সন্তান জন্ম দিয়াটো এক জটিল প্ৰক্ৰিয়া আৰু নাৰীৰ বাবেও ইয়াক নতুন জন্ম বুলি গণ্য কৰা হয় । সন্তানৰ জন্ম মাতৃৰ বাবে এক আনন্দৰ অনুষ্ঠান যদিও সন্তান জন্মৰ পৰা প্ৰাৰম্ভিক বছৰলৈকে ইয়াৰ লালন-পালন সহজ নহয় । এনে পৰিস্থিতিত মাতৃয়ে বহু সাৱধানতা অৱলম্বন কৰিব লগা হয় । বিশেষকৈ প্ৰথমবাৰৰ বাবে মাতৃ হোৱা মহিলাসকলৰ বাবে সমস্যা বহুগুণ বাঢ়ি যায় । এই সমস্যাবোৰৰ ভিতৰত স্তনপানৰ লগত জড়িত সমস্যাও থাকিব পাৰে ।
স্তনপান কৰোৱাৰ সময়ত সাৱধানতা অৱলম্বন কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়
পাঁচ মাহ ডেৰ-দুবছৰ বয়সৰ দুটা সন্তানৰ মাতৃ ৰেনুকা ভাৰতীয়ে প্ৰথম প্ৰসৱৰ পিছত স্তনপানৰ কিছু জটিলতাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল, যাৰ বাবে কেৱল তেওঁ নহয়, পুত্ৰইও কিছু স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল ।
তেওঁ কয় যে, সেই সময়ত তেওঁৰ কেৱল নিপলতে নহয় স্তনতো যথেষ্ট বিষ হৈছিল । পিছত তেওঁ গম পালে যে তেওঁৰ স্তনত গাখীৰৰ টুকুৰা আছে যিবোৰ সংক্ৰমিত হৈছে । ইয়াৰ প্ৰভাৱ কেৱল তেওঁৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰতে নহয়, পুত্ৰৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰতো দেখা গৈছিল । প্ৰথম অভিজ্ঞতাৰ পৰা শিক্ষা লৈ দ্বিতীয় সন্তান জন্মৰ পিছত স্তনপানৰ সৈতে জড়িত সকলো সাৱধানতাৰ যত্ন লোৱা বুলি তেওঁ জানিবলৈ দিয়ে ।
আনহাতে, দুবছৰীয়া উৎকৰ্ষৰ মাতৃ শ্ৰদ্ধা পাৰিখে কয় যে, আৰম্ভণিতে উৎকৰ্ষক স্তনপান কৰাবলৈ বহু অসুবিধাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল । যেনে, খুৱাই দিয়াৰ পিছত তেওঁৰ নিপলত বহুবাৰ বিষ অনুভৱ হৈছিল । একে সময়তে কিছু সময়ৰ পাছত তেওঁৰ নিপল ফাটি যোৱাৰ সমস্যা হ’বলৈ ধৰিলে । দৰাচলতে দুগ্ধপান কৰা মহিলাসকলৰ ভাগৰ বা অত্যধিক টোপনিৰ দৰে সমস্যা থাকে । এনে পৰিস্থিতিত উৎকৰ্ষক নাৰ্চিং কৰি থাকোঁতে শ্ৰদ্ধাই নিজৰ আৰু শিশুটিৰ স্থানৰ বিশেষ যত্ন লোৱা নাছিল । এনে অৱস্থাত যেতিয়া সমস্যাটো বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিলে, তেতিয়া তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে কথা পাতিলে ।
তেওঁ কেৱল শ্ৰদ্ধাক খুৱাবলৈ সঠিক অৱস্থানৰ বিষয়ে শিকাই দিয়াই নহয়, স্তনত গাখীৰ জমা হ’বলৈ নিদিবলৈও ক’লে । যদি শিশুৱে সম্পূৰ্ণ গাখীৰ খাব নোৱাৰে, তেন্তে স্তন টিপি বা পাম্পৰ সহায়ত বাকী থকা গাখীৰ উলিয়াই লওক । শ্ৰদ্ধাই কয় যে, ইয়াৰ পিছত তেওঁৰ স্তনপানৰ সৈতে জড়িত সমস্যাবোৰ বহু পৰিমাণে হ্ৰাস পাইছিল ।
অধিক চিন্তিত কৰা সমস্যাসমূহ
কেৱল ৰেণুকা বা শ্ৰদ্ধাই নহয়, বহু নতুন মাতৃয়ে স্তনপানৰ বিষয়ে সঠিক জ্ঞান নথকাৰ বাবে বহু সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয় । এইটো অতি সাধাৰণ কথা । বিভা মেটাৰ্নিটি ক্লিনিকৰ স্ত্ৰীৰোগ বিশেষজ্ঞ ডাঃ সংগীতা ভাৰ্মাই কয় যে সন্তান জন্মৰ পিছত মাতৃক সঠিকভাৱে স্তনপান কৰাবলৈ প্ৰশিক্ষণ দিয়াটো অতি প্ৰয়োজনীয় । সাধাৰণতে শিশু জন্মৰ পিছত চিকিৎসালয়ত উপস্থিত থকা চিকিৎসক আৰু নাৰ্ছসকলে মাতৃক কেনেকৈ স্তনপান কৰাব লাগে সেই বিষয়ে চমু তথ্য দিয়ে, কিন্তু কিয় তেনে কৰাটো প্ৰয়োজনীয় আৰু তেনে নকৰাৰ কি অসুবিধা হয়, সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ হাতত এই বিষয়ে অধিক তথ্য থাকে । এনে পৰিস্থিতিত কেতিয়াবা কিছুমান ভুল কিছুমান সমস্যাৰ কাৰণ হৈ পৰে ।
