ETV Bharat / sukhibhava

Ultra-processed foods : अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचे सेवनामुळे लठ्ठ होण्याचे प्रमाण जास्त : संशोधन

अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचे सेवन केल्यास किशोरवयीन मुले लठ्ठ होतात. 2011-16 राष्ट्रीय आरोग्य आणि पोषण परीक्षा सर्वेक्षण (NHANES) मध्ये याविषयी अभ्यास करण्यात आला. या अभ्यासातील काही ठळक मुद्दे

Adolescents
Adolescents
author img

By

Published : Apr 14, 2022, 1:00 PM IST

अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचे सेवन केल्यास किशोरवयीन मुले लठ्ठ होतात. 2011-16 राष्ट्रीय आरोग्य आणि पोषण परीक्षा सर्वेक्षण (NHANES) मध्ये 12-19 वयोगटातील 3,587 किशोरवयीन मुलांचा समावेश होता. संशोधकांनी मुलांना अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांच्या प्रमाणानुसार तीन गटांमध्ये विभागले. उच्च पातळी असलेल्या लोकांची सर्वात कमी पातळी असलेल्या (18.5 टक्के) लोकांशी तुलना केली. त्यावेळेस पूर्वीचे लोक लठ्ठ असण्याची शक्यता 45 टक्के अधिक होती. कंबरेभोवती जादा चरबी असण्याची शक्यता अधिक असते. 63 टक्के जास्त व्हिसरल लठ्ठपणा असण्याची शक्यता असते. त्याचबरोबर उच्च रक्तदाब, कोरोनरी धमनी रोग, टाइप 2 मधुमेह, डिस्लिपिडेमिया आणि मृत्यूचा वाढलेला धोका यांचा समावेश होतो.

"लठ्ठपणाच्या साथीच्या आजारामध्ये अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूड्सच्या भूमिकेचे पुरावे आहेत. हे प्रौढांसाठी खूप चांगले आहे. तरुण लोक या उत्पादनांचा वापर जास्त आहे. यूएस मधील पौगंडावस्थेतील लोकांच्या आहाराचा सुमारे दोन तृतीयांश भाग आहे. परंतु, अल्ट्रा-प्रोसेस्ड पदार्थांचे सेवन आणि लठ्ठपणासह आरोग्य परिणाम होतो, असे लेखिका डॅनिएला नेरी म्हणाल्या.

NUPENS संघ

प्रोफेसर कार्लोस ऑगस्टो मॉन्टेरो यांनी NUPENS संघ हा अन्नाच्या औद्योगिक प्रक्रियेतील बदलांना लठ्ठपणा कारणीभूत ठरतो. हा 1980 च्या दशकात यूएस मध्ये सुरू झाला. याने NOVA नावाची अन्न वर्गीकरण प्रणाली विकसित केली आहे. जी उत्पादनांवर औद्योगिकदृष्ट्या किती प्रमाणात प्रक्रिया केली जाते यावर आधारित आहे. या प्रणालीने ब्राझिलियन लोकसंख्येसाठी 2014 च्या आहारविषयक मार्गदर्शक तत्त्वांची माहिती दिली. यात कमी प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थांवर आधारित आहाराच्या फायद्यांवर जोर दिला.सॉफ्ट ड्रिंक्स, कुकीज आणि इन्स्टंट, नूडल्स ते पॅक केलेले स्नॅक्स आणि संपूर्ण ब्रेड यांचा समावेश आहे.

अरोमाटायझर्स

पेयांमध्ये रंगद्रव्ये, अरोमाटायझर्स, इमल्सीफायर्स आणि जाडसर यांसारखी उत्पादने आणि डिझाइन केलेले रासायनिक पदार्थ असतात. अनेक अल्ट्रा-प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थांमध्ये उच्च ऊर्जा घनता असते. आणि त्यात मोठ्या प्रमाणात साखर असते. यामुळे चरबी आणि वजन वाढतात. डाएट ड्रिंक्स सारखी कमी-कॅलरी उत्पादने देखील लठ्ठपणाच्या विकासास पोषक ठरू शकतात. 24-तास फूड रिकॉल असणाऱ्या या पद्धतीद्वारे संकलित केलेला डेटा वापरला. यात 24 तासांमध्ये सर्व खाद्यपदार्थ आणि पेये, प्रमाण, वेळ आणि ठिकाणे यांचा तपशील देण्यास सांगितले. यात सहभागी लोकांची दोन आठवड्यांच्या अंतराने दोनदा मुलाखत घेण्यात आली. या माहितीच्या आधारे किशोरांना तीन गटांमध्ये विभागले गेले, अन्न वजनानुसार 29 टक्के, 29 टक्के आणि 47 टक्के आणि 48 टक्के किंवा त्याहून अधिक होते.

