"আমি হাছিনা চৰকাৰৰ পতনৰ কথা গম পোৱা নাছিলোঁ বুলি নাভাবিব। আমি সংবাদ মাধ্যমত প্ৰক্ষেপ কৰাৰ দৰে ইমান অজ্ঞাত নহয়?, এই দাবী ভাৰত চৰকাৰৰ এজন জ্যেষ্ঠ বিষয়াৰ। যদি দিল্লীৰ চৰকাৰে সঁচাকৈয়ে ঢাকাৰ আসন্ন পৰিৱৰ্তনৰ বিষয়ে জানিছিল তেন্তে নতুন দিল্লীয়ে সঁচাকৈয়ে কি কৰিছিল? বিষয়াজনে স্পষ্ট কৰি কয়, "পৰিৱৰ্তনটো হ'বলৈ দিয়াৰ বাহিৰে আমাৰ একো কৰিবলগীয়া নাছিল।"
বিষয়াজনে প্ৰকৃততে তেওঁৰ স্পষ্টীকৰণৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা বহুতো প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া নাছিল, কিন্তু এই কথা কাৰ্যত দৃশ্যমান যে এজন মিত্ৰপক্ষক হিংসাত্মকভাৱে উৎখাত কৰাৰ পিছত নতুন দিল্লীত কোনো ধৰণৰ উত্তেজনাই বিৰাজ কৰা নাছিল । ইয়াৰ বিপৰীতে, দিল্লীৰ শাসনৰ গলিত এক দৃঢ় ভাৱধাৰ আছে যিয়ে বিশ্বাস কৰে যে বাংলাদেশ সঁচাকৈ ভাৰতৰ পৰা আঁতৰি যাব নোৱাৰে। তেওঁলোকৰ কথাত এক আগ্ৰাসী মনোভাৱ পৰিলক্ষিত হয় যেতিয়া তেওঁলোকে এই কথা দাবী কৰে- "