বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৯ জুন : বহু প্ৰচাৰিত জি-৭ বৈঠক ইতিমধ্যে সমাপ্ত হৈছে । ১৯৭৫ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এই সংগঠনটোৱে 'ঔদ্যোগিক গণতন্ত্ৰৰ এক অনানুষ্ঠানিক গোট' বুলি দাবী কৰে । ইয়াৰ সদস্যসকল হৈছে ক্ৰমে আমেৰিকা, কানাডা, ব্ৰিটেইন, ফ্ৰান্স, ইটালী, জাৰ্মানী আৰু জাপান । পূৰ্বে ৰাছিয়াকে ধৰি জি-৮ আছিল, কিন্তু ২০১৪ চনত মস্কোৰ ক্ৰিমিয়াৰ সংযুক্তিৰ পিচত ইয়াক বহিষ্কাৰ কৰা হয় ।
গোটটোৱে বিশ্বব্যাপী অৰ্থনৈতিক শাসন, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আৰু অন্যান্য গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়বোৰ আলোচনা কৰিবলৈ বছৰি বৈঠকৰ আয়োজন কৰে । জি-৭ৰ কোনো আনুষ্ঠানিক চুক্তি নাই আৰু লগতে স্থায়ী সচিবালয় বা কাৰ্যালয়ো নাই । বাৰ্ষিক সমাৱেশ অনুষ্ঠিত কৰিবলৈ আয়োজক দেশ দায়বদ্ধ । ইটালী হৈছে এই বছৰৰ আয়োজক আনহাতে কানাডা পৰৱৰ্তী ।
ইউৰোপীয় ইউনিয়ন জি-৭ৰ এক 'অ-গাণনিক' সদস্য আৰু ইয়াৰ কোনো ঘূৰ্ণনশীল সভাপতি ত্বৰান্বিত নহয় । বিশ্ব বেংক আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘকে ধৰি অন্যান্য বিশ্ব সংস্থাসমূহক আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয় । ইয়াৰ সদস্য নহ'লেও ভাৰতক ২০১৯ চনৰ পৰা স্থায়ীভাৱে আমন্ত্ৰণ জনোৱা হৈ আছে । অৱশ্যে পূৰ্বে কেইবাখনো সন্মিলনত ভাৰতে অংশগ্ৰহণ কৰিছে । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে ভাৰতে গোটটোৰ 'আউটৰিচ চেছন'ত অংশগ্ৰহণ কৰে ।
এই বছৰ আমন্ত্ৰণ জনোৱা সকলৰ ভিতৰত আছিল ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাদিমিৰ জেলেনস্কি । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন সংঘৰ্ষই এই আলোচনাত ব্যাপকভাৱে স্থান পাইছে । ঘোষণা কৰা হৈছিল যে গোটটোৰ সদস্যসকলে ইউক্ৰেইনৰ বাবে ৫০ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ সংগ্ৰহ কৰিবলৈ ৰাছিয়াৰ সম্পত্তিৰ শোষণ কৰিব ।
আলোচনা কৰা আন বিষয়বোৰ আছিল আফ্ৰিকাত বিনিয়োগ কৰাকে ধৰি অবৈধ প্ৰব্ৰজন নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ বিকল্প আৰু লগতে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা । এই সন্মিলনে অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক বৈঠকৰ বাবেও সুবিধা প্ৰদান কৰে ।
জি-৭ ইউক্ৰেইনৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাত আগ্ৰহ দেখুওৱাৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিনে আলোচনা আৰু যুদ্ধবিৰতিৰ বাবে তেওঁৰ চৰ্তাৱলী নিৰ্ধাৰণ কৰিছে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে ইউক্ৰেইনক ৰাছিয়াই দাবী কৰা অঞ্চলৰ পৰা সৈন্য প্ৰত্যাহাৰ কৰা, নাটোত যোগদান নকৰা, ইয়াৰ অসামৰিকীকৰণ আৰু মস্কোৰ বিৰুদ্ধে সকলো নিষেধাজ্ঞা উঠাই লোৱা ।
যদিও ই জি-৭ আলোচনাত এটা বক্তৃতা দিছিল কিন্তু নিশ্চিতভাৱে ছুইজাৰলেণ্ডৰ শান্তি সন্মিলনত প্ৰভাৱ পেলাব । আশা কৰা অনুসৰি, পুটিনৰ চৰ্তাৱলী নাকচ কৰা হৈছে কিন্তু বাৰ্তাটো স্পষ্ট আছিল । ৰাছিয়াই চাপৰ সন্মুখীন নহ'ব ।
জি-৭ অভাৰৰেটেড নেকি ?
