বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২৬ মাৰ্চ : ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সংস্থা চমুকৈ ডিআৰডিঅ'ৱে দেশীয়ভাৱে লেজাৰ বীম-ৰাইডিং নিৰ্দেশনা (এলবিআৰজি) প্ৰণালী বিকশিত কৰিছে । এতিয়া এই প্ৰণালীটো নিৰ্মাণ কৰিবলৈ প্ৰযুক্তি হস্তান্তৰৰ বাবে ঔদ্যোগিক অংশীদাৰীসকলক আহ্বান জনাইছে ।
"চকু সুৰক্ষিত লেজাৰ ৰেঞ্জ ফাইণ্ডাৰৰ (LBRG System with ELRF) সৈতে লেজাৰ বিম ৰাইডিং গাইডেন্স ছিষ্টেমে (Laser Beam Riding Guidance System) মিছাইলৰ বাবে এক লাইন-অফ-চাইট লেজাৰ নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে ।" ইঅ'আই (expressions of interest) বিচৰা ডিআৰডিঅ'ৰ নিবিদাত কোৱা হৈছে । "এই প্ৰণালীটোৱে বীম আৰু লক্ষ্যত থকা ঘৰৰ সন্দৰ্ভত ইয়াৰ স্থিতি নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ বীমত উৎক্ষেপণ কৰা মিছাইল এটা সক্ষম কৰাৰ বাবে সকলো তথ্যমূলক প্ৰয়োজনীয়তা থকা স্থানিকভাৱে এনকোড কৰা লেজাৰ ৰশ্মি এটা সৃষ্টি কৰে । লেজাৰ বীম ৰাইডাৰ নিৰ্দেশনা বেছিভাগ কম পৰিসৰৰ বায়ু প্ৰতিৰক্ষা আৰু এণ্টি-টেংক প্ৰণালীত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । অৰ্ধ-সক্ৰিয় লেজাৰ নিৰ্দেশনাৰ তুলনাত এই নিৰ্দেশনা প্ৰণালীটো ধোঁৱা, কুঁৱলী, বৰষুণ আৰু ধূলিৰ প্ৰতি কম সংবেদনশীল । ই কম লেজাৰ আউটপুট পাৱাৰ ছিষ্টেম কম্পেক্ট আৰু কাউণ্টাৰমিজাৰৰ প্ৰতিৰোধীৰ সৈতেও কাম কৰে । এলবিআৰজি প্ৰণালীত এলবিআৰজি ট্ৰেন্সমিটাৰ, চকু সুৰক্ষিত লেজাৰ ৰেঞ্জ ফাইণ্ডাৰ, অপ্টিকেল ডে-ছাইট আৰু লেজাৰ চিকাৰ মডিউল থাকে । ছিষ্টেমৰ পৰিসৰ হৈছে 500 মিটাৰৰ পৰা 5,000 মিটাৰ ।
এলবিআৰজি প্ৰণালী কি
বীম-ৰাইডিং, যাক লাইন-অফ-চাইট বীম ৰাইডিং (LOSBR), বীম গাইডেন্স বা ৰাডাৰ বীম ৰাইডিং বুলিও কোৱা হয়, হৈছে ৰাডাৰ বা লেজাৰ ৰশ্মিৰ জৰিয়তে মিছাইল এটাক ইয়াৰ লক্ষ্যলৈ নিৰ্দেশিত কৰাৰ এক কৌশল । নামটোৱে মিছাইলটো কেনেদৰে নিৰ্দেশনা বীমৰ তললৈ উৰি যায় তাক বুজায়, যিয়ে নিৰ্ধাৰিত উদ্দেশ্যক লক্ষ্য কৰি লয় । এইটো এটা সৰল নিৰ্দেশনা প্ৰণালী আৰু প্ৰাৰম্ভিক মিছাইল প্ৰণালীত বহুলভাৱে ব্যৱহৃত হৈছে । অৱশ্যে দীঘলীয়া পৰিসৰৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ইয়াৰ কেইবাটাও অসুবিধা আছে আৰু এতিয়া সাধাৰণতে কেৱল কম পৰিসৰৰ ভূমিকাতহে পোৱা যায় । ডিআৰডিঅ' নিবিদাত উল্লেখ কৰা অনুসৰি, বিকশিত প্ৰণালীটোৰ পৰিসৰ 500 মিটাৰৰ পৰা 5,000 মিটাৰ ।
এই প্ৰযুক্তিৰ উৎপত্তি কেতিয়া ?
