ഭൂമിയും ആവാസ വ്യവസ്ഥയും നമുക്ക് ജീവിതവും നിലനില്പ്പും നല്കുന്നു എന്ന് നമ്മളോരോരുത്തരെയും ഓര്മിപ്പിക്കുന്നതിനു വേണ്ടിയാണ് അന്താരാഷ്ട്ര ഭൗമ ദിനം ആചരിക്കുന്നത്.1992-ലെ റിയോ പ്രഖ്യാപനം ആഹ്വാനം ചെയ്തത് പോലെ പ്രകൃതിയുമായും ഭൂമിയുമായും സൗഹാര്ദത്തോടെ കഴിയുന്നത് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും, മാനവരാശിയുടെ നിലവിലെയും ഭാവിയിലേയും സാമ്പത്തിക സാമൂഹിക പാരിസ്ഥിതിക ആവശ്യങ്ങള്ക്കു വേണ്ടി സന്തുലനാവസ്ഥ നേടിയെടുക്കേണ്ടതും അത്യാവശ്യമാണ്.ഇതിന് കൂട്ടായ ശ്രമം അനിവാര്യമാണ്.ഈ ഉത്തരവാദിത്വങ്ങള് തിരിച്ചറിയുന്നതിനും കൂടിയാണ് ഈ ദിനം.
അന്താരാഷ്ട്ര ഭൗമ ദിനമായി ഐക്യരാഷ്ട്ര പൊതു സഭ നിശ്ചയിച്ചിരിക്കുന്നത് ഏപ്രില് 22 ആണ്. ഈ വര്ഷം ഭൗമദിനത്തിന്റെ അമ്പതാം വാര്ഷികമായി ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ ഗ്രഹത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ പൊതു സംഭവമായി ഇപ്പോള് അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു ഭൗമ ദിനം. ശുദ്ധമായ വായു, ശുദ്ധമായ ജലം, വംശനാശം വരുന്ന ജീവി വര്ഗങ്ങള് എന്നിവയുടെ സംരക്ഷണത്തിനായി ഉള്ള നിയമങ്ങള് അടക്കം നിരവധി ചരിത്രം കുറിച്ച പാരിസ്ഥിതിക നിയമ നിര്മാണങ്ങള്ക്ക് വഴി വെച്ചിട്ടുണ്ട് അമേരിക്കന് ഐക്യനാടുകളില് ഈ ദിനം. നിരവധി മറ്റ് രാജ്യങ്ങളും അത്തരം നിയമങ്ങള് പിന്നീട് കൊണ്ടു വന്നു. 2016-ല് ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ പാരീസ് കാലാവസ്ഥാ കരാര് ഒപ്പ് വെക്കുന്നതിനായി ഭൗമ ദിനമാണ് തെരഞ്ഞെടുത്തത്.
ഭൗമ ദിനം 2020ന്റെ വിഷയം: കാലാവസ്ഥാ നടപടി
കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം മാനവരാശിയുടെ ഭാവിക്കു നേരെയുള്ള ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളിയായി പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്നു. അതുപോലെ തന്നെ ഈ ലോകത്തെ വാസ യോഗ്യമാക്കുന്ന, ജീവന് പിന്തുണ നല്കുന്ന സംവിധാനങ്ങളും ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളി നേരിടുന്നത് കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തില് നിന്നാണ്. ഓരോ രാജ്യവും നടപടികളുമായി മുന്നോട്ട് വന്നില്ലെങ്കില്, ആ നടപടികള് അടിയന്തരമായും അഭിലാഷപൂര്ണമായും നടപ്പാക്കിയില്ലെങ്കില്, നിലവിലേയും വരും തലമുറകള്ക്കും ഒരു അപകടകരമായ ഭാവിയായിരിക്കും നമ്മള് ഒരുക്കി വെക്കാന് പോകുന്നത്.