हेही वाचा - National Safe Motherwood Day 2022 : सुरक्षित मातृत्व हा प्रत्येक स्त्रीचा हक्क

यूएस सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल

संशोधकांनी वजन, उंची आणि कंबरेचा घेर हा डेटाही वापरला. यूएस सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल (CDC) द्वारे मंजूर केलेल्या वय- आणि लिंग-विशिष्ट वाढ चार्टचे मूल्यांकन करण्यात आले. लठ्ठपणाच्या जोखमीचा अंदाज बॉडी मास इंडेक्स किंवा बीएमआयच्या आधारावर लावला गेला. पोटाच्या लठ्ठपणाचे मूल्यांकन करण्यासाठी कंबरेचा घेर वापरला. आणि स्थूलतेसाठी प्रॉक्सी म्हणून बाणूच्या पोटाचा व्यास वापरला. पोटाचा व्यास मोजणे ही व्हिसेरल फॅटचे प्रमाण मोजण्याची एक अप्रत्यक्ष आणि नॉन-इनवेसिव्ह पद्धत आहे. असे तिने स्पष्ट केले. आम्ही गुरनीच्या वरच्या भागामधील अंतर मोजण्यासाठी कॅलिपर किंवा मॅग्नेटोमीटर वापरतो. यामुळे मऊ त्वचेखालील चरबी बाजूंना पडते. व्हिसेरल फॅट जागीच राहते.

काय म्हणते NHANES सर्वेक्षण

या डेटाचे विश्लेषण 2011 आणि 2016 दरम्यान केलेल्या NHANES सर्वेक्षणातून आले आहे. हे ब्राझिलियन पौगंडावस्थेसाठी एक्स्ट्रापोलेट केले जाऊ शकतात. लहान वयातच अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांच्या संपर्कात आहेत, जरी कमी प्रमाणात त्यांचे अमेरिकन समवयस्क. IBGE, राष्ट्रीय सांख्यिकी ब्यूरो द्वारे आयोजित ग्राहक खर्च सर्वेक्षण (POF), किशोरवयीन आणि प्रौढांच्या आहाराच्या सवयींवर डेटा गोळा केला. 2017-18 मध्ये आयोजित POF नुसार ब्राझिलियन लोकांच्या दैनंदिन कॅलरीजपैकी अर्ध्याहून अधिक (53.4 टक्के) ताजे अन्न भाज्या, फळे, मांस आणि दूध किंवा कमीत कमी प्रक्रिया केलेले अन्न वापरात येते. आणि प्रक्रिया केलेल्या घटकांपासून 15.6 टक्के, चीज, कारागीर ब्रेड आणि फळ आणि भाजीपाला संवर्धन यातून 11.3 टक्के आणि इतर गोष्टींतून 19.7 टक्के कॅलरी वापरात येते.

अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थ

NUPENS ने केलेल्या दुसर्‍या अभ्यासात, संशोधकांनी 2017-18 POF मधील ब्राझिलियन पौगंडावस्थेतील डेटाची तुलना अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया, चिली, कोलंबिया, मेक्सिको, युनायटेड किंगडम आणि यूएस येथील डेटाशी केली. कोलंबियामध्ये 19 टक्के आणि ब्राझीलमध्ये 27 टक्के ते यूकेमध्ये 68 टक्के आणि यूएसमध्ये 66 टक्क्यांपर्यंत अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचा वापर होतो. आम्ही अल्ट्रा-प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचे प्रमाण वाढवले. यातील ऊर्जा घनता आणि साखरेचे प्रमाण वाढते, आणि फायबरचे प्रमाण कमी केले. अति-प्रक्रिया केलेले पदार्थ, प्रदेश किंवा संस्कृती यांचे प्रमाण काहीही असले तरी नकारात्मक परिणाम सर्वत्र देशांमध्ये समान आहे.

