उमरिया जिल्ह्यातील बांधवगढ व्याघ्र प्रकल्पाच्या घनदाट जंगलात नयनरम्य दऱ्यांच्या मध्ये डोंगरात वसलेले, अद्भुत बांधवधीश मंदिर. या मंदिरात राम जानकी विराजमान आहेत. या मंदिरात प्रत्येक जन्माष्टमीला भाविकांचा मेळावा असायचा आणि दूरदूरवरून लोक मंदिरात जाऊन दर्शन घेत असत. जत्रेचे आयोजन करण्यात आले होते. Umaria Krishna Janmashtami जन्माष्टमीच्या दिवशी भक्तीमय उत्सवाचे वातावरण होते. कुलूप दरवाजापासून ते डोंगरमाथ्यावरील मंदिरापर्यंत पायी चालतच भक्तांनी निसर्गसौंदर्याचा आनंद लुटला आणि लोकांनी ही संधी सोडली नाही. कारण इथे लोकांना वर्षातून एकदाच जायला मिळायचे. मात्र यावेळी 19 ऑगस्ट रोजी होणाऱ्या कृष्ण जन्माष्टमीमध्ये बांधवगड व्याघ्र प्रकल्प Bandhavgarh Tiger Sanctuary व्यवस्थापनाने बांधवधीश मंदिरात होणाऱ्या जत्रेचे आयोजन थांबवले आहे. मंदिरात जत्रा होणार नसल्याचा निर्णय घेण्यात आल्याने भाविकांमध्ये निराशा पसरली आहे.
गजराजची दहशत बांधवगड व्याघ्र प्रकल्पात गेल्या काही वर्षांपासून हत्तींची संख्या सातत्याने वाढत आहे. बांधवगड व्याघ्र प्रकल्पात हत्ती एकदा येतात, पण इथे चांगले वातावरण मिळाल्यावर परत जात नाहीत. हत्तींच्या बंधवधीश मंदिराभोवती सध्या सुरू असलेली सततची ये जा पाहता उद्यान व्यवस्थापन यावेळी कृष्ण जन्माष्टमीला सर्वसामान्यांना प्रवेश देत नाही. हा आदेश जारी करताना बांधवगड व्याघ्र प्रकल्पाचे क्षेत्र संचालक बीएस अ‍ॅनिगेरी यांनीही भाविकांना आवाहन केले आहे की बांधवधीश मंदिराभोवती हत्तींचा वावर आहे. हत्तींच्या हालचालीमुळे बांधवगड व्याघ्र प्रकल्प परिसरात कोणत्याही भाविकांनी प्रवेश करू नये. बांधवगड व्याघ्र प्रकल्पाचे क्षेत्र संचालक बीएस अ‍ॅनिगेरी यांनी सांगितले की, बांधवगड किल्ला आणि त्याच्या आसपासच्या परिसरात जंगली हत्तींचा वावर आहे. आजही सुमारे 10 हत्ती तेथे दिसले असून, भाविकांच्या सुरक्षेच्या दृष्टीने यावेळी जन्माष्टमीचे जत्रा व धार्मिक कार्यक्रम तसेच सर्वसामान्य नागरिकांचे प्रवेश पुढे ढकलण्यात आले आहेत. स्थानिक लोकप्रतिनिधींशी चर्चा करून हा निर्णय घेण्यात आला आहे. हत्तींच्या हालचाली पाहता अधिकारी तेथे सतत लक्ष ठेवून असतात.
अशी संधी वर्षातून एकदाच येते व्यवस्थापनाच्या या निर्णयानंतर जन्माष्टमीच्या दिवशी बांधवधीश मंदिरात दर्शनासाठी येणाऱ्या भाविकांना मोठा झटका बसला आहे. खरं तर, या मंदिराला भेट देण्याची संधी सर्वसामान्यांना वर्षातून एकदाच कृष्ण जन्माष्टमीच्या दिवशी मिळते. कृष्णाच्या जयंतीनिमित्त येथे भव्य जत्रेचे आयोजन केले जाते. या दिवशी बांधवगड राष्ट्रीय उद्यानाचे दरवाजे भाविकांसाठी पूर्णपणे उघडण्यात आले होते. सुमारे 8 किलोमीटरचा पायी मार्ग ओलांडून भाविक किल्ल्याजवळ पोहोचायचे. गडाच्या आत राम देवाचे दर्शन घेण्यासाठी जानकी मंदिरात पोहोचायचे.
हजारो वर्षे जुना किल्ला काही इतिहासकार आणि धार्मिक तज्ज्ञांच्या मते बांधवगडचा हा किल्ला सुमारे 2000 वर्षांपूर्वी बांधला गेला होता. ज्याचा शिवपुराणातही उल्लेख आहे. हा किल्ला रेवाचा राजा विक्रमादित्य सिंह याने बांधला होता. बांधवगड राष्ट्रीय उद्यानाच्या घनदाट जंगलातून जाणार्‍या किल्ल्यावर जाण्यासाठी एकच रस्ता आहे. या किल्ल्याबद्दल अशीही एक आख्यायिका आहे की, या किल्ल्याच्या नावामागे एक पौराणिक कथा आहे.अशी आख्यायिका आहे की, वनवासातून परतल्यावर भगवान रामाने आपला भाऊ लक्ष्मणाला हा किल्ला सादर केला होता. पुराण आणि शिवसंहितेतही या किल्ल्याचे वर्णन आढळते. बांधवगडची जन्माष्टमी शतकानुशतके जुनी आहे. पूर्वी ती रेवा संस्थानाची राजधानी असायची. तेव्हापासून येथे जन्माष्टमीचा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जात असून आजही परिसरातील लोक त्या परंपरेचे पालन करत आहेत.
भगवान विष्णूची अप्रतिम मूर्ती बांधवधीश मंदिरात जाण्याचा पहिला मुक्काम म्हणजे झोपाळा. जिथे विष्णूची अप्रतिम मूर्ती दिसते. ते पाहून सर्वांनाच आश्चर्य वाटते. येथे भगवान विष्णूची एक अप्रतिम मूर्ती एका मोठ्या दगडात पडून आहे. ज्याला शेषसैया म्हणतात आणि लोकही त्या दिवशी त्याच्या दर्शनाचा लाभ घेण्यासाठी पोहोचतात. शेषसैयाजवळ एक छोटा तलाव आहे, जिथून थंड पाणी सतत वाहत असते. येथे वर्षभर त्यांच्या पायातून पाण्याचा अखंड प्रवाह येऊन तलावात जमा होतो. येथे अनेक मोठे दरवाजे आहेत, जे किल्ल्याच्या संरक्षणासाठी बांधले गेले आहेत. हे दरवाजे ओलांडूनच भाविक राम जानकी मंदिरात पोहोचतात.
हेही वाचा Andhrapradesh News आंध्र मंदिरात भाविक देवाला विंचू अर्पण करतात