ചരിത്രം
പ്രതിസന്ധിയിലായ ഒരു പരിസ്ഥിതിയോടുള്ള കൂട്ടായ പ്രതികരണമാണ് ഭൗമ ദിനം. എണ്ണ ചോര്ച്ചകള്, പുക മഞ്ഞ്, അക്ഷരാര്ത്ഥത്തില് തീ പിടിക്കും വിധം മലിനമാക്കപ്പെട്ട നദികള് എന്നിവയൊക്കെയാണ് പരിസ്ഥിതിയെ പ്രതിസന്ധിയിലാക്കുന്നത്. 1970 ഏപ്രില്-22ന് അമേരിക്കന് ജനതയുടെ 10 ശതമാനം വരുന്ന രണ്ടു കോടി പേർ തെരുവിലേക്കിറങ്ങി. കോളജ് കാമ്പസുകളും നൂറു കണക്കിന് നഗരങ്ങളും പാരിസ്ഥിതിക അവഗണനകള്ക്കെതിരെ പ്രതിഷേധിക്കുന്നതിനും നമ്മുടെ ഗ്രഹത്തിന് നിലനില്ക്കുവാന് പുതിയ ഒരു വഴി ആവശ്യപ്പെട്ടും രംഗത്തെത്തി. ആധുനിക പാരിസ്ഥിതിക പ്രസ്ഥാനമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ഈ ദിവസമാണ് ആദ്യ ഭൗമ ദിനമായി രേഖപ്പെടുത്തിയത്. ഇന്നിപ്പോള് അത് ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ പൊതു ചടങ്ങായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. എ/ആര് ഇ എസ്/63/278 എന്ന പ്രമേയ പ്രകാരം ഐക്യരാഷ്ട്ര പൊതു സഭ 2009ലാണ് അന്താരാഷ്ട്ര ഭൗമ ദിനം സ്ഥാപിക്കുന്നത്. ബൊളീവിയ എന്ന ബഹുദേശീയ രാഷ്ട്രമാണ് ഈ പ്രമേയം കൊണ്ടു വന്നത്. 50 ലധികം അംഗരാജ്യങ്ങള് അത് അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.
2019-20ല് ലോക വ്യാപകമായി പ്രശ്നങ്ങള്
ഭൂമി വ്യക്തമായും ഒരു നടപടി നമ്മളോട് ആഹ്വാനം ചെയ്തു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അത്രക്ക് ദുര്ഗതിയിലായിരിക്കുന്നു പ്രകൃതി. ഓസ്ട്രേലിയയിലെ കാട്ടു തീ, റെക്കോര്ഡ് സൃഷ്ടിക്കുന്ന താപനില, കെനിയയിലെ ഭീകരമായ വെട്ടു കിളി കടന്നാക്രമണം എന്നിവയൊക്കെ ഭൂമിയെ പ്രശ്ന കേന്ദ്രമാക്കി. ഇന്നിപ്പോള് നമ്മുടെ ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെ ആരോഗ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആഗോള ആരോഗ്യ മഹാമാരിയായ കൊവിഡ് 19നെ നേരിടുന്നു. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം, മനുഷ്യ നിര്മിതമായ പ്രകൃതിയിലെ മാറ്റങ്ങള്, അതുപോലെ നമ്മുടെ ജൈവ വൈവിധ്യത്തെ തകരാറിലാക്കുന്ന കുറ്റകൃത്യങ്ങള്, വന നശീകരണം, ഭൂ വിനിയോഗത്തിലെ മാറ്റങ്ങള്, അതിതീവ്ര കാര്ഷിക വൃത്തിയും കന്നുകാലി ഉല്പ്പാദനവും അല്ലെങ്കില് വളര്ന്നു വരുന്ന അനധികൃത കാട്ടു തീ വ്യാപനം തുടങ്ങിയവയൊക്കെ മൃഗങ്ങളില് നിന്നും മനുഷ്യരിലേക്ക് അണുബാധകള് മൂലം ഉണ്ടാകുന്ന രോഗങ്ങള് പടരും വിധം മൃഗങ്ങളുമായുള്ള മനുഷ്യ ബന്ധം വര്ദ്ധിക്കുകയും ഇന്നിപ്പോള് കൊവിഡ് 19ല് അത് എത്തി നില്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