এটা সময় আছিল যেতিয়া গোটটো আগশাৰীৰ গোলকীয় অৰ্থনীতিৰে গঠিত আছিল, যাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকৰ সিদ্ধান্তবোৰে গুৰুত্ব বহন কৰিছিল । কিন্তু এয়া সঁচা নহয় । ২০০০ চনৰ পৰা বিশ্বৰ জিডিপি জি-৭ ৰ অংশ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ ক্ৰমান্বয়ে হ্ৰাস পাই আহিছে । ২০০০ চনত ক্ৰয় শক্তি সমতা (PPP)ত এই বছৰ ৪০ শতাংশ হ্ৰাস হৈ ৩০ শতাংশৰ তললৈ নামি আহিছিল । ইয়াৰ কাৰণ হৈছে চীন আৰু ভাৰতৰ উত্থান আৰু লগতে তেওঁলোকৰ নিজৰ নিজৰ অৰ্থনৈতিক অৱনতি । অৱশ্যে এক ইতিবাচক কাৰক হৈছে যে ই গণতন্ত্ৰৰ এক গোট হৈ আছে ।
ইয়াক অন্যান্য গোলকীয় গোটৰ সৈতে তুলনা :
জি-৭ৰ ১০ শতাংশৰ বিপৰীতে ব্ৰিকছ (ব্ৰাজিল, ৰাছিয়া, ভাৰত, চীন আৰু দক্ষিণ আফ্ৰিকা) বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ ৪৫ শতাংশতকৈও অধিক । ২০২২ চনত, ব্ৰিকছৰ PPPত প্ৰায় ৩২ শতাংশ আছিল । যি ইয়াৰ আগন্তুক সম্প্ৰসাৰণৰ সৈতে ৩৬ শতাংশলৈ বৃদ্ধি হ'ব । ব্ৰিকছ আৰু জি-৭ ৰ মাজৰ পাৰ্থক্য অনাগত বছৰবোৰত হে বৃদ্ধি পাব ।
ব্ৰিকছৰ দৰে এছচিঅ' (ছাংহাই সহযোগিতা সংস্থা) ৮ খন সদস্য ৰাষ্ট্ৰ চীন, ভাৰত, কাজাখস্তান, কিৰগিজস্তান, ৰাছিয়া, পাকিস্তান, তাজিকিস্তান আৰু উজবেকিস্তানৰে গঠিত । ইয়াৰ চাৰিখন পৰ্যবেক্ষক ৰাষ্ট্ৰ আৰু ৬ অংশীদাৰ আছে । ইয়াৰ মূল গোটটোৱে বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৪২ শতাংশ আৰু বিশ্বব্যাপী জিডিপিৰ ২৫ শতাংশ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে ।
আফ্ৰিকান ইউনিয়নৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ সৈতে জি-২০ বৰ্তমান জি-২১ত জি-৭ৰ সকলো সদস্য আছে । ইয়াত বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় দুই-তৃতীয়াংশ, বিশ্বব্যাপী জিডিপিৰ ৮৫ শতাংশ আৰু বিশ্বব্যাপী বাণিজ্যৰ ৭৫ শতাংশ অন্তৰ্ভুক্ত আছে । সেয়েহে, জি-২১ৰ দ্বাৰা লোৱা সিদ্ধান্তবোৰৰ জি-৭তকৈ অধিক প্ৰাসংগিকতা আছে ।
অন্যান্য পশ্চিমীয়া গোট আৰু সংগঠনৰ দৰে, আমেৰিকাই জি-৭ত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰাৰ প্ৰৱণতা আছে, সেয়েহে যিবোৰ ৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে আমেৰিকাৰ সম্পৰ্ক তিক্ত হৈ আছে তেওঁলোকৰ আলোচনাত স্থান পোৱা যায় । ৰাছিয়া আৰু চীন অৱশ্যেই লক্ষ্য । চলিত সন্মিলনত চীনে ৰাছিয়াক সমৰ্থন অব্যাহত ৰাখিলে সম্ভাব্য নিষেধাজ্ঞাৰ বাবে সতৰ্ক কৰি দিয়া হৈছিল । ইয়াৰ চুবুৰীয়াসকলৰ বিৰুদ্ধে আক্ৰমণাত্মক ৰণনীতিৰ বাবেও ইয়াক আলোচনাৰ মাজলৈ অনা হৈছিল ।