চিকিৎসকে কয় যে, দুগ্ধপান কৰা মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত কিছুমান সমস্যা সাধাৰণতে দেখা যায় । যেনে- নিপলৰ বিষ, ফাটি যোৱা, নিপল চপৰা বা ওলোটা হোৱা, ফোহা, ফুলা, স্তনৰ বিষ, স্তনৰ গধুৰ হোৱা, গাখীৰৰ গোট, গাখীৰ কম বা বেছি উৎপাদন, গাখীৰ লিক হোৱা আৰু মেষ্টিটিছ (স্তনৰ সংক্ৰমণ) ইত্যাদি ।
একে সময়তে মাষ্টাইটিছ বা আন কোনো কাৰণত স্তনত গাখীৰৰ সংক্ৰমণৰ দৰে সমস্যাও হ’ব পাৰে, য’ত জ্বৰ বা ফ্লুৰ দৰে লক্ষণৰ লগতে স্তনত বিষ, ফুলা বা উষ্ণতা আদি সমস্যাও হ’ব পাৰে ।
বেংগালুৰুৰ কেয়াৰ ক্লিনিকৰ শিশু চিকিৎসক ডাঃ সুধা এম ৰয়ে কয় যে, কেতিয়াবা মাতৃৰ স্তনপানৰ সৈতে জড়িত সমস্যাই শিশুৰ বাবে উপযুক্ত পৰিমাণৰ গাখীৰৰ ওপৰতো প্ৰভাৱ পেলায় । যদিহে শিশুটিৰ ছমাহ বয়স হোৱাৰ পূৰ্বে মহিলাগৰাকীয়ে এনে সমস্যাত ভুগিছে আৰু এইবোৰ বা আন কাৰণত শিশুটিক প্ৰয়োজনীয় পৰিমাণত স্তনপান কৰাব পৰা নাই, তেন্তে শিশুটিৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰতো প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে । একে সময়তে স্তনত যিকোনো ধৰণৰ সংক্ৰমণৰ বাবে শিশুৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰতো প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে ।
কৰ্মৰত মাতৃসকলৰ বাবে টিপছ
ডাঃ সুধাই বুজাইছে যে, কৰ্মৰত মহিলাসকলে নিজৰ সন্তানক প্ৰয়োজনীয় পৰিমাণত স্তনপান কৰাবলৈ কেতিয়াবা অধিক কঠিন হৈ পৰে । যদিও বৰ্তমান সময়ত বেছিভাগ চৰকাৰী আৰু ব্যক্তিগত কাৰ্যালয়তে প্ৰসূতিকালীন ছুটী পোৱা যায়, কিন্তু ইয়াৰ সময়সীমা বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে । এনে পৰিস্থিতিত স্তন পাম্পৰ পৰা গাখীৰ উলিয়াই বা স্তনৰ পৰা হেঁচা মাৰি ধৰিও সীমিত সময়ৰ বাবে গাখীৰ সংৰক্ষণ কৰিব পাৰি যাতে শিশুৰ পুষ্টিৰ ওপৰত কোনো প্ৰভাৱ নপৰে । এই গাখীৰ ফ্ৰীজত বা যিকোনো পৰিষ্কাৰ ঠাইত ৰাখিব পাৰি ৷
কিন্তু মনত ৰাখিব যে এই গাখীৰ পোনে পোনে গেছ বা মাইক্ৰৱেভত গৰম কৰিব নালাগে । ইয়াৰ ফলত গাখীৰৰ পুষ্টিকৰ উপাদানসমূহ ধ্বংস হয় । একে সময়তে এই গাখীৰ সংৰক্ষণৰ বাবে বজাৰত মাতৃদুগ্ধ সংৰক্ষণৰ বেগো উপলব্ধ । এই মোনাবোৰত মাতৃয়ে গাখীৰ সংগ্ৰহ কৰিব পাৰে আৰু প্ৰয়োজন সাপেক্ষে বা ৰাজহুৱা স্থানত স্তনপান কৰাৰ পৰিৱৰ্তে এই বেগটোৰে শিশুটিক সহজে খুৱাব পাৰে ।
ইয়াৰ উপৰিও বহু দুগ্ধপান কৰা মহিলাৰ স্তনৰ পৰা অবিৰতভাৱে গাখীৰ লিক হোৱাৰ সমস্যাও দেখা যায় । যিটো কেতিয়াবা অফিচত বা বাহিৰত অশান্তি বা লাজৰ কাৰণ হৈ পৰে । এনে ক্ষেত্ৰত ব্ৰেষ্ট পেডে খুব সহায় কৰে । এই পেডবোৰ স্তনৰ ওপৰত আৰু ব্ৰাৰ কাপত ৰাখিব লাগে । গাখীৰ শোষণ কৰি থাকে আৰু আপোনাৰ কাপোৰ তিতিবলৈ বা দাগ পৰা হ’বলৈ নিদিয়ে ।