ഓരോ നാലു മാസങ്ങളിലും മനുഷ്യരിൽ ഉണ്ടായികൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു പുതിയ അണുബാധ രോഗത്തില് 75 ശതമാനവും മൃഗങ്ങളില് നിന്നും പകരുന്നതാണെന്ന് ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ പറയുന്നു.ഇത് മനുഷ്യരും മൃഗങ്ങളും തമ്മിലുള്ള അടുത്ത ബന്ധങ്ങളേയും പാരിസ്ഥിതിക ആരോഗ്യത്തേയും കാട്ടി തരുന്നു. മെച്ചപ്പെടുന്ന വായു നിലവാരത്തിലൂടെയായാലും അല്ലെങ്കില് കുറഞ്ഞു വരുന്ന ഹരിത ഗൃഹ വാതക പുറത്തു വിടലിലൂടെ ആയാലും കാണാവുന്നതും നല്ലതുമായ പ്രതിഫലനങ്ങള് എല്ലാം താല്ക്കാലികം മാത്രമാകുന്നു. കാരണം അവയെല്ലാം ദുരന്ത ജനകമായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെയും മാനുഷിക ബുദ്ധിമുട്ടുകളുടേയും പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് വരുന്നത്. ഈ അന്താരാഷ്ട്ര ഭൗമ ദിനത്തില് ജനങ്ങള്ക്കും ഈ ഗ്രഹത്തിനും ഒരുപോലെ പ്രാവര്ത്തികമാവുന്ന കൂടുതല് സുസ്ഥിരമായ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയിലേക്ക് നമുക്ക് മാറേണ്ടതുണ്ട്. 'ഭൂമിയും അതിന്റെ ആവാസ വ്യവസ്ഥകളുമാണ് നമ്മുടെ വീട്'', 'പ്രകൃതി- ഭൂമി സൗഹാര്ദം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക അനിവാര്യമാണ്'' എന്നും ഈ ദിനം വ്യക്തമാക്കുന്നു.
നിര്ണായകമായ പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്നങ്ങള്
* കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം
* നശിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ജൈവ വൈവിധ്യം
* വന നശീകരണം
* ഭൂ വിനിയോഗ മാറ്റം
* കന്നുകാലി ഉല്പ്പാദനം അല്ലെങ്കില് വളര്ന്നു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന അനധികൃത കാട്ടു തീ വ്യാപാരം
കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം
ലോക കാലാവസ്ഥാ സംഘടനയുടെ (ഡബ്ല്യു.എം.ഒ) റിപ്പോര്ട്ട് പ്രകാരം വര്ദ്ധിച്ചു വരുന്ന ഭൂ, സമുദ്ര താപം, , മഞ്ഞുരുകല് എന്നിവയൊക്കെയാണ് കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ നമുക്ക് മുന്നിലെ ഭൗതികമായ സൂചനകള്. അതോടൊപ്പം അത് സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനു മേലും, മനുഷ്യന്റെ ആരോഗ്യത്തിനു മേലും, കുടിയേറ്റവും സ്ഥാന ഭ്രംശം, ഭക്ഷ്യ സുരക്ഷ, ഭൂ, സമുദ്ര ആവാസ വ്യവസ്ഥകള് എന്നിവക്കു മേലും സൃഷ്ടിക്കുന്ന പ്രത്യാഘാതങ്ങളും അതിന്റെ സൂചനകള് തന്നെ.