ভাৰত-প্ৰশান্ত সন্দৰ্ভত জি-৭ ৰ যুটীয়া বিবৃতিত উল্লেখ কৰা হৈছে, ‘‘আমি পূব আৰু দক্ষিণ চীন সাগৰৰ পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে গুৰুত্বসহকাৰে চিন্তিত হৈ আছো আৰু বলপূৰ্বকভাৱে স্থিতি সলনি কৰাৰ যিকোনো একপক্ষীয় প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰতি আমাৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা পুনৰাবৃত্তি কৰিছো ।’’
দক্ষিণ চীন সমুদ্ৰত উপকূলৰক্ষী বাহিনী আৰু সামুদ্ৰিক বিদ্ৰোহীৰ বিপদজনক ব্যবহাৰ আৰু দেশৰ সমুদ্ৰত নৌচালনাৰ স্বাধীনতাত বাৰে বাৰে চীনে বাধা দিয়াৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিক্ৰিয়া অব্যাহত ৰাখিব বুলি বিবৃতিত কোৱা হৈছে । লগতে কৈছে, ‘‘আমি চীনৰ মানৱ অধিকাৰৰ পৰিস্থিতিৰ দ্বাৰা পৰিচিত, তিব্বত আৰু জিনজিয়াঙকে ধৰি য'ত বলপূৰ্বক কাৰ্যকলাপ হৈছে আমাৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ চিন্তাৰ বিষয় ।’’
চীন জি-৭ৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ সমালোচকসকলৰ মাজত আছে আৰু অভিযোগ কৰিছে যে ইয়াক অন্যায়ভাৱে লক্ষ্য কৰা হৈছে । এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্থক্য হ'ল যে যদিও জি-৭ গণতন্ত্ৰৰে গঠিত, ব্ৰিকছ, জি-২০ আৰু এছচিঅ'ত স্বৈৰাচাৰী, গণতান্ত্ৰিক আৰু লগতে অৰ্ধ গণতান্ত্ৰিক সদস্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে ।
দ্বিতীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্থক্য হ'ল যে জি-৭ক লৈ গঠিত ৰাষ্ট্ৰবোৰৰ কোনো আভ্যন্তৰীণ বিবাদ নাই, আনহাতে অন্যান্য গোটবোৰে দেশবোৰক সংঘাতত অন্তৰ্ভুক্ত কৰে । সেয়েহে, যদিও আন সংগঠনৰ কাম-কাজ ৰাজনৈতিক পাৰ্থক্য আৰু সদস্যসকলৰ মাজত সংঘৰ্ষৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হ'ব পাৰে, জি-৭ৰ ক্ষেত্ৰতো একেই নহয় ।
এই বছৰ, বেছিভাগ জি-৭ ৰাষ্ট্ৰই চৰকাৰৰ আভ্যন্তৰীণ পৰিৱৰ্তনৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে, যি ইয়াৰ ভৱিষ্যতৰ কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে । শেহতীয়াকৈ সমাপ্ত হোৱা ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ নিৰ্বাচনে পৰিৱৰ্তনৰ ইংগিত দিছিল, যিটোৱে ভৱিষ্যতৰ জি-৭ সন্মিলনত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত প্ৰভাৱ পেলাব ।