ডাঃ সুধাই কয় যে, যদি ব্ৰেষ্ট পাম্প বা ব্ৰেষ্ট পেড ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে তেন্তে ইয়াৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ বাবে বিশেষ যত্ন লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয় । যাতে সংক্ৰমণ বা আন কোনো সমস্যাৰ আশংকা নাথাকে । তেওঁ কয় যে, ব্ৰেষ্ট পাম্পটো ব্যৱহাৰৰ পূৰ্বে আৰু পিছত গৰম পানীৰে ভালদৰে চাফা কৰিব লাগে । একে সময়তে ব্ৰেষ্ট পেড ব্যৱহাৰ কৰাত নিৰাপদ হোৱাটো প্ৰয়োজনীয়, যেনে যদি কপাহী পেড ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, তেন্তে পেড তিতিলে সলনি কৰিব লাগে, কাৰণ তিতা পেডৰ ফলত ছালৰ সংক্ৰমণ হ’ব পাৰে ।
এনে সমস্যাৰ পৰা কেনেকৈ হাত সাৰিব পাৰি
ডাঃ সংগীতা ভাৰ্মাই কয় যে, সন্তান জন্মৰ পূৰ্বে আৰু প্ৰসৱৰ পিছত অতি সোনকালে মহিলাগৰাকীক গাখীৰ খুৱাবলৈ সঠিক অৱস্থান আৰু অন্যান্য প্ৰয়োজনীয় সাৱধানতাৰ বিষয়ে অৱগত কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় । ইয়াৰে কিছুমান তলত দিয়া ধৰণৰ-
- শিশুটিক সদায় আৰামদায়ক অৱস্থাত বহি খাদ্য খুৱাব লাগে । মনত ৰাখিব যেতিয়া শিশুৱে গাখীৰ খাই থাকে তেতিয়া নাকটো টিপিব নালাগে, ইয়াৰ বাবে আৰম্ভণিতে নিপল দুটা আঙুলিৰ মাজত ৰাখি শিশুটিক স্তনপান কৰাব পাৰি ।
- সাধাৰণতে মহিলাসকলে প্ৰসৱৰ পিছত স্তনপান কৰাৰ সময়ত পোনে পোনে বহিবলৈ আৰু বেঁকা হ’বলৈ অসুবিধা পায় । এনে ক্ষেত্ৰত নাৰ্চিং পিল’ বা স্তনপান কৰা পিল’ই অতি সহায়ক হ’ব পাৰে । একে সময়তে কেঁচুৱাটোক খুৱাই থকাৰ সময়ত সাধাৰণ আঠুৱাৰ সহায়ত বা আনকি তাৰ ওপৰত শুইও খুৱাব পাৰি । ইয়াৰ ফলত মাতৃক স্তনপান কৰাই সহজ হৈ উঠাই নহয়, বহি থকা অৱস্থাত মাতৃক আৰাম আৰু হাতৰ বিষৰ পৰা সকাহ দিব পাৰি ।
- খুৱাই দিয়াৰ আগতে আৰু পিছত নিপল পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগে ।
- নিপলটো সদায় পৰিষ্কাৰ আৰু শুকান কৰি ৰাখিব লাগে ।
- নিপলৰ ওপৰত কোনো ধৰণৰ কঠোৰ চাবোন আৰু ক্ৰীম ব্যৱহাৰ নকৰিব ।
- ফাটি যোৱা নিপলটোত লেনলিনযুক্ত ক্ৰীম বা অলিভ অইল প্ৰয়োগ কৰক বা নিপলত মাতৃদুগ্ধ প্ৰয়োগ কৰি শুকাবলৈ দিয়ক, ইয়াত ভিটামিন ইকে ধৰি অন্যান্য পুষ্টিকৰ উপাদান থকাৰ লগতে প্ৰদাহ নিবাৰণকাৰী গুণো থাকে ।
- স্তনৰ মৃদু বিষৰ পৰা ঠাণ্ডা বা গৰম সেকেৰে স্তন মালিচ কৰিলে উপশম পাব পাৰি । কিন্তু যদি বিষ বাঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু বিষৰ সমান্তৰালকৈ জ্বৰ অনুভৱ হয় বা স্তনত এটা গোটা অনুভৱ হয় তেন্তে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লওক ।
- মাতৃ বা নতুন মাতৃয়ে নিয়মীয়া খাদ্যত পুষ্টিকৰ খাদ্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগে । ইয়াৰ বাবে গাখীৰৰ উৎপাদন শুদ্ধ হৈ থাকে ।
লগতে পঢ়ক: World ORS Day 2023: ডায়েৰীয়াৰ চিকিৎসাত অ’ আৰ এছৰ ভূমিকা কি ? জানো আহক