പാരീസ് കരാര് ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്ന ലക്ഷ്യങ്ങളായ 1.5 ഡിഗ്രി സെല്ഷ്യസ് അല്ലെങ്കില് രണ്ട് ഡിഗ്രി സെല്ഷ്യസ് കൈവരിക്കുന്ന കാര്യത്തില് നിലവില് ലോകം അടുത്തെങ്ങും എത്തിയിട്ടില്ല. 2015-ല് അന്താരാഷ്ട്ര സമൂഹം ആഗോള ശരാശരി താപനില വ്യാവസായിക യുഗത്തിലെ തോതുകള്ക്ക് രണ്ട് ഡിഗ്രി സെല്ഷ്യസ് താഴെ നിര്ത്തണമെന്ന് തീരുമാനിച്ചതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണ് പാരീസ് കരാര് ഇങ്ങനെ ഒരു ലക്ഷ്യം മുന്നില് വെച്ചത്.
ഓസ്ട്രേലിയയിലെ കാട്ടു തീകള് ആഗോള തലത്തില് കാര്ബണ് ഡൈ ഓക്സൈഡ് വര്ദ്ധന കുത്തനെ ഉയര്ത്തി. ഓസ്ട്രേലിയയിലെ 2018-19 വേനല്ക്കാലമായിരുന്നു ഏറ്റവും ചൂട് കൂടിയതായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടത്. അന്ന് ഡിസംബര്-18-ന് 41.9 ഡിഗ്രി സെന്റീഗ്രേഡായാണ് ചൂട് ഉയര്ന്നത്. ഓസ്ട്രേലിയയിലെ ഇതുവരെ രേഖപ്പെടുത്തപെട്ട ഏറ്റവും ചൂടേറിയ ഏഴ് ദിനങ്ങളും, ഏറ്റവും ചുടേറിയ 10 ദിനങ്ങളില് 9 ദിനങ്ങളും 2019-ലാണ് രേഖപ്പെടുത്തിയത്.
സമുദ്ര താപനത്തിന്റെ വ്യാപകമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങള്
2002 മുതല് 2016 വരെയുള്ള കാലയളവില് ഗ്രീന്ലാന്റിലെ മഞ്ഞു പാളികളില് ഏതാണ്ട് 260 ഗിഗാ ടണ് വീതം പ്രതിവര്ഷം നഷ്ടപ്പെട്ടു. 2011-12 ലെ 458 ഗിഗാ ടണ് നഷ്ടമായിരുന്നു അതില് ഏറ്റവും വലുത്. 2019-ല് 329 ഗിഗാ ടണ് നഷ്ടമായത് ശരാശരിക്ക് മുകളിലായിരുന്നു.
അസാധാരണമായ വെള്ളപ്പൊക്കങ്ങളും വരള്ച്ചകളും
2019-ല് ഇന്ത്യയില് ദീര്ഘകാല ശരാശരിക്ക് മുകളില് മഴയുണ്ടായി വര്ഷ കാല സീസണില്. നേപ്പാള്, ബംഗ്ലാദേശ്, മ്യാന്മാര് എന്നിവിടങ്ങളിലും ഇതു തന്നെയായിരുന്നു സ്ഥിതി. ഈ മേഖലയില് ഉണ്ടായ വെള്ളപ്പൊക്കം മൂലം 2200 ജീവനുകള് നഷ്ടപ്പെട്ടു. 2019-ല് ശരാശരിക്ക് മുകളില് എണ്ണം ഉഷ്ണമേഖലാ കൊടുങ്കാറ്റുകളും ഉണ്ടായി. ഉത്തര ദ്രുവത്തിനു ചുറ്റുമായി 72 എണ്ണവും ദക്ഷിണ ദ്രുവത്തിനു ചുറ്റുമായി 27 എണ്ണവുമുണ്ടായി.
