বিশেষ প্ৰতিবেদন, 1 মাৰ্চ : ভাৰত চৰকাৰে শেহতীয়াকৈ ঘৰুৱা ব্যৱহাৰ ব্যয়ৰ জৰীপ (Household Consumption Expenditure Survey, HCES) 2022-23 প্ৰকাশ কৰিছে । এই জৰীপ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ ৷ কিয়নো কেইবাটাও বিস্তৃত অৰ্থনৈতিক সূচক বিশেষকৈ উপভোক্তা মূল্য সূচক বিভিন্ন সামগ্ৰীৰ ওপৰত পৰিয়ালৰ মাহিলি জনমূৰি ব্যয়ৰ (এমপিচিই) পূৰ্বানুমানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে ।
এই জৰীপে আমাক গ্ৰাম্য আৰু চহৰীয়া ভাৰতৰ বিভিন্ন উপাৰ্জন গোট আৰু বিভিন্ন সামাজিক শ্ৰেণীৰ জীৱনধাৰণৰ মান আৰু আপেক্ষিক কল্যাণৰ বিষয়েও অৱগত কৰে । জৰীপৰ পূৰ্বৰ পৰ্যায়বোৰৰ তুলনাত এই জৰীপটো ইয়াৰ পদ্ধতিৰ ক্ষেত্ৰত অধিক শক্তিশালী । এই জৰীপ 11 বছৰৰ পিছত কৰা হৈছে ।
এইচচিইএছ : 2022-23-ত 58 টা অতিৰিক্ত সামগ্ৰী আছে । ইয়াত খাদ্য সামগ্ৰী, ব্যৱহাৰযোগ্য সামগ্ৰী আৰু দীৰ্ঘম্যাদী সামগ্ৰীৰ ওপৰত ব্যয়ৰ তথ্য সংগ্ৰহ কৰাৰ বাবে তিনিটা পৃথক প্ৰশ্নাৱলী ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে (পূৰ্বতে এটা প্ৰশ্নাৱলীৰ তুলনাত) আৰু প্ৰতিটো পৰিয়ালত এই তিনিটা প্ৰশ্নাৱলী এক চতুৰ্থাংশত প্ৰয়োগ কৰাৰ বাবে তিনিবাৰ সাক্ষাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে (প্ৰতিঘৰৰ পূৰ্বৰ এবাৰ সাক্ষাতৰ তুলনাত) ।
তদুপৰি, পূৰ্বৰ মেনুৱেল কাগজ-কলমৰ সাক্ষাৎকাৰ পদ্ধতিৰ তুলনাত কম্পিউটাৰ সহায়ক ব্যক্তিগত সাক্ষাৎকাৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি অধিক আকৰ্ষণীয়ভাৱে ডাটা সংগ্ৰহ কৰা হৈছে ।
এই তথ্যবোৰে নীতি আয়োগৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া বি ভি আৰ সুব্ৰমণিয়মৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত কেইবাটাও ইতিবাচক প্ৰৱণতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছে । কিন্তু লগতে কেইবাটাও দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিছে । যদি গ্ৰাম্য-নগৰীয়া বৈষম্যৰ কথাই ধৰা হয়, তেন্তে গ্ৰাম্য আৰু নগৰীয়া ভাৰতীয় পৰিয়ালবোৰৰ মাহিলি জনমূৰি ব্যয়ৰ মাজত হ্ৰাস হোৱা ব্যৱধান দেখুৱায় । এইটো 2004-05 চনৰ পৰা 2022-23 চনলৈ 90.8%-ৰ পৰা প্ৰায় 20% হ্ৰাস পাইছে ।
