বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৪ জুন : 'চাবমেৰিন কেবল'(সাগৰৰ তলৰ তাঁৰ বা উপসাগৰীয় তাঁৰ) হৈছে বিশ্বব্যাপী ইণ্টাৰনেট আন্তঃগাঁথনিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান যি বিশ্বৰ বিভিন্ন অঞ্চল আৰু বিশ্ব অৰ্থনীতিক সংযোগ কৰা যোগাযোগ প্ৰণালীৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
২০২৪ চনৰ আৰম্ভণিলৈকে ব্যক্তিগত কোম্পানীৰ মালিকানাধীন বা পৰিচালিত ৫৭৪ টা সক্ৰিয় আৰু পৰিকল্পিত বাণিজ্যিক আণ্ডাৰ ছী কেবল (সাগৰৰ তলৰ তাঁৰ) আছে আৰু লগতে বিশ্বৰ প্ৰতিখন দেশক সংযোগ কৰা ১.৪ নিযুত কিলোমিটাৰতকৈ অধিক কোম্পানীবোৰৰ সংগঠক আছে । এই সাগৰৰ তলৰ তাঁৰবোৰে এছিয়া, ইউৰোপ আৰু লেটিন আমেৰিকাৰ দেশবোৰক উত্তৰ আমেৰিকাৰ সৈতে সংযোগ কৰে ।
ভাৰতৰ কৌশলগত অৱস্থানে ইয়াক এক কেন্দ্ৰবিন্দু আৰু সমগ্ৰ ইউৰোপ, পূব এছিয়া, দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু পশ্চিম এছিয়াৰ দেশসমূহক সংযোগ কৰা সাগৰৰ তলৰ তাঁৰৰ (Undersea cables) বাবে এক মুখ্য কেন্দ্ৰ হিচাপে গঢ়ি তুলিছে । সেয়েহে ভাৰতৰ বাবে সাগৰৰ তলৰ তাঁৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু সেইবোৰক ইচ্ছাকৃত আৰু অনিচ্ছাকৃত মানৱ হস্তক্ষেপৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰাটো কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
কংগ্ৰেছনেল ৰিছাৰ্চ চাৰ্ভিচ (চিআৰএছ)ৰ প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে বিত্তীয় লেনদেনকে ধৰি বিশ্বৰ ৯৯ শতাংশতকৈও অধিক ইণ্টাৰনেট ট্ৰেফিক 'চাবমেৰিন কেবল'ৰ জৰিয়তে প্ৰেৰণ কৰা হয় । আন্তৰ্জাতিক কেবল সুৰক্ষা সমিতিৰ (আইচিপিচি) আইনী উপদেষ্টাই মূল্যাঙ্কন কৰে যে এই কেবলবোৰৰ ব্যাঘাতৰ প্ৰতি ঘণ্টাত ১.৫ নিযুত ডলাৰৰ অধিক বিত্তীয় প্ৰভাৱ পৰে ।
ভাৰতৰ বেংকবোৰে আন্তৰ্জাতিক বিত্তীয় স্থানান্তৰ আৰু বেংকিং কাৰ্যকলাপৰ বাবে ছ'চাইটি ফৰ ৱৰ্ল্ডৱাইড ইণ্টাৰবেংক ফাইনেন্সিয়েল টেলিকমিউনিকেচন (ছুইফ্ট) প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰে । এই ছুইফ্ট প্ৰণালীয়ে ভাৰতকে ধৰি ২০৮ খন দেশলৈ ১০ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰ বিত্তীয় স্থানান্তৰৰ মূল্য নিৰ্ভৰ কৰি দিনে ১৫ নিযুততকৈ অধিক বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিবলৈ চাবমেৰিন কেবলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে । যিহেতু ভাৰতৰ বিত্তীয় সুৰক্ষা চাবমেৰিন কেবল যোগাযোগ প্ৰণালীৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, চাবমেৰিন কেবল ধ্বংসই ভাৰতীয় বিত্তীয় বজাৰক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে ।
