लडाख वाद आणि युक्रेन युद्धानंतर आता लहान, तीव्र, जलद युध्दांसाठी भारताला व्हावे लागणार सज्ज..

भारताच्या उत्तरेकडील सीमावर्ती भागात चीनसोबत सीमावाद सुरु आहे. त्याचा प्रश्न अद्याप मार्गी लागलेला नाही. त्यातच सध्या सुरु असलेले रशिया आणि युक्रेनचे युद्ध पाहून भारतालाही राष्ट्रीय युद्ध सिद्धांतात बदल घडवून आणावे लागणार आहेत. भविष्यातील सर्व युद्धे लहान, तीव्र आणि जलद असे ईटीव्ही भारतचे संजीव कृ बरुआ यांनी लिहिले आहे.

नवी दिल्ली : उत्तरेकडील भारत आणि चीनच्या सीमावादाला आणि त्यातून उद्भवलेल्या भारत- चिनी सैनिकांमधील संघर्षाला आता दोन वर्षे झाली आहेत. मे 2020 मध्ये हा वाद सुरू झाला. तर महासत्ता रशिया आणि माजी सोव्हिएत युनियनचा सदस्य राहिलेल्या युक्रेन यांच्यातील संघर्ष 24 फेब्रुवारी रोजी सुरु झाला आहे. लडाखमधील लष्करी अडथळे आणि युक्रेन संघर्षाचे अद्याप निराकरण झालेले नाही. प्रदीर्घ काळ चालणारे वाद आता रूप बदलत आहेत. त्यामुळे भारतीय लष्करी आस्थापनेने देखील भविष्यातील सर्व युद्धे लहान, तीव्र आणि जलद असतील, हे तत्व स्वीकारले आहे.

भारताच्या लष्करी आस्थापनेने 2017 मध्ये तयार केलेल्या जॉइंट डॉक्‍ट्रीन ऑफ इंडियन आर्म्ड फोर्सेस (JDIAF) वर पुनर्विचार करू शकेल असा विचार करण्यास सुरुवात केली आहे. भारतीय लष्कराच्या सात कमांडपैकी एक विभाग सध्या सुरू असलेल्या रशिया - युक्रेन संघर्षांचा तपशीलवार अभ्यास करत आहे.

गुरुवारी, भारतीय वायुसेनेचे एअर चीफ मार्शल व्हीआर चौधरी यांनी 'लॉजिसेम वायू-२०२२' या लॉजिस्टिक्सवरील चर्चासत्रात यावर लक्ष वेधले. “दल, अवकाश आणि वेळेतले सातत्य यामध्ये आम्हाला तयारी करण्याची गरज असेल. लहान वेगवान युद्धे तसेच पूर्व लडाखमध्ये आपण पाहत असलेल्या प्रदीर्घ संघर्षासाठी तयार रहा, असे ते यावेळी म्हणाले.

भारतीय वायू दल युद्धासाठी नेहमी तयार असते. चीन आणि पाकिस्तान अशा दोन शत्रूंनी एकाच वेळी हल्ला केल्यास त्याला कसे सामोरे जायचे याची तयारी वायुदलाने केली आहे. असे युद्ध झाल्यास कमीत कमी १० ते १५ दिवस युद्ध चालवण्याची तयारी ठेवावी लागते. त्यामध्ये या दोन्ही देशांकडे असलेली शस्रास्रे, क्षेपणास्रे आणि रडार प्रणाली यापासून बचाव करत हल्ला करण्याची तयारी करण्यात येत आहे.

१९९९ पर्यंत भारताने ४० दिवसांचे युद्ध लढण्यासाठी दारूगोळ्याचा साठा करण्याचे नियोजन केले होते. त्यानंतर हा साठा २० आणि नंतर १० दिवसांच्या युद्धातका कमी करण्यात आला. परंतु चीनसोबत २०२० मध्ये वाद झाल्यानंतर पुन्हा भारताने १५ दिवसांच्या दारुगोळ्याची साठवणूक केली आहे.

जेडीआयएएफच्या २०१७ मधील अहवालानुसार संघर्षाचे स्वरूप काळानुसार बदलले असले तरीही ते टिकून आहे. तंत्रज्ञान हे संघर्षाच्या स्वरूपाच्या उत्क्रांतीचे प्रमुख चालक आहे. उपग्रह नियंत्रण प्रणालीसह आजच्या स्टँड-ऑफ अचूक युद्धसामग्रीने संघर्षाचे भौतिक घटक बदलले आहेत. भविष्यातील युद्धांचे स्वरूप अस्पष्ट, अनिश्चित, लहान, वेगवान, प्राणघातक, तीव्र, अचूक, नॉन-रेखीय, अनिर्बंध, अप्रत्याशित आणि संकरित असण्याची शक्यता आहे.