कोलकाता - खगोलीय घटनांमध्ये रस असणाऱ्यांसाठी सोमवारची ( ता. 21.12.2020) सायंकाळ अविस्मरणीय अनुभव देणारी ठरली. सूर्यमालेतील दोन ग्रह गुरू आणि शनी एकमेकांच्या खूप जवळ आले होते. या युतीत सूर्यमालेतील (सोलार सिस्टम) सर्वात मोठा ग्रह गुरू हा चकाकणाऱ्या ताऱ्यासारखा दिसत होता. गुरूसमोर शनीचे तेज मात्र काहीसे झाकोळले गेले. खगोलीय भाषेत या घटनेला 'ग्रेट कन्जक्शन' म्हटले जाते.
एम. पी. बिर्ला प्लॅनेटोरियमचे संचालक डी. पी. दुआरी यांनी या घटनेवर अधिक माहिती देताना सांगितले, की सन् 1623 (खगोलशास्त्रज्ञ गॅलिलिओ गॅलिली यांचा जीवनकाळ) नंतर हे दोन्ही ग्रह एकमेकांच्या इतक्या जवळ कधीच आले नाही. दुआरी म्हणाले, की जेव्हा पृथ्वीवरुन बघताना दोन खगोलीय पिंड एकमेकांच्या खूप जवळ दिसतात तेव्हा त्याला युती म्हणतात. गुरू-शनीची अशी युती हा योग अतिदुर्मीळ असून जीवनकाळात एकदाच अशी घटना घडते. पुढे बोलताना दुआरी यांनी सांगितले, आमच्या दृष्टीकोनातून सांगायचे झाल्यास या दोन्ही ग्रहांमधील अंतर केवळ 0.1 अंश (डिग्री) आहे किंवा आपण असेही म्हणू शकतो, की दोन्ही ग्रहांमधील अंतर हे चंद्राच्या व्यासापेक्षा पाच पटींनी कमी आहे.
सन् 1610 मध्ये इटलीचे खगोलशास्त्रज्ञ गॅलिलिओ गॅलिली यांनी टेलिस्कोपच्या सहाय्याने ज्युपिटरच्या (गुरू) चार उपग्रहांचा शोध लावला होता. आयओ, युरोपा, गेनीमेड व कॅलिस्टो, अशी नावे या उपग्रहांना देण्यात आली. या व्यतिरिक्त गॅलिलिओ यांनी सांगितले होते, की सॅटर्नच्या (शनी) सभोवताली कडे आहेत.
दोन्ही ग्रह काही काळासाठी जेव्हा आपापल्या कक्षेत (ऑर्बिट) एकमेकांसमोर आले तेव्हा ते चमकदार ताऱ्यासारखे दिसत होते. जवळपास 400 वर्षांनंतर हे दोन्ही ग्रह एकमेकांच्या इतक्या जवळून जाताना दिसले आहेत. शनी-गुरूची ही युती बघण्यासाठी कोलकाता आणि पश्चिम बंगालच्या विविध ठिकाणी लोकांनी गर्दी केली होती. मात्र, सूर्यास्तानंतर लगेच धुके दाटल्याने हा क्षण बघताना अनेकांना अडचणीचा सामना करावा लागला.