മനുഷ്യ നഷ്ടം
2019ല് ജപ്പാനില് കൂടിയ താപനില മൂലം 100 മരണങ്ങളുണ്ടായതായി റിപ്പോര്ട്ട് പറയുന്നു. ഫ്രാന്സില് 1462 മരണങ്ങളുണ്ടായി. കൂടിയ താപനില മൂലം 2019-ല് ഡെങ്കു വൈറസ് വര്ദ്ധിക്കുകയും നിരവധി ദശാംബ്ദ കാലത്തേക്ക് ഈ രോഗം പടര്ത്തുവാന് അത് കൊതുകുകളെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു.
ജൈവ വൈവിധ്യ നാശം
കൊറോണ വൈറസ് പകര്ച്ച വ്യാധി പൊതു ജനാരോഗ്യത്തേയും ആഗോള സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയേയും മാത്രമല്ല, ജൈവ വൈവിധ്യത്തേയും അപകടത്തിലാക്കിയിരിക്കുന്നു. എന്നാല് ജീവികളുടെ ഈ വൈവിധ്യം സാംക്രമിക രോഗാണുക്കള്ക്ക് അതിവേഗം പടര്ന്നു പിടിക്കല് പ്രയാസകരമാക്കുന്നു എന്നതിനാല് ഈ ജൈവ വൈവിധ്യത്തിന് പരിഹാരത്തിന്റെയും ഭാഗമാകുവാന് കഴിയുന്നു. ജൈവ വൈവിധ്യത്തിനുണ്ടാകുന്ന മാറ്റങ്ങള് ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെ പ്രവര്ത്തനത്തെ ബാധിക്കുകയും, ആവാസ വ്യവസ്ഥയില് ഉണ്ടാകുന്ന നിര്ണായകമായ തടസങ്ങള് ജീവനെ നിലനിര്ത്തുന്ന ആവാസ വ്യവസ്ഥാ ഉല്പ്പന്നങ്ങള്ക്കും സേവനങ്ങള്ക്കും കാരണമാവുകയും ചെയ്യുന്നു. ആരോഗ്യവും ജൈവ വൈവിധ്യവും തമ്മിലുള്ള വളരെ വ്യക്തമായ ബന്ധങ്ങളില് പോഷകാഹാരം, ആരോഗ്യ ഗവേഷണം അല്ലെങ്കില് പരമ്പരാഗത വൈദ്യം, പുതിയ സാംക്രമിക രോഗങ്ങള് എന്നിവക്ക് മേലുള്ള പ്രതിഫലനങ്ങളും, ചെടികള്, സാംക്രമിക രോഗാണുക്കള്, മൃഗങ്ങള്, മനുഷ്യ വാസ സ്ഥലങ്ങള് പോലും ഉള്പ്പെടുന്നു. ഇവയില് മിക്കവയും കാലാവസ്ഥാ മാറ്റങ്ങള് കൊണ്ട് ഉണ്ടാകുന്നതാണ്.
വന നശീകരണം
വന് തോതിലുള്ള കാര്ഷിക വൃത്തി മൂലം വന നശീകരണം തുടര്ന്നു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. കഴിഞ്ഞ 25 വര്ഷത്തിനുള്ളില് വന നശീകരണത്തിന്റെ വാര്ഷിക തോത് പകുതിയായി മാറിയെങ്കിലും വിശാലമായ വന മേഖലകള് നഷ്ടപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു.
കാലാവസ്ഥാ മാറ്റം സംബന്ധിച്ചുള്ള ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ രൂപഘടന കണ്വെന്ഷന്
യു.എന്.എഫ്.സി.സി.സിയില് ഏതാണ്ട് സാര്വ്വ ലൗകികമായ അംഗത്വമുണ്ട്. ഈ കണ്വെന്ഷനെ അംഗീകരിച്ചിരിക്കുന്ന 197 രാജ്യങ്ങളും അതില് പങ്കാളികളാണ്. കാലാവസ്ഥാ സംവിധാനത്തില് 'അപകടകരമായ' മനുഷ്യ ഇടപെടലുകള് തടയുക എന്നുള്ളതാണ് ഈ കണ്വെന്ഷന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം.