हेही वाचा - Avoid High Cholestrol Problem : निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करून उच्च कोलेस्टेरॉलपासून रहा मुक्त

अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचे सेवन केल्यास किशोरवयीन मुले लठ्ठ होतात. 2011-16 राष्ट्रीय आरोग्य आणि पोषण परीक्षा सर्वेक्षण (NHANES) मध्ये 12-19 वयोगटातील 3,587 किशोरवयीन मुलांचा समावेश होता. संशोधकांनी मुलांना अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांच्या प्रमाणानुसार तीन गटांमध्ये विभागले. उच्च पातळी असलेल्या लोकांची सर्वात कमी पातळी असलेल्या (18.5 टक्के) लोकांशी तुलना केली. त्यावेळेस पूर्वीचे लोक लठ्ठ असण्याची शक्यता 45 टक्के अधिक होती. कंबरेभोवती जादा चरबी असण्याची शक्यता अधिक असते. 63 टक्के जास्त व्हिसरल लठ्ठपणा असण्याची शक्यता असते. त्याचबरोबर उच्च रक्तदाब, कोरोनरी धमनी रोग, टाइप 2 मधुमेह, डिस्लिपिडेमिया आणि मृत्यूचा वाढलेला धोका यांचा समावेश होतो.

"लठ्ठपणाच्या साथीच्या आजारामध्ये अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूड्सच्या भूमिकेचे पुरावे आहेत. हे प्रौढांसाठी खूप चांगले आहे. तरुण लोक या उत्पादनांचा वापर जास्त आहे. यूएस मधील पौगंडावस्थेतील लोकांच्या आहाराचा सुमारे दोन तृतीयांश भाग आहे. परंतु, अल्ट्रा-प्रोसेस्ड पदार्थांचे सेवन आणि लठ्ठपणासह आरोग्य परिणाम होतो, असे लेखिका डॅनिएला नेरी म्हणाल्या.

NUPENS संघ

प्रोफेसर कार्लोस ऑगस्टो मॉन्टेरो यांनी NUPENS संघ हा अन्नाच्या औद्योगिक प्रक्रियेतील बदलांना लठ्ठपणा कारणीभूत ठरतो. हा 1980 च्या दशकात यूएस मध्ये सुरू झाला. याने NOVA नावाची अन्न वर्गीकरण प्रणाली विकसित केली आहे. जी उत्पादनांवर औद्योगिकदृष्ट्या किती प्रमाणात प्रक्रिया केली जाते यावर आधारित आहे. या प्रणालीने ब्राझिलियन लोकसंख्येसाठी 2014 च्या आहारविषयक मार्गदर्शक तत्त्वांची माहिती दिली. यात कमी प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थांवर आधारित आहाराच्या फायद्यांवर जोर दिला.सॉफ्ट ड्रिंक्स, कुकीज आणि इन्स्टंट, नूडल्स ते पॅक केलेले स्नॅक्स आणि संपूर्ण ब्रेड यांचा समावेश आहे.

अरोमाटायझर्स

पेयांमध्ये रंगद्रव्ये, अरोमाटायझर्स, इमल्सीफायर्स आणि जाडसर यांसारखी उत्पादने आणि डिझाइन केलेले रासायनिक पदार्थ असतात. अनेक अल्ट्रा-प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थांमध्ये उच्च ऊर्जा घनता असते. आणि त्यात मोठ्या प्रमाणात साखर असते. यामुळे चरबी आणि वजन वाढतात. डाएट ड्रिंक्स सारखी कमी-कॅलरी उत्पादने देखील लठ्ठपणाच्या विकासास पोषक ठरू शकतात. 24-तास फूड रिकॉल असणाऱ्या या पद्धतीद्वारे संकलित केलेला डेटा वापरला. यात 24 तासांमध्ये सर्व खाद्यपदार्थ आणि पेये, प्रमाण, वेळ आणि ठिकाणे यांचा तपशील देण्यास सांगितले. यात सहभागी लोकांची दोन आठवड्यांच्या अंतराने दोनदा मुलाखत घेण्यात आली. या माहितीच्या आधारे किशोरांना तीन गटांमध्ये विभागले गेले, अन्न वजनानुसार 29 टक्के, 29 टक्के आणि 47 टक्के आणि 48 टक्के किंवा त्याहून अधिक होते.

