গুৱাহাটী: উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্য কেইখন পুনৰ এবাৰ সাজু হৈছে ইয়াৰ বছেৰেকীয়া অতিথি আমুৰ ফেলকনক আদৰিবলৈ ৷ ইতিমধ্যে অসম, মণিপুৰ আৰু নাগালেণ্ডৰ প্ৰিয় বিচৰণথলীসমূহলৈ আমুৰ ফেলকনৰ আগমন ঘটিছে । ডেৰাডুনৰ ভাৰতীয় বন্যপ্ৰাণী প্ৰতিষ্ঠান (WII)ৰ গৱেষকৰ এটা দলে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহলৈ আমুৰ ফেলকনৰ বাৰ্ষিক প্ৰব্ৰজনৰ আঁৰৰ কিছু আমোদজনক তথ্য উন্মোচন কৰিছে ।
আমুৰ ফেলকন বিশ্বৰ ভিতৰতে আটাইতকৈ দীঘলীয়া যাত্ৰা কৰা পক্ষী আৰু বছৰৰ এই সময়ছোৱাত ভাৰতৰ উত্তৰ-পূবৰ এই অঞ্চলসমূহলৈ লাখ লাখ আমুৰ ফেলকন আহে । শেহতীয়াকৈ স্থানীয় জনজাতিসকলে মাংসৰ বাবে হাজাৰ হাজাৰ আমুৰ ফেলকন পক্ষী চিকাৰ কৰিছিল । কিন্তু বনকৰ্মী আৰু কিছুমান বেচৰকাৰী সংস্থাৰ জোৰদাৰ অভিযানৰ পিছত মাংসৰ বাবে চিকাৰ কৰা গাঁৱৰ মানুহ নিজেই এতিয়া ৰক্ষকলৈ পৰিণত হৈছে ৷ যোৱা কেইবছৰমানৰ ভিতৰত অঞ্চলটোত এটাও চৰাই চিকাৰৰ বলি হোৱা নাই ।
WII ৰ বিজ্ঞানী ড৹ সুৰেশ কুমাৰে কয় যে আমুৰ ফেলকন হৈছে সৰু পক্ষী যিয়ে বছৰত দুবাৰকৈ মহাদেশ অতিক্ৰম কৰি প্ৰব্ৰজন কৰে । ‘‘শৰৎকালত প্ৰব্ৰজন কৰি ইহঁত উত্তৰ এছিয়াৰ প্ৰজনন ক্ষেত্ৰৰ পৰা দক্ষিণ আফ্ৰিকালৈকে যায় । আৰব সাগৰৰ ওপৰেৰে ৩৫০০ কিলোমিটাৰ (২০০০ মাইল) দৈৰ্ঘ্যৰ উৰণ কৰিবলৈ হ'লে প্ৰথমে ইহঁতে প্ৰ’টিন সমৃদ্ধ খাদ্যৰ মজুত ৰাখিব লাগে । উইপোক ইহঁতৰ প্ৰিয় খাদ্য ৷’’ তেওঁ লগতে কয় যে ১০ লাখ আমুৰ ফেলকনে (Falco Amurensis) পোন্ধৰ দিনৰ অলপ বেছি সময়ৰ ভিতৰতে দুই বিলিয়ন উইপোক খাব পাৰে ।
WII য়ে নিজৰ গৱেষণা পত্ৰ "Prey Species in the Diet of the Amur Falcon (Falco amurensis) During Autumn Passage Stopover in Northeast India" ত তেওঁলোকৰ গৱেষণালব্ধ বিষয়সূহ উল্লেখ কৰিছে ৷
আমুৰ ফেলকনৰ প্ৰব্ৰজন পথৰ সবিশেষ উল্লেখ কৰি ড৹ সুৰেশ কুমাৰে কয় যে আমুৰ ফেলকনে চীনৰ বেইজিঙৰ উত্তৰত অৱস্থিত মানচুৰিয়ান ষ্টেপছৰ পৰা উৰা মাৰি কাষৰীয়া দেশসমূহৰ ওপৰেৰে উৰি উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহত উপনীত হয় ।
