Eating disorders : तणावामुळे खाण्यापिण्याच्या विकारांमध्ये आत्मनियंत्रण कमी होत नाही

एका नवीन अभ्यासानुसार, तणाव हे लोकांचे आत्म-नियंत्रण (loss of self control ) गमावण्याचे कारण असू शकत नाही. त्यामुळे जास्त प्रमाणात खाणे आणि खाण्याचे (Eating disorder) विकार होऊ शकतात. नोरेक्सिया नर्वोसाने (Anorexia nervosa) प्रभावित प्रौढांचा (BMI) 18.5 kg/m2 पेक्षा कमी असतो. यूके मधील 1.6 दशलक्षाहून अधिक लोकांना खाण्याच्या विकाराने ग्रस्त असल्याचे मानले जाते, त्यापैकी तीन चतुर्थांश महिला आहेत.

वॉशिंग्टन [यूएस] : एका अनोख्या निवासी अभ्यासातून असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे की, समजल्या जाणाऱ्या शहाणपणाच्या विरुद्ध, खाण्याच्या विकारांनी ग्रस्त असलेले लोक आत्म-नियंत्रण (loss of self control) गमावत नाहीत. त्यामुळे ताणतणावांना प्रतिसाद म्हणून जास्त प्रमाणात खाणे सुरू होते. केंब्रिजच्या नेतृत्वाखालील संशोधनाचे निष्कर्ष आज जर्नल ऑफ न्यूरोसायन्समध्ये प्रकाशित झाले आहेत.

दोन विकार मुख्यत्वे बॉडी मास इंडेक्स (BMI) द्वारे वेगळे केले जातात : एनोरेक्सिया नर्वोसाने (Anorexia nervosa) प्रभावित प्रौढांचा (BMI) 18.5 kg/m2 पेक्षा कमी असतो. यूके मधील 1.6 दशलक्षाहून अधिक लोकांना खाण्याच्या विकाराने ग्रस्त असल्याचे मानले जाते, त्यापैकी तीन चतुर्थांश महिला आहेत. (binge eating) चा एक प्रमुख सिद्धांत असा आहे की, हा तणावाचा परिणाम आहे.त्यामुळे व्यक्तींना आत्म-नियंत्रणात अडचणी येतात. तथापि, आतापर्यंत, या सिद्धांताची रुग्णांमध्ये थेट चाचणी केली गेली नाही.

खाण्याच्या वर्तणूक युनिटचा समावेश : या सिद्धांताचे परीक्षण करण्यासाठी, केंब्रिज विद्यापीठातील संशोधकांनी, केंब्रिजशायर आणि पीटरबरो एनएचएस फाउंडेशन ट्रस्टमधील चिकित्सकांसोबत काम करत, वेलकम येथे दोन दिवसांच्या मुक्कामासाठी उपस्थित राहण्यासाठी 85 महिलांना - 22 एनोरेक्सिया नर्वोसा, 33 बुलिमिया नर्वोसा (Bulimia nervosa) आणि 30 निरोगी नियंत्रणासाठी आमंत्रित केले. ट्रस्ट-एमआरसी इन्स्टिट्यूट ऑफ मेटाबॉलिक सायन्स ट्रान्सलेशनल रिसर्च फॅसिलिटी (TRF) , ज्यामध्ये खाण्याच्या वर्तणूक युनिटचा समावेश आहे. अशी रचना केली गेली आहे जेणेकरून स्वयंसेवकांचा आहार आणि वातावरण काटेकोरपणे नियंत्रित केले जाऊ शकते. निवासी स्थिती दरम्यान त्यांच्या चयापचय स्थितीचा तपशीलवार अभ्यास केला जाऊ शकतो. सेटिंग शक्य तितक्या नैसर्गिक बनवण्याचा हेतू आहे.

निरीक्षण : त्यांच्या मुक्कामादरम्यान, दररोज सकाळी महिलांना पोषणतज्ञांनी दिलेले नियंत्रित जेवण मिळेल. त्यानंतर महिलांना उपवासाचा कालावधी गेला, त्या दरम्यान त्यांना पुढील दरवाजाच्या वुल्फसन ब्रेन इमेजिंग सेंटरमध्ये नेण्यात आले. तिथे त्यांनी कार्ये केली आणि त्यांच्या मेंदूच्या क्रियांचे कार्यात्मक (MRI) स्कॅनर वापरून निरीक्षण केले गेले.

मानसिक अंकगणित चाचण्यांची मालिका : महिलांनी त्यांच्या तणावाची पातळी वाढवण्याच्या उद्देशाने एक कार्य केले. त्यांना सौम्य पण इलेक्ट्रिक शॉक घेताना मानसिक अंकगणित चाचण्यांची मालिका घेण्यास सांगण्यात आले. त्यांना सांगण्यात आले की, जर ते कार्यक्षमतेचे निकष पूर्ण करण्यात अयशस्वी झाले तर त्यांचा डेटा अभ्यासातून काढून टाकला जाईल. त्यांना संपूर्ण टास्कमध्ये फीडबॅक देण्यात आला, जसे की 'तुमची कामगिरी सरासरीपेक्षा कमी आहे'. त्यानंतर महिलांनी स्टॉप-सिग्नल टास्कची पुनरावृत्ती केली.