২০০৮ চনত, ইজিপ্ত আৰু ডুবাইৰ উপকূলত কেইবাটাও চাবমেৰিন কেবল ক্ষতিৰ ফলত ভাৰতৰ বাবে তীব্ৰ অৰ্থনৈতিক পৰিণাম ঘটিছিল । ভাৰতে দুসপ্তাহৰ বাবে ইয়াৰ আন্তৰ্জাতিক সেৱাৰ ৮০ শতাংশতকৈও অধিক আৰু ৬০ নিযুত ব্যৱহাৰকাৰী হেৰুৱাইছিল ।
আন্তৰ্জাতিক যোগাযোগ আৰু বিশ্বব্যাপী ধনৰ লেনদেনৰ বাবে তেওঁলোকৰ গুৰুত্ব থকা স্বত্বেও, সাগৰৰ তলৰ তাঁৰবোৰ দুৰ্ঘটনাজনিত ক্ষতি আৰু ইচ্ছাকৃত ধ্বংস দুয়োটাৰ বাবে সংবেদনশীল । যদিও সাগৰৰ তলৰ কেবলৰ ক্ষতিয়ে এতিয়ালৈকে ভাৰতত সীমিত প্ৰভাৱ পেলাইছে, শেহতীয়া লোহিত সাগৰ-২০২৪ৰ মাৰ্চৰ ঘটনাবোৰে এই গুৰুত্বপূৰ্ণ আন্তঃগাঁথনিৰ প্ৰতি ভাৰতৰ নীতিৰ দুৰ্বলতা উন্মোচিত কৰিছে ।
ভাৰতক বিশ্বব্যাপী টেলিকম নেটৱৰ্কৰ সৈতে সংযোগ কৰা তিনিটা চাবমেৰিন কেবল- এছিয়া-আফ্ৰিকা-ইউৰোপ-১, ইউৰোপ ইণ্ডিয়া গেটৱে আৰু টাটা গ্লোবেল নেটৱৰ্ক লক্ষ্যযুক্ত আক্ৰমণৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে যাৰ ফলত ভাৰতী এয়াৰটেল, ৰিলায়েন্স জিঅ' আৰু টাটা কমিউনিকেশ্বনৰ দৰে মুখ্য ভাৰতীয় টেলিকম অপাৰেটৰসকলে অন্যান্য কেবল প্ৰণালীলৈ যাতায়ত পুনৰ সংযোগ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে ।
যদিও অ-ৰাজ্যিক কৰ্তৃপক্ষই সমুদ্ৰৰ তলৰ তাঁৰৰ ইচ্ছাকৃত আৰু লক্ষ্যযুক্ত ক্ষতিৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে কিন্তু প্ৰায়ে অনিচ্ছাকৃত কেবলৰ ক্ষতি বাণিজ্যিক মাছ ধৰা আৰু জাহাজ চলাচলৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত হয় । প্ৰতি বছৰে বেছিভাগ মাছ ধৰা সঁজুলি বা এংকৰৰ দ্বাৰা প্ৰায় ১৫০-২০০ দুৰ্ঘটনাজনিত ক্ষতি হয় ।
লগতে অফশ্বৰ কাৰ্যকলাপ, সাগৰৰ তলৰ খনন আৰু ছুনামি আৰু ভূমিকম্পৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগে চাবমেৰিন কেবলৰ ক্ষতি কৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে ২০০৬ চনৰ ২৬ ডিচেম্বৰত দক্ষিণ টাইৱানৰ শক্তিশালী ভূমিকম্পই ৯ ডাল তাঁৰৰ ক্ষতি কৰিছিল আৰু মেৰামতি কৰিবলৈ ১১ খন মেৰামতি জাহাজে ৪৯ দিনৰ সময় লৈছিল ।
ভূমিকম্পৰ ফলত চীন, হংকং, জাপান, ফিলিপাইনছ, ছিংগাপুৰ, টাইৱান আৰু লগতে ভাৰতত ইণ্টাৰনেট সংযোগ, বিত্তীয় বজাৰ, বেংকিং আৰু অন্যান্য যোগাযোগ প্ৰভাৱিত হয় । চাবমেৰিন কেবলবোৰ আন্তৰ্জাতিক আইন আৰু ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ ব্যৱধানৰ সৈতে সামৰি লোৱা হয় । যদিও চাবমেৰিন টেলিগ্ৰাফ কেবলৰ সুৰক্ষাৰ বাবে সন্মিলন ১৮৮৪ আৰু সাগৰৰ আইনৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সন্মিলন ১৯৮২ (ইউএনচিএলওএছ)য়ে চাবমেৰিন কেবলৰ সুৰক্ষাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰি আছে, এই সন্মিলনবোৰে চাবমেৰিন কেবলৰ সংজ্ঞা দিয়া নাই ।