এমপিচিইত গ্ৰাম্য-নগৰীয়া বৈষম্যৰ এই 20% হ্ৰাসক অধিক অৰ্থনৈতিক সমতাৰ দিশত এক পদক্ষেপ হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছে । অৱশ্যে এই অগ্ৰগতি সত্ত্বেও 2022-23 বৰ্ষত গ্ৰাম্য-নগৰীয় বৈষম্য যথেষ্ট পৰিমাণত 71.2% হৈ আছে । নগৰীয়া পৰিয়ালবোৰে ব্যৱহাৰৰ বাবে মাহিলি 6,459 টকা ব্যয় কৰে । ইয়াৰ বিপৰীতে গ্ৰাম্য পৰিয়ালে প্ৰতিমাহে 3,773 টকা ব্যয় কৰে । এই নিৰন্তৰ ব্যৱধানে অৰ্থনৈতিক বৈষম্য দূৰ কৰা আৰু গ্ৰাম্য আৰু নগৰাঞ্চলত সম্পদ আৰু সুযোগৰ ন্যায়সঙ্গত প্ৰৱেশাধিকাৰ নিশ্চিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত চলি থকা প্ৰত্যাহ্বানবোৰক সূচায় ।
এই নিৰন্তৰ ব্যৱধানে প্ৰকৃততে অৰ্থনৈতিক বৈষম্য দূৰ কৰা আৰু গ্ৰাম্য আৰু নগৰ অঞ্চলত সম্পদ আৰু সুযোগৰ ন্যায়সংগত প্ৰৱেশাধিকাৰ নিশ্চিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত চলি থকা প্ৰত্যাহ্বানবোৰক সূচায় । এই ব্যৱধানত অৰিহণা যোগোৱা অন্তৰ্নিহিত কাৰকবোৰ বুজিবলৈ আৰু সামগ্ৰিক অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন আৰু বিকাশৰ লক্ষ্যৰে লক্ষ্য নিৰ্ধাৰিত হস্তক্ষেপ প্ৰস্তুত কৰাৰ বাবে নীতি প্ৰস্তুতকৰ্তাসকলৰ ফালৰ পৰা পৰৱৰ্তী বিশ্লেষণৰ প্ৰয়োজন ।
দ্বিতীয়তে, 1999-2000 চনৰ পৰা 2022-23 চনলৈ গ্ৰাম্য আৰু নগৰ দুয়োটা অঞ্চলতে খাদ্যশস্য আৰু খাদ্য-সামগ্ৰীৰ ব্যয়ৰ অংশ যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে । নীতি আয়োগৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়াগৰাকীয়ে এই পদক্ষেপক পুনৰ ইতিবাচক হিচাপে বিবেচনা কৰিছে । ই অধিক সমৃদ্ধ জীৱনশৈলীৰ দিশত পৰিৱৰ্তনৰ সংকেত দিয়ে । লগতে পৰামৰ্শ দিয়ে যে পৰিয়ালবোৰৰ অন্যান্য সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ বাবে আৱণ্টন কৰাৰ বাবে অধিক অন্তৰ্নিহিত উপাৰ্জন আছে ।
তাত্ত্বিকভাৱে, খাদ্যৰ ব্যয়ৰ এনে হ্ৰাস এংগেলৰ নিয়মৰ সৈতে সংগতি ৰাখে । যিয়ে ধাৰণা কৰে যে ঘৰুৱা উপাৰ্জন বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে খাদ্যৰ ওপৰত ব্যয় কৰা উপাৰ্জনৰ শতাংশ হ্ৰাস হয় আৰু অধিক ধন আন সামগ্ৰী আৰু সেৱালৈ যায় । অৱশ্যে খাদ্য ব্যয়ৰ এই হ্ৰাসৰ লগতে জৰীপৰ তথ্যই নগৰ আৰু গ্ৰাম্য দুয়োটা পৰিয়ালৰ দ্বাৰা পানীয় আৰু সংসাধিত খাদ্যৰ ওপৰত ব্যয়ৰ এক উল্লেখযোগ্য বৃদ্ধি প্ৰকাশ কৰে ।
সেয়েহে নিৰ্ধাৰিত সময়ছোৱাত চহৰত এই সামগ্ৰীবোৰৰ ব্যয়ৰ অংশ 4.29% আৰু গ্ৰাম্য ভাৰতীয় পৰিয়ালত 5.43% বৃদ্ধি হৈছে । আনকি গ্ৰাম্য আৰু নগৰ দুয়োটা অঞ্চলৰ পৰিয়ালে পুষ্টিকৰ প্ৰ'টিন যেনে মাহজাতীয় শস্য আৰু খাদ্যশস্য, গাখীৰ আৰু দুগ্ধজাত সামগ্ৰী আৰু পাচলিৰ ওপৰত ব্যয় হ্ৰাস কৰিছে ।