हेही वाचा - National Safe Motherwood Day 2022 : सुरक्षित मातृत्व हा प्रत्येक स्त्रीचा हक्क

यूएस सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल

संशोधकांनी वजन, उंची आणि कंबरेचा घेर हा डेटाही वापरला. यूएस सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल (CDC) द्वारे मंजूर केलेल्या वय- आणि लिंग-विशिष्ट वाढ चार्टचे मूल्यांकन करण्यात आले. लठ्ठपणाच्या जोखमीचा अंदाज बॉडी मास इंडेक्स किंवा बीएमआयच्या आधारावर लावला गेला. पोटाच्या लठ्ठपणाचे मूल्यांकन करण्यासाठी कंबरेचा घेर वापरला. आणि स्थूलतेसाठी प्रॉक्सी म्हणून बाणूच्या पोटाचा व्यास वापरला. पोटाचा व्यास मोजणे ही व्हिसेरल फॅटचे प्रमाण मोजण्याची एक अप्रत्यक्ष आणि नॉन-इनवेसिव्ह पद्धत आहे. असे तिने स्पष्ट केले. आम्ही गुरनीच्या वरच्या भागामधील अंतर मोजण्यासाठी कॅलिपर किंवा मॅग्नेटोमीटर वापरतो. यामुळे मऊ त्वचेखालील चरबी बाजूंना पडते. व्हिसेरल फॅट जागीच राहते.

काय म्हणते NHANES सर्वेक्षण

या डेटाचे विश्लेषण 2011 आणि 2016 दरम्यान केलेल्या NHANES सर्वेक्षणातून आले आहे. हे ब्राझिलियन पौगंडावस्थेसाठी एक्स्ट्रापोलेट केले जाऊ शकतात. लहान वयातच अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांच्या संपर्कात आहेत, जरी कमी प्रमाणात त्यांचे अमेरिकन समवयस्क. IBGE, राष्ट्रीय सांख्यिकी ब्यूरो द्वारे आयोजित ग्राहक खर्च सर्वेक्षण (POF), किशोरवयीन आणि प्रौढांच्या आहाराच्या सवयींवर डेटा गोळा केला. 2017-18 मध्ये आयोजित POF नुसार ब्राझिलियन लोकांच्या दैनंदिन कॅलरीजपैकी अर्ध्याहून अधिक (53.4 टक्के) ताजे अन्न भाज्या, फळे, मांस आणि दूध किंवा कमीत कमी प्रक्रिया केलेले अन्न वापरात येते. आणि प्रक्रिया केलेल्या घटकांपासून 15.6 टक्के, चीज, कारागीर ब्रेड आणि फळ आणि भाजीपाला संवर्धन यातून 11.3 टक्के आणि इतर गोष्टींतून 19.7 टक्के कॅलरी वापरात येते.

अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थ

NUPENS ने केलेल्या दुसर्‍या अभ्यासात, संशोधकांनी 2017-18 POF मधील ब्राझिलियन पौगंडावस्थेतील डेटाची तुलना अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया, चिली, कोलंबिया, मेक्सिको, युनायटेड किंगडम आणि यूएस येथील डेटाशी केली. कोलंबियामध्ये 19 टक्के आणि ब्राझीलमध्ये 27 टक्के ते यूकेमध्ये 68 टक्के आणि यूएसमध्ये 66 टक्क्यांपर्यंत अल्ट्रा-प्रोसेस्ड खाद्यपदार्थांचा वापर होतो. आम्ही अल्ट्रा-प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचे प्रमाण वाढवले. यातील ऊर्जा घनता आणि साखरेचे प्रमाण वाढते, आणि फायबरचे प्रमाण कमी केले. अति-प्रक्रिया केलेले पदार्थ, प्रदेश किंवा संस्कृती यांचे प्रमाण काहीही असले तरी नकारात्मक परिणाम सर्वत्र देशांमध्ये समान आहे.

हेही वाचा - Avoid High Cholestrol Problem : निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करून उच्च कोलेस्टेरॉलपासून रहा मुक्त

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.