অৱশ্যে, ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাৰ (ইউএনজিচি) প্ৰস্তাৱ ৫৮/১৯৯ (২০০২), ইউএনজিচি প্ৰস্তাৱ ৬৬/২৩১(২০১১) আৰু ইউএনঅ'ডিচি (২০১৯)ৰ বিশেষজ্ঞ বৈঠকে এই কেবলবোৰৰ গুৰুত্বক তথ্য আন্তঃগাঁথনি হিচাপে স্বীকাৰ কৰিছে আৰু চাবমেৰিন কেবল সুৰক্ষাৰ বাবে ৰাজ্যসমূহে ৰাষ্ট্ৰীয় আইন আৰু নিয়মাৱলী গ্ৰহণ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে ।
লগতে আইন বিশেষজ্ঞসকলে টালিন মেনুৱেলৰ নিয়ম ৫৪ লৈ লক্ষ্য কৰে যিয়ে চাবমেৰিন কেবলৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য আন্তৰ্জাতিক আইন সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে । চাবমেৰিন কেবলৰ সৈতে ভাৰতীয় আইন চুক্তি হৈছে ইণ্ডিয়ান টেলিগ্ৰাফ আইন ১৮৮৫ । অৱশ্যে, এই আইনে চাবমেৰিন কেবলবোৰ ব্যাপকভাৱে সংজ্ঞায়িত নকৰে ।
১৮৮৫ চনৰ ইণ্ডিয়ান টেলিগ্ৰাফ আইনখন সাগৰৰ তলৰ কেবল প্ৰণালীৰ এক বিস্তৃত সংজ্ঞাৰ বাবে সংশোধন কৰিব লাগে । অষ্ট্ৰেলিয়ান টেলিকমিউনিকেচন এক্ট ১৯৯৭ আৰু চাবমেৰিন কেবল আৰু পাইপলাইন সুৰক্ষা আইন, ১৯৯৬-ৰ ধাৰা ১২ আৰু ধাৰা ১৩ৰ অনুসূচী ৩এ অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু নিউজীলেণ্ডত থকা আন্তৰ্জাতিক চাবমেৰিন কেবলৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইনী ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰে ।
ভাৰতীয় আইন বিশেষজ্ঞসকলে কয় যে অষ্ট্ৰেলিয়াৰ আইনখনে ভাৰতৰ ঘৰুৱা আইনৰ অধীনত 'কেবল সুৰক্ষা ক্ষেত্ৰ' সৃষ্টি কৰাৰ বাবে এক ৰূপৰেখা প্ৰদান কৰে যি ইউএনচিএলঅ'এছৰ সৈতে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ, য'ত চিনাক্ত কৰা চাবমেৰিন কেবলৰ সন্দৰ্ভত মাছ ধৰা অভিযান আৰু জাহাজৰ এংকৰিং কৰাৰ দৰে কিছুমান কাৰ্যকলাপ সীমিত কৰা হয় ।
মুম্বাই, চেন্নাই, কোচি, তুতিকোৰিন আৰু ত্ৰিবান্দ্ৰমত সমগ্ৰ ভাৰতৰ ১৫ টা কেবল লেণ্ডিং ষ্টেচনত ১৫ টা চাবমেৰিন কেবল অৱতৰণ কৰা হৈছে । এই কেবল লেণ্ডিং ষ্টেচনবোৰ, য'ত কেবল পৃষ্ঠ আৰু ভূমি আধাৰিত আন্তঃগাঁথনিৰ সৈতে সংযোগ কৰে যিবোৰ যুদ্ধৰ ক্ষেত্ৰত ধ্বংসাত্মক আক্ৰমণ বা আনকি মিছাইল আক্ৰমণৰ লক্ষ্য হ'ব পাৰে ।
মেৰামতি প্ৰক্ৰিয়াৰ অসুবিধা আৰু মেৰামতি ক্ষমতাৰ অভাৱৰ বাবে চাবমেৰিন কেবলৰ বিৰুদ্ধে আক্ৰমণে ভাৰতৰ ওপৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে । সেয়েহে, ভাৰতত থকা চাবমেৰিন কেবলবোৰ তথ্য প্ৰযুক্তি আইন ২০০০ (আইটি আইন)ৰ অধীনত ভাৰতৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ তথ্য আন্তঃগাঁথনিৰ (চিআইআই) ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগে ।
তথ্য প্ৰযুক্তি আইনৰ অনুচ্ছেদ ৭০-ত যিকোনো 'কম্পিউটাৰ সম্পদ'ৰ সুৰক্ষা স্পষ্ট কৰা হৈছে যি প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে চিআইআইৰ সুবিধাক প্ৰভাৱিত কৰে । আইন বিশেষজ্ঞসকলে বিশ্বাস কৰে যে চাবমেৰিন কেবলসমূহ এই সংজ্ঞাৰ অধীনত পৰিব পাৰে । ভাৰতৰ টেলিকম নিয়ামক কৰ্তৃপক্ষই ২০২৩ চনৰ জুন মাহত চৰকাৰক ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ তথ্য আন্তঃগাঁথনি সুৰক্ষা কেন্দ্ৰৰ (এনচিআইপিচি) পৰিসৰৰ অধীনত চাবমেৰিন কেবল অনাৰ বাবে নিয়ম স্থাপনৰ বাবে পৰামৰ্শ দিছিল ।
ই উন্নত সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিব আৰু ভাৰতীয় আইনৰ অতিৰিক্ত ক্ষেত্ৰীয় প্ৰয়োগৰ সম্ভাৱনা প্ৰদান কৰিব । 'কেবল সংযোগ আৰু স্থিতিস্থাপকতাৰ বাবে কোৱাড অংশীদাৰিত্ব' (২০২৩)য়ে ভাৰতক সাগৰৰ তলৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ আন্তঃগাঁথনি সুৰক্ষিত কৰাৰ প্ৰস্তাৱত সহযোগ কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে ।
বিশ্বৰ দ্ৰুততম উন্নয়নশীল অৰ্থনীতি হিচাপে ভাৰতীয় বিত্তীয় বজাৰবোৰে চাবমেৰিন কেবলৰ জৰিয়তে ইণ্টাৰনেট প্ৰৱেশাধিকাৰৰ ওপৰত যথেষ্ট নিৰ্ভৰ কৰে । তদুপৰি সামৰিক আৰু চোৰাংচোৱা সংস্থাসমূহৰ বাবে সুৰক্ষিত চেনেল প্ৰদান কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা আৰু প্ৰতিৰক্ষা যোগাযোগ আন্তঃগাঁথনিৰ বাবে চাবমেৰিন কেবল গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
লগতে ভৱিষ্যতে নতুন প্ৰজন্মৰ নেটৱৰ্ক, কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ বিকাশ, ক্লাউড-আধাৰিত সেৱা আৰু বৰ্ধিত ইণ্টাৰনেট অফ থিংছ গ্ৰহণ কৰাৰ বাবে এই কেবলবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ । প্ৰকৃততে, চাবমেৰিন কেবলবোৰ ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক, ৰাজনৈতিক আৰু সামৰিক কাৰ্যকলাপৰ মেৰুদণ্ড হৈ পৰিছে । সেয়েহে এই কেবলবোৰৰ প্ৰতি যিকোনো সম্ভাব্য দুৰ্বলতাৰ সন্মুখীন হ'বলৈ ভাৰতে নিশ্চিত কৰিব লাগে, যাতে চাবমেৰিন কেবল লেণ্ডিং ষ্টেচন আৰু উপসাগৰীয় তাঁৰ বা কেবল নেটৱৰ্ক মেনেজমেণ্ট চিষ্টেমবোৰ যিকোনো ভাবুকিৰ পৰা সুৰক্ষিত থাকে ।
এনে সুৰক্ষা প্ৰণালীৰ বাবে ভাৰতে ইউৰোপীয় ইউনিয়ন এজেঞ্চি ফৰ চাইবাৰ ছিকিউৰিটী (ইএনআইএছএ)ৰ উপসাগৰীয় কেবলৰ (২০২৩) প্ৰতিবেদন পৰীক্ষা আৰু বিবেচনা কৰিব পাৰে ।