ക്യോട്ടോ പ്രോട്ടോക്കോള്
ക്യോട്ടോ പ്രോട്ടോക്കോള് പ്രകാരം വാതകം പുറത്തു വിടല് കുറക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യം വികസിത രാജ്യങ്ങളെല്ലാം നിയമപരമായി പാലിക്കേണ്ടതാകുന്നു. ക്യോട്ടോ പ്രോട്ടോക്കോളില് അംഗമായി ഇപ്പോള് 192 രാജ്യങ്ങളുണ്ട്.
പാരീസ് കരാര്
പാരീസില് 2015-ല് നടന്ന 21-ാം സമ്മേളനത്തില് യു.എന്.എഫ്.സി.സി.സിയിലുള്ള അംഗരാജ്യങ്ങള് കാലാവസ്ഥാ മാറ്റം നേരിടുന്നതിനുള്ള ഒരു ചരിത്ര കരാറില് എത്തിച്ചേര്ന്നു. സുസ്ഥിരമായി കുറഞ്ഞ തോതില് കാര്ബണ് ഭാവിയില് പുറത്തു വിടുന്നതിനായി ആവശ്യമുള്ള നടപടികളും മുതല് മുടക്കുകളും വേഗത്തിലാക്കുകയും ശക്തമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിന് ഈ കരാര് ഒപ്പ് വെച്ചു.
പാരീസ് കരാറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം എന്നുള്ളത് ആഗോള താപനിലയുടെ വര്ദ്ധന ഈ നൂറ്റാണ്ടില് രണ്ട് ഡിഗ്രി സെല്ഷ്യസില് താഴെ നിര്ത്തികൊണ്ട് കാലാവസ്ഥാ മാറ്റമെന്ന ഭീഷണിക്കെതിരെയുള്ള ആഗോള പ്രതികരണം ശക്തമാക്കുക എന്നതായിരുന്നു. മാത്രമല്ല, താപനിലയിലെ വര്ദ്ധന 1.5 ഡിഗ്രി സെല്ഷ്യസിലേക്ക് വീണ്ടും കുറച്ച് കൊണ്ടു വരുവാനുള്ള ശ്രമം നടത്തുവാനും അതില് തീരുമാനമുണ്ട്.
2019 കാലാവസ്ഥാ നടപടി ഉച്ചകോടി
2019 സെപ്റ്റംബര് 23 ന് ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ സെക്രട്ടറി ജനറല് അന്റോണിയോ ഗുട്ടറസ് ഉച്ചകോടി വിളിച്ചു ചേര്ത്തു. നടപടികള് കാര്യമായ മാറ്റം ഉണ്ടാക്കാവുന്ന നിര്ണായക മേഖലകളില് കാലാവസ്ഥാ നടപടി ഉച്ചകോടി ശ്രദ്ധയൂന്നി. ഖന വ്യവസായം, പ്രകൃതി അടിസ്ഥാന പരിഹാരങ്ങള്, നഗരങ്ങള്, ഊര്ജ്ജം, ഉല്പതിഷ്ണുത, കാലാവസ്ഥാ ധനകാര്യം എന്നിവയായിരുന്നു അവ. തങ്ങള് എന്താണ് ചെയ്തു കൊണ്ടിരിക്കുന്നത് എന്നും 2020-ല് ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ കാലാവസ്ഥാ സമ്മേളനം ചേരുമ്പോള് തങ്ങള് എന്താണ് ചെയ്യാന് ഉദ്ദേശിക്കുന്നെതെന്നും ലോക നേതാക്കള് ഈ ഉച്ചകോടിയില് വ്യക്തമാക്കി. 2020-ലെ കാലാവസ്ഥാ സമ്മേളനത്തില് കർമപദ്ധതികള് പുതുക്കപ്പെടുകയോ ഒരുപക്ഷേ പുനക്രമീകരിക്കാനോ ഇടയുണ്ട്.