‘‘মানচুৰিয়ান ষ্টেপছৰ পৰা উৰণৰ পৰাই ইহঁত ছোমালিয়ালৈ যায় আৰু তাৰ পিছত দক্ষিণ আফ্ৰিকালৈ যায়, য'ত এই চৰাইবোৰ তিনিমাহ থাকে । এতিয়া ফেলকনবোৰ দক্ষিণমুখী যাত্ৰাত আছে আৰু ইহঁতে আৰব সাগৰৰ ওপৰেৰে উৰি গৈ পুনৰ ছোমালিয়া পাব । পুনৰ তাৰ পৰা ইহঁত মানচুৰিয়ান ষ্টেপছলৈ উভতি যাব যিটো তেওঁলোকৰ প্ৰজনন ক্ষেত্ৰ ।’’ ড৹ সুৰেশে কয় ৷
যোৱা কেইবাবছৰ ধৰি চৰাইসমূহৰ ওপৰত অধ্যয়ন কৰি থকা ড৹ সুৰেশ কুমাৰ আৰু তেওঁৰ সহযোগী গৱেষকসকলে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ নাগালেণ্ডক আমুৰ ফেলকনৰ বাবে এক জটিল পৰিভ্ৰমণ ক্ষেত্ৰ হিচাপে চিনাক্ত কৰিছে । তেওঁ কয় যে কীটভোজী হিচাপে আমুৰ ফেলকনে নিজৰ প্ৰব্ৰজন সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ এই উইপোকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে ৷ যাৰ ফলত এই অঞ্চলটো সম্ভাৱ্যভাৱে জটিল সংৰক্ষণৰ অগ্ৰাধিকাৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে ।
তেওঁ কয় যে উইপোকৰ সংখ্যাবৃদ্ধিৰ সময়খিনিয়েই উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহলৈ আমুৰ ফেলকন অহাৰ মুখ্য সময় ৷ গৱেষণাকাৰী দলটোৱে বৃহৎ সংখ্যক আমুৰ ফেলকনে উইপোকৰ খাই থকাটোও পৰ্যবেক্ষণ কৰি এই পোক-পৰুৱাবোৰক ফেলকনৰ বাবে অতি মূল্যৱান বুলি অধিক প্ৰমাণ দিয়ে ।
‘‘উইপোক সহজে হজমযোগ্য প্ৰ'টিন আৰু উচ্চ মাত্ৰাৰ চৰ্বি থাকে, যিটো সত্য স্থানীয় চিকাৰীসকলে পৰীক্ষা কৰিছে যিসকলে আমুৰ ফেলকনক "লয়" বুলি কয়, অৰ্থাৎ "পোক খাদক’’ । ফেলকনে উইপোক খোৱাৰ ফলত চৰ্বিৰ এক সমৃদ্ধ স্তৰ লাভ কৰে,” তেওঁ কয় ।
ইয়াত উল্লেখ কৰিব পাৰি যে WII ৰ গৱেষণা দলটোৱেও যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা কিছুমান চৰাইৰ প্ৰব্ৰজনৰ পথ আৰু অন্যান্য সবিশেষ অধ্যয়ন কৰিবলৈ ৰেডিঅ’ টেগ কৰিছিল ।
কুমাৰে কয়, ‘‘আমি এই ছিজনত দুটা চৰাইক ৰেডিঅ’ টেগ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছো ।’’ তেওঁ কয় যে এই চৰাইবোৰে আঞ্চলিক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাৰ বাবে এটা ফ্লেগশ্বিপ প্ৰজাতি হিচাপে কাম কৰে । নাগালেণ্ড আৰু চুবুৰীয়া ৰাজ্য মণিপুৰ আৰু অসমৰ স্থানীয় জনগোষ্ঠীসমূহে কেৱল আমুৰ ফেলকনৰ সংৰক্ষণৰ বাবেই নহয়, অঞ্চলটোৰ সমগ্ৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণৰ বাবেও সামূহিক ভূমি স্বতন্ত্ৰভাৱে বচাই ৰাখিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে ।