লেজাৰ বীম-ৰাইডিং নিৰ্দেশনাৰ ধাৰণাটো 1960 চনৰ দশকত উদ্ভৱ হৈছিল । কিয়নো সেই সময়ত লেজাৰ প্ৰযুক্তি আৰু মিছাইল নিৰ্দেশনা প্ৰণালীত উন্নতি কৰা হৈছিল। এই প্ৰযুক্তিৰ প্ৰাৰম্ভিক ৰূপায়ণবোৰৰ ভিতৰত এটা আছিল প্ৰাক্তন ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ ৰাডুগা খা-25 এয়াৰ-টু-গ্ৰাউণ্ড মিছাইল, যিয়ে 1960-ৰ দশকৰ শেষৰ ফালে সেৱা আগবঢ়াইছিল ।
উল্লেখনীয় যে দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ব্ৰেকমাইন প্ৰাৰম্ভিক পৃষ্ঠৰ পৰা বায়ুলৈ মিছাইল (এছএএম) বিকাশ প্ৰকল্পৰ বাবে ইউকেয়ে ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিছিল । ব্ৰেকমাইনে এচি কছৰত বিকশিত বীম-ৰাইডিং নিৰ্দেশনা প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰিছিল, আনহাতে আৰ.ই.এম.ই.-য়ে টেষ্টবেড এয়াৰফ্ৰেম ডিজাইন কৰিছিল। ১৯৪৪ চনৰ পৰা ১৯৪৫ চনৰ ভিতৰত পৰীক্ষণ আৰম্ভ কৰা হৈছিল, আৰু যুদ্ধ সমাপ্ত হোৱাৰ লগে লগে প্ৰচেষ্টাটো ধ্বংস হৈ গৈছিল ।
এলবিআৰজি প্ৰণালীয়ে কেনেদৰে কাম কৰে ?
সাধাৰণতে বিমান বা মাটিৰ বাহনত লগোৱা লেজাৰ ডেজিগনেটৰে লক্ষ্যটো কোডযুক্ত লেজাৰ ৰশ্মিৰে আলোকিত কৰে । মিছাইল বা প্ৰক্ষেপণটো লক্ষ্যৰ পৰা প্ৰতিফলিত লেজাৰ শক্তি চিনাক্ত কৰিবলৈ সক্ষম চেন্সৰৰ (সাধাৰণতে এক চতুৰ্ভুজ ডিটেক্টৰ) সৈতে সজ্জিত ।
মিছাইলৰ ভিতৰত থকা নিৰ্দেশনা প্ৰণালীয়ে চেন্সৰত প্ৰতিফলিত লেজাৰ স্পটৰ স্থিতি বিশ্লেষণ কৰে আৰু ইয়াক পোনপটীয়া আঘাতৰ বাবে আদৰ্শ স্থিতিৰ সৈতে তুলনা কৰে । এই তুলনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰ্দেশনা প্ৰণালীয়ে মিছাইলৰ নিয়ন্ত্ৰণ পৃষ্ঠলৈ (ফিন বা থ্ৰাষ্টাৰ) কাৰ্য সংশোধন কৰিবলৈ আৰু মিছাইলটো লেজাৰ ৰশ্মিৰ সৈতে সংৰেখিত কৰি ৰাখিবলৈ আদেশ প্ৰেৰণ কৰে ।
মিছাইলটো লেজাৰ ৰশ্মিৰ পথত উৰি যোৱাৰ লগে লগে ই প্ৰতিফলিত লেজাৰ শক্তিৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত হৈ থাকিবলৈ নিৰন্তৰভাৱে ইয়াৰ গতিপথ আপডেট কৰে, কাৰ্যকৰীভাৱে ৰশ্মিটো লক্ষ্যৰ ফালে 'চালনা' কৰে ।
এলবিআৰজি প্ৰণালী এটাৰ সুবিধাবোৰ কি ?