আমেৰিকাত আগন্তুক নিৰ্বাচনবোৰ ড'নাল্ড ট্ৰাম্পৰ পক্ষত হ'ব পাৰে, যাৰ মতামত বহুতো জি-৭ সদস্যৰ সৈতে পৃথক হ'ব পাৰে । তেওঁৰ পূৰ্বৱৰ্তী কাৰ্যকালত কেইজনমান ইউৰোপীয় নেতাৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত হৈ পৰিছিল । ব্ৰিটেইনত কেইৰ ষ্টাৰমাৰৰ অধীনত লেবাৰ পাৰ্টীয়ে একাধিক জৰীপ অনুসৰি ঋষি সুনাকৰ কনজাৰ্ভেটিভৰ স্থান লোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে ।
ফ্ৰান্সত, মেৰিন লে পেনৰ 'ৰেচেম্বলমেণ্ট নেচনেল' দলৰ দ্বাৰা ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ নিৰ্বাচনত অৱনমিত হোৱাৰ পিচত ইমানুৱেল মেক্ৰ'নে উপ নিৰ্বাচনৰ আহ্বান কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল । তেওঁৰ ক্ষমতালৈ উভতি অহাৰ সম্ভাৱনা কঠিন যেন লাগিছে । জাৰ্মানীত চাঞ্চেলৰ ওলাফ শ্চোলজ সমানে অস্বস্তিকৰ স্থিতিত আছে, কিয়নো 'জাৰ্মানীৰ বাবে বিকল্প'ই গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান লাভ কৰিছে ।
একেদৰে ট্ৰুডো কানাডাত অসুৰক্ষিত । তেওঁৰ ৰেটিং দিনক দিনে অৱনমিত হৈছে । তেওঁৰ নিজৰ দলে অহা বছৰ নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে নেতৃত্বৰ পৰিৱৰ্তন বিচাৰিছে । জি-৭ ৰ একমাত্ৰ দুই স্থিৰ সদস্য ইটালী আৰু জাপান যেন লাগিছে । ইটালীৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী জিঅ'ৰ্জিয়া মেলোনি নিজে অতি সোঁপন্থী আৰু অভিবাসী বিৰোধী ।
কানাডাৰ সভাপতিত্বত জি-৭ ক্লাবৰ পৰৱৰ্তী সমাৱেশ, বিভিন্ন প্ৰতিনিধিৰ সৈতে হ'ব পাৰে, যিবোৰৰ বিভিন্ন মতাদৰ্শ আছে । ট্ৰুডোৱে তেওঁলোকৰ সভাপতিত্বৰ অধীনত ভাৰতক জি-৭ ৰ বাবে আমন্ত্ৰণ জনোৱা হ'ব নে নাই সেই সন্দৰ্ভত কোনো মন্তব্য কৰা নাই । এইটো সম্ভৱ যে কানাডাৰ কোনো বিকল্প নাথাকিব কিয়নো আনসকলে ভাৰতীয় উপস্থিতিৰ ওপৰত জোৰ দিব ।
জি-৭ বৰ্তমান নিৰ্বাচিত পশ্চিমীয়া ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ এক প্ৰতিষ্ঠান যাৰ প্ৰায় একে ধৰণৰ মতাদৰ্শ আছে, অৱশ্যে বিশ্বব্যাপী ইয়াৰ প্ৰভাৱ কম । ইয়াৰ যুটীয়া বিবৃতিয়ে এক সম্মিলিত পশ্চিমীয়া দৃষ্টিভংগী প্ৰকাশ কৰে ৷ যি দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে । ইয়াৰ মুখ্য সুবিধাটো হ'ল যে ইয়াৰ সকলো সদস্য গণতন্ত্ৰ আৰু তেওঁলোকৰ মাজত কোনো আভ্যন্তৰীণ বিবাদ নাই ।
