नवी दिल्ली : नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी (शारदीय नवरात्री 2022) आई ब्रह्मचारिणीची पूजा केली जाते. ब्रह्म म्हणजे तपश्चर्या आणि चारिणी म्हणजे आचरण, म्हणजेच तपश्चर्या करणारा. आई ब्रह्मचारिणीने उजव्या हातात नामजपासाठी जपमाळ आणि डाव्या हातात कमंडल धारण केले आहे. त्याला ब्रह्माचे रूप मानले जाते. आई ब्रह्मचारिणीची उपासना केल्याने कृपा आणि भक्ती प्राप्त होते. माता पार्वतीचा तो काळ आई ब्रह्मचारिणीसाठी सांगितला आहे. जेव्हा आईने शिव मिळविण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली.
मंगळाची अधिपती असून दैव दाता आहे : तपस्याच्या पहिल्या टप्प्यात त्यांनी फक्त फळे आचरणात आणली आणि नंतर अनेक वर्षे उपवास केल्यानंतर त्यांनी तपश्चर्या करून भगवान शिवाला प्रसन्न केले. ब्रह्मचारिणी देवीच्या उपासनेने तप, त्याग, संयम यांची प्राप्ती होते. आईचे हे रूप अतिशय तेजस्वी आणि भव्य आहे. माता मंगळाची अधिपती असून दैव दाता आहे.
आई ब्रह्मचारिणीच्या पूजेचे महत्त्व: आई ब्रह्मचारिणीची उपासना करणे खूप सोपे आहे आणि तिला प्रसन्न करणे आणखी सोपे आहे. ब्रह्मचारिणी मातेला खऱ्या भक्तीने बोलावले तर ती लगेच येते. माता दुर्गेचे रूप अनंत फळ देणारे मानले जाते. मातेची पूजा केल्याने ज्ञान वाढते आणि सर्व समस्यांपासून मुक्ती मिळते. ब्रह्मचारिणी मातेने आपल्या तपश्चर्येने हजारो राक्षसांचा वध केला होता. तपश्चर्या करून त्यांना अपार शक्ती प्राप्त झाली. आई नेहमी कृपा ठेवते आणि आपल्या भक्तांना आशीर्वाद देते. आई दुर्गेचे हे दुसरे रूप दिव्य आणि अलौकिक आहे.
आई ब्रह्मचारिणीची उपासना पद्धत : आई दुर्गेचे दुसरे रूप ब्रह्मचारिणीची पूजा शास्त्रीय पद्धतीने केली जाते. पहाटेच्या शुभ मुहूर्तावर आई दुर्गेची पूजा करा आणि मातेच्या पूजेमध्ये पिवळ्या किंवा पांढर्‍या रंगाचे कपडे वापरा. प्रथम आईला पंचामृताने स्नान घालावे, त्यानंतर रोळी, अक्षत, चंदन इ. ब्रह्मचारिणी मातेच्या पूजेमध्ये फक्त हिबिस्कस किंवा कमळाचे फूल वापरावे. आईला फक्त दुधापासून बनवलेल्या वस्तू अर्पण करा. तसेच मनातल्या मनात आईच्या मंत्राचा जप करत राहा. यानंतर सुपारी अर्पण करून प्रदक्षिणा करावी. त्यानंतर कलश देवता आणि नवग्रहाची पूजा करावी. तूप आणि कापूरच्या दिव्यातून मातेची आरती काढून दुर्गा सप्तशती आणि दुर्गा चालिसाचे पठण करा.
आई ब्रह्मचारिणीची पूजा मंत्र: आई ब्रह्मचारिणी ही तपश्चर्या देवी मानली जाते. हजारो वर्षे कठोर तपश्चर्या केल्यावर आईचे नाव ब्रह्मचारिणी होते. या मंत्राने आई ब्रह्मचारिणी देवीची पूजा करा.
या देवी सर्वभूतेषु मां ब्रह्मचारिणी रूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः।।
दधाना कपाभ्या मक्ष माला कमण्डलू।
देवी प्रसीदतु मयि ब्रह्मचारिण्यनुत्तमा।।
दधाना कर पद्माभ्यामक्षमाला कमण्डलू।
देवी प्रसीदतु मयि ब्रह्मचारिण्यनुत्तमा।।
ब्रह्मचारिणी मातेची कथा: अग्नीत जळून खाक झाल्यानंतर दुसऱ्या जन्मी हिमालयाची कन्या म्हणून आई सतीचा जन्म झाला आणि तिचे नाव शैलपुत्री ठेवण्यात आले. जेव्हा ती मोठी झाली तेव्हा नारदजींनी तिला दर्शन दिले आणि सांगितले की जर तिने तपस्याचा मार्ग अवलंबला तर तिला तिचा पूर्वजन्मीचा पती शिव वर म्हणून मिळेल. अग्नीत जळून खाक झाल्यानंतर दुसऱ्या जन्मी हिमालयाची कन्या म्हणून आई सतीचा जन्म झाला आणि तिचे नाव शैलपुत्री ठेवण्यात आले. जेव्हा ती मोठी झाली तेव्हा नारदजींनी तिला दर्शन दिले आणि सांगितले की जर तिने तपस्याचा मार्ग अवलंबला तर तिला तिचा पूर्वजन्मीचा पती शिव वर म्हणून मिळेल. म्हणूनच तिने कठोर तपश्चर्या केली, तेव्हा तिला ब्रह्मचारिणी हे नाव पडले. त्याने हजार वर्षे फक्त फळे आणि फुले खाल्ली आणि शंभर वर्षे जमिनीवर झोपले, अनेक वर्षे कठोर उपवास केला आणि मोकळ्या आकाशाखाली तीव्र हिवाळा आणि उन्हाळा सहन केला. तीन हजार वर्षे त्यांनी तुटलेली बेलची पाने खाल्ली आणि भगवान शंकराची पूजा केली. त्यानंतर त्यांनी अनेक हजार वर्षे निर्जल आणि असहाय्य राहून तपश्चर्या केली. हे पाहून सर्व देवता प्रसन्न झाले आणि त्यांनी पार्वतीजींना सांगितले की, एवढी कठोर तपश्चर्या फक्त तीच करू शकते, त्यामुळेच तिला भगवान शिव पती म्हणून प्राप्त होणार आहेत, म्हणून त्यांनी आता घरी जाऊन तपश्चर्या सोडावी. आईची इच्छा पूर्ण झाली आणि भगवान शिवांनी तिला पत्नी म्हणून स्वीकारले.