এলবিআৰজি প্ৰণালীয়ে মিছাইল আৰু প্ৰজেক্টাইলৰ বাবে অন্যান্য প্ৰকাৰৰ নিৰ্দেশনা প্ৰণালীতকৈ কেইবাটাও মুখ্য সুবিধা প্ৰদান কৰে-
এক, ইয়াৰ উচ্চ শুদ্ধতাৰ হাৰ আছে । লেজাৰ ৰশ্মিৰ সৈতে সংৰেখিত হৈ থাকিবলৈ মিছাইলৰ গতিপথ নিৰন্তৰ অনুসৰণ আৰু সংশোধন কৰি লেজাৰ বীম-ৰাইডাৰসকলে অতি উচ্চ নিৰ্ভুলতা লাভ কৰিব পাৰে ।
লেজাৰ বীমে বিভিন্ন দিশত বিয়পি পৰাৰ সলনি অতি সংকীৰ্ণ, কেন্দ্ৰীভূত বীমত ভ্ৰমণ কৰে । এই সংকীৰ্ণ, দিশগত প্ৰকৃতিয়ে পৰম্পৰাগত ইলেক্ট্ৰ'নিক কাউণ্টাৰমিজাৰ ব্যৱহাৰ কৰি লেজাৰ ৰশ্মি এটাত হস্তক্ষেপ কৰা বা 'জাম' কৰাটো অতি কঠিন কৰি তোলে যাক ৰাডাৰ বা ইনফ্ৰাৰেড নিৰ্দেশনা প্ৰণালীক বিভ্ৰান্ত বা অৱৰোধ কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে ।
ৰাডাৰ আৰু ইনফ্ৰাৰেড প্ৰণালীবোৰ জাম কৰিব পাৰি কিয়নো সেইবোৰে এক বিস্তৃত এলেকাত বিয়পি পৰা সংকেত প্ৰেৰণ আৰু প্ৰাপ্ত কৰে। প্ৰতিৰোধী ব্যৱস্থাই সেই নিৰ্দেশনা প্ৰণালীবোৰক বিভ্ৰান্ত কৰিবলৈ সেই বিস্তৃত এলেকাত মিছা সংকেত বা কোলাহল সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
অৱশ্যে লেজাৰ ৰশ্মি এটা সংকীৰ্ণ দিশত ইমান সঠিকভাৱে কেন্দ্ৰীভূত হয় যে সেই সংকীৰ্ণ বীম পথত লেজাৰ নিৰ্দেশনা প্ৰণালীক কাৰ্যকৰীভাৱে জাম বা প্ৰতাৰণা কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত হস্তক্ষেপ সৃষ্টি কৰাটো বহু কঠিন ।
সেয়েহে যদিও প্ৰতিৰোধী পদক্ষেপবোৰে কিছু হস্তক্ষেপ সৃষ্টি কৰিবলৈ সক্ষম হ'ব পাৰে, লেজাৰৰ উচ্চ দিশৰ বীমটো স্থিতিস্থাপক আৰু পৰম্পৰাগত ইলেক্ট্ৰ'নিক কাউণ্টাৰমিজাৰ কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি ইয়াক জাম বা প্ৰতাৰণা কৰাৰ চেষ্টা কৰা সত্ত্বেও প্ৰায়ে মিছাইল বা অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰক নিৰ্ধাৰিত লক্ষ্যলৈ সঠিকভাৱে নিৰ্দেশনা দিব পাৰে ।
সৰল ভাষাত, লেজাৰৰ সংকীৰ্ণ, কেন্দ্ৰীভূত বীমে ৰাডাৰ আৰু ইনফ্ৰাৰেড নিৰ্দেশনাৰ দ্বাৰা ব্যৱহৃত বহল সংকেতৰ তুলনাত কাৰ্যকৰীভাৱে অৱৰোধ বা বিভ্ৰান্ত কৰাটো কঠিন কৰি তোলে ।
লেজাৰ বীমে বায়ুমণ্ডলীয় অস্পষ্টতা যেনে ধোঁৱা, ধুলি বা কিছুমান প্ৰকাৰৰ ডাৱৰ (ওপৰত উল্লেখ কৰা ডিআৰডিঅ' নিবিদা চাওক) প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে যাৰ ফলত নিৰ্দেশনা প্ৰণালীয়ে বিভিন্ন বতৰৰ পৰিস্থিতিত কাম কৰিব পাৰে ।
