പുരി (ഒഡീഷ): ഇന്ത്യയുടെ വാനമ്പാടി ലത മങ്കേഷ്‌കര്‍ ലോകത്തോട് വിട പറഞ്ഞിട്ട് ഒരു വര്‍ഷം. ലതാ മങ്കേഷ്‌കറുടെ ഓര്‍മ ദിനത്തില്‍ കലയിലൂടെ ആദരാഞ്ജലി അര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ് പ്രശസ്‌ത സാന്‍ഡ് ആര്‍ട്ടിസ്റ്റായ സുദര്‍ശന്‍ പട്‌നായിക്. ഒഡീഷയിലെ പുരി ബീച്ചില്‍ തന്‍റെ ഇഷ്‌ട ഗായികയ്ക്കായി സുദര്‍ശന്‍ ഒരു മണല്‍ ശില്‍പം തീര്‍ത്തു.
ആറടിയോളം വലിപ്പത്തിലാണ് സുദര്‍ശന്‍ ഇന്ത്യയുടെ മഹാഗായികയ്‌ക്ക് ആദരവ് അര്‍പ്പിച്ച് മണല്‍ ശില്‍പം ഒരുക്കിയത്. എന്നിട്ട്, അതില്‍ തന്‍റെ ഇഷ്‌ടഗാനത്തിന്‍റെ വരികളായ 'മേരി ആവാസ് ഹി പെഹചാന്‍ ഹേ....' എന്ന് ആലേഖനവും ചെയ്‌തു. കൂടാതെ ട്രിബ്യൂട്ട് ടു ലതാജി എന്നും ശില്‍പ്പത്തിനരികിലായി എഴുതി ചേര്‍ത്തു.
കേട്ടും താളമിട്ടും, ഒപ്പം പാടിയും ആസ്വദിച്ച ശബ്‌ദമാധുര്യം: ഏഴ്‌ നൂറ്റാണ്ടിലേറെക്കാലം, നാല്‍പ്പതിനായിരത്തോളം പാട്ടുകളാണ് ഇന്ത്യയുടെ വാനമ്പാടിയുടെ ശബ്‌ദത്തില്‍ രാജ്യത്തിനകത്തും പുറത്തും കേട്ടത്. ഇന്ത്യയുടെ വാനമ്പാടി എന്നതിന് പുറമെ, 'മെലഡികളുടെ രാജ്ഞി', 'വോയിസ് ഓഫ്‌ ദി മില്ലേനിയം', വോയിസ് ഓഫ്‌ ദി നേഷന്‍ തുടങ്ങിയ വിശേഷണങ്ങളും ലത മങ്കേഷ്‌കറിനുണ്ടായിരുന്നു. അഭിനയ രംഗത്ത് നിന്നെത്തിയാണ് ലത പിന്നീട് സംഗീത ലോകത്ത് മായാജാലം തീര്‍ത്തത്.
മറാത്ത നാടക വേദികളിലെ ഗായകന്‍ ദീനനാഥ് മങ്കേഷ്‌കറുടെയും ശേവന്തിയുടെയും ആറ് മക്കളില്‍ മൂത്തയാളായി ഇന്‍ഡോറില്‍ 1929 സെപ്‌തംബര്‍ 28നാണ് ഇതിഹാസ ഗായികയുടെ ജനനം. ഹേമ എന്നായിരുന്നു ആദ്യ പേര്. അച്ഛന്‍ ദീനനാഥിന്‍റെ ഭാവ്ബന്ധന്‍ നാടകത്തിലെ കഥാപാത്രം ലതികയുടെ പേരുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയപ്പോള്‍ ഹേമ, ലതയായി മാറി.
അഭിനയമായിരുന്നു ആദ്യ തട്ടകം. അച്ഛന്‍റെ നാടകങ്ങളില്‍ അഞ്ചാം വയസ്‌ മുതല്‍ തന്നെ ലതയും വേഷമിട്ടു. 13-ാം വയസില്‍ ഹൃദ്‌രോഗം ബാധിച്ച് അച്ഛന്‍ മരിച്ചതോടെ ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളെല്ലാം ലതയ്‌ക്കായി. ഇതോടെ കുടുംബത്തെ നോക്കാന്‍ സിനിമിലും അഭിനയിച്ച് തുടങ്ങി.
ഈ സമയത്താണ് സന്ത് ജോഗ്ലേക്കറുടെ 'കിടി ഹസാൽ' എന്ന മറാത്തി ചിത്രത്തിന് വേണ്ടി സദാശിവറാവു നെവ്രേക്കർ രചിച്ച 'നാച്ചു യാ ഗഡേ, ഖേലു സാരി മണി ഹൗസ് ഭാരി' എന്ന തന്‍റെ ആദ്യ ഗാനം ലത ആലപിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ സിനിമയില്‍ ഈ ഗാനം ഉള്‍പ്പെടുത്തിയിരുന്നില്ല. എന്നാല്‍ 1943-ൽ തന്നെ ആദ്യ ഹിന്ദി ഗാനം ലതാ മങ്കേഷ്‌കര്‍ ആലപിച്ചു. 'ഗജാബാഹു' എന്ന ചിത്രത്തിലെ 'മാതാ ഏക് സപൂത് കി ദുനിയാ ബദൽ ദേ തു' എന്നായിരുന്നു ആ ഗാനത്തിന്‍റെ പേര്.
1948ല്‍ പുറത്തിറങ്ങിയ മജ്‌ബൂര്‍ എന്ന ചിത്രത്തിനായി ഗുലാം ഹൈദര്‍ സംഗീത സംവിധാനം ചെയ്‌ത 'മേരാ ദില്‍ തോഡാ' എന്ന ഗാനത്തിനും ലത ശബ്‌ദം നല്‍കി. ഈ ഗാനമായിരുന്നു ലതാ മങ്കേഷ്‌കറെ പ്രശസ്‌തിയിലേക്ക് നയിച്ചത്. പിന്നീട് അങ്ങോട്ട് ഇന്ത്യന്‍ വാനമ്പാടിയുടെ സ്വരമാധുരിയില്‍ ഒട്ടനവധി ഗാനങ്ങള്‍ പ്രേക്ഷകര്‍ കേട്ടാസ്വദിച്ചു, താളമിട്ടു.
'കദളി... ചെങ്കദളി' എന്ന ഒരൊറ്റ ഗാനം മാത്രം പാടിയാണ് മലയാളികളുടെ മനസിലും ഇതിഹാസ ഗായിക സ്ഥാനം നേടിയത്. ചലച്ചിത്ര മേഖലയിലെ ഒട്ടുമിക്ക പ്രശസ്‌ത പുരസ്‌കാരങ്ങളും ലതാ മങ്കേഷ്‌കറെ തേടിയെത്തി. 1969ല്‍ പത്മമ ഭൂഷണും 1999ല്‍ പത്മവിഭൂഷണും നല്‍കി രാജ്യവും ലതാ മങ്കേഷ്‌കറെ ആദരിച്ചു. 2001ലാണ് രാജ്യത്തെ പരമോന്നത ബഹുമതിയായ ഭാരത രത്നം നല്‍കി മഹാഗായികയെ രാജ്യം ആദരിച്ചത്.