এই পৰিৱৰ্তনে ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰকাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু ঘৰুৱা ব্যয়ত সংসাধিত খাদ্য আৰু পানীয়ৰ বৰ্ধিত গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে, যিয়ে বৰ্ধিত আহাৰৰ পছন্দ আৰু জীৱনশৈলীৰ বিকল্প প্ৰতিফলিত কৰে । এই তথ্যবোৰে পাণ, ধঁপাত আৰু নিচাযুক্ত দ্ৰব্যৰ ব্যয় বৃদ্ধি হোৱাটোও প্ৰকাশ কৰে ।
এনে ব্যয়ৰ প্ৰকাৰে অৱগত উপভোক্তা পছন্দ আৰু নীতিবোৰৰ প্ৰচাৰৰ গুৰুত্ব কঢ়িয়াই আনে, যিয়ে স্বাস্থ্যকৰ জীৱনশৈলী আৰু ব্যৱহাৰৰ অভ্যাসক সমৰ্থন কৰে । জৰীপটোৱে সেৱা আৰু দীৰ্ঘম্যাদী সামগ্ৰীৰ শ্ৰেণীত দেখা ব্যয়ৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বৃদ্ধি প্ৰকাশ কৰিছে । আৰু আগলৈ গৈ, নীতি নিৰ্ধাৰকসকলে খাদ্যৰ ক্ষেত্ৰতকৈ সেৱা আৰু দীৰ্ঘম্যাদী সামগ্ৰীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মুদ্ৰাস্ফীতি অধিক নিবিড়ভাৱে নিৰীক্ষণ আৰু সমাধান কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰে, যিদৰে পূৰ্বতে কৰা হৈছে ।
নীতি আয়োগৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়াগৰাকীয়ে ০-৫ শতাংশ উপাৰ্জন শ্ৰেণীত দৰিদ্ৰ হৈ থকাৰ বাবে দৰিদ্ৰ ব্যক্তিসকলৰ মাজত দৰিদ্ৰ হৈ থকাৰ প্ৰৱণতাক দোষী কৰিছে । দৰাচলতে, ব্যৱহাৰ ব্যয়ৰ গ্ৰাম্য-নগৰীয়া বৈষম্যই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু আকৰ্ষণীয় পৰ্যবেক্ষণ কঢ়িয়াই আনিছে । গ্ৰাম্য আৰু নগৰীয়া ব্যয়ৰ মাজৰ ব্যৱধান বিভিন্ন ফ্ৰেক্টাইল শ্ৰেণীত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হয় ।
বিশেষকৈ নিম্নতম ফ্ৰেক্টাইল শ্ৰেণীৰ (0-5%) বাবে গ্ৰাম্য আৰু নগৰীয়া ব্যয়ৰ মাজৰ বৈষম্য হৈছে মাত্ৰ 628 টকা । আনহাতে, ই 95-100% ফ্ৰেক্টাইল শ্ৰেণীৰ ওপৰৰ প্ৰান্তৰ বাবে 10,323 টকালৈ জাঁপ দিয়ে । এই বৈষম্যই সম্পদৰ অসমান বিতৰণৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে আৰু জনসংখ্যাৰ বিভিন্ন অংশত আৰ্থ-সামাজিক অসমতা দূৰ কৰিবলৈ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰিত হস্তক্ষেপৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
প্ৰকৃততে যদিও জৰীপটোৱে কিছুমান ইতিবাচক প্ৰৱণতা উন্মোচন কৰে, ই অগ্ৰগতি লাভৰ নীতিৰ কাৰ্যকৰী ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কেও সমানে উদ্বেগ উত্থাপন কৰে ।
( তুলসী জয়কুমাৰ হৈছে ভৱনছ এছপিজেআইএমআৰৰ পৰিয়াল ব্যৱসায় আৰু উদ্যোগ কেন্দ্ৰৰ বিত্ত আৰু অৰ্থনীতিৰ অধ্যাপক আৰু কাৰ্যবাহী সঞ্চালক । ইয়াত সন্নিৱিষ্ট মন্তব্য তেওঁৰ সম্পূৰ্ণ ব্যক্তিগত )
লগতে পঢ়ক :সংঘাতৰ মাজতে সম্প্ৰীতি; মধ্যস্থতা আইনৰ গতিশীলতা আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱ
