवीन आठवणी साठवण्यास किंवा तयार करण्यास असमर्थता आहे.
एन्टोर्हिनल कॉर्टेक्समधील ग्रिड पेशींचा समावेश : उंदीरांमध्ये, हिप्पोकॅम्पसचा वर्तणूक प्रतिबंध आणि लक्ष, अवकाशीय स्मृती आणि अभिमुखता यासाठी जबाबदार मेंदू प्रणाली म्हणून विस्तृतपणे अभ्यास केला गेला आहे. उंदरांमध्ये हिप्पोकॅम्पसच्या नुकसानाचे एक प्रमुख लक्षण म्हणजे वाढलेली क्रिया. उंदीर आणि माऊस हिप्पोकॅम्पसमधील अनेक न्यूरॉन्स जागा पेशी म्हणून कार्य करतात. हिप्पोकॅम्पसमधील पेशी आणि डोके अभिमुखता पेशी, जे जडत्व अभिमुखता म्हणून कार्य करतात, एकमेकांवर व्यापकपणे प्रभाव टाकतात, तसेच जवळच्या एन्टोर्हिनल कॉर्टेक्समधील ग्रिड पेशींचा समावेश आहे.
मेंदूमध्ये मेमरी साठवली जाते : हिप्पोकॅम्पसच्या पृष्ठभागावर वेगवेगळ्या प्रकारच्या न्यूरोनल पेशी स्पष्टपणे निर्धारित केल्या गेल्यामुळे, न्यूरोफिजियोलॉजीच्या अभ्यासासाठी ती एक आदर्श प्रणाली म्हणून वापरली जाते. दीर्घकालीन क्षमता (LTP) म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या न्यूरल प्लास्टिसिटीचा प्रकार हिप्पोकॅम्पसमध्ये प्रथम आढळला आणि तेव्हापासून त्याचा अभ्यास केला जात आहे. (LTP) ही मुख्य तंत्रिका प्रक्रिया आहे, ज्याद्वारे मेंदूमध्ये मेमरी साठवली (Memory is stored in brain) जाते असे मानले जाते.