লেজাৰ মনোনীতকৰ্তাই গুৰুত্বপূৰ্ণ দূৰত্বত লক্ষ্যবোৰ আলোকিত কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত লেজাৰ ৰশ্মি-ৰাইডাৰসকলে আন বহুতো নিৰ্দেশনা প্ৰণালীৰ পৰিসৰৰ বাহিৰত লক্ষ্যবোৰ নিয়োজিত কৰিব পাৰে ।
লেজাৰটো লক্ষ্যত লক কৰাৰ পিচত মিছাইলটো উৎক্ষেপণ প্লেটফৰ্মৰ পৰা অধিক ইনপুট অবিহনে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে নিক্ষেপ আৰু নিৰ্দেশনা দিব পাৰি, ইয়াক আন কামৰ বাবে মুক্ত কৰিব পাৰি ।
লেজাৰ বীম-ৰাইডিং নিৰ্দেশনা বিভিন্ন প্লেটফৰ্মত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ইয়াৰ ভিতৰত আছে বিমান, স্থল বাহন, জাহাজ আৰু আনকি মানৱ-বহনযোগ্য প্ৰণালী, যি ইয়াক বিভিন্ন কাৰ্যকৰী পৰিৱেশৰ বাবে বহুমুখী কৰি তোলে।
আন কিছুমান নিৰ্দিষ্ট-নিৰ্দেশিত সামগ্ৰীৰ তুলনাত লেজাৰ ৰশ্মি-আৰোহীবোৰ তুলনামূলকভাৱে সস্তা হ'ব পাৰে, বিশেষকৈ ভূমি-ভিত্তিক প্ৰণালীৰ বাবে য'ত লেজাৰ ডেজিগনেটৰ পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।।
লেজাৰ ৰশ্মি অনুসৰণ কৰাৰ মৌলিক নীতিটো তুলনামূলকভাৱে পোনপটীয়া, যাৰ ফলত লেজাৰ ৰশ্মি-ৰাইডাৰসকলক অধিক জটিল নিৰ্দেশনা প্ৰণালীৰ তুলনাত সঞ্চালন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰা সহজ হয় ।
এলবিআৰজি প্ৰণালী বিকশিত কৰা দেশবোৰ
ওপৰত উল্লেখ কৰা ব্ৰিটেইন আৰু পূৰ্বৰ ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ উপৰি আমেৰিকাই কেইবাটাও লেজাৰ বীম-ৰাইডিং মিছাইল বিকশিত কৰিছে, যাৰ ভিতৰত আছে 1980-ৰ দশকৰ পৰা ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত এজিএম-114 হেলফায়াৰ এয়াৰ-টু-গ্ৰাউণ্ড মিছাইল । ফ্ৰান্সে লেজাৰ বীম-ৰাইডিং মিছাইল যেনে এএছ-30এল এয়াৰ-টু-গ্ৰাউণ্ড মিছাইল প্ৰস্তুত কৰিছিল । জাৰ্মানীয়ে লেজাৰ-নিৰ্দেশিত অস্ত্ৰ যেনে পিএআৰএছ 3 এলৰেণ্টি-টেংক মিছাইল আৰু পিএআৰএছ ইআৰ সম্প্ৰসাৰিত-পৰিসৰৰ প্ৰকাৰ বিকশিত কৰিছে । ইজৰাইলে স্বদেশীভাৱে লেজাৰ বীম-ৰাইডিং মিছাইল বিকশিত কৰিছে যেনে স্পাইক এণ্টি-টেংক গাইডেড মিছাইল শ্ৰেণী ।
ইফালে, চীনৰ লেজাৰ-গাইডেড মিছাইলৰ নিজা সংস্কৰণ যেনে এআৰ-1 এয়াৰ-টু-গ্ৰাউণ্ড মিছাইল । এতিয়া যদি ডিআৰডিঅ'ৰ নিবিদা চলিবলগা হয়, ভাৰতে দেশীয়ভাৱে এলবিআৰজি প্ৰণালী প্ৰস্তুত কৰা দেশবোৰৰ পৰিয়ালত যোগদান কৰিব । এইটো প্ৰতিৰক্ষা খণ্ডত 'মে'ক ইন ইণ্ডিয়া'ৰ আন এটা উদাহৰণ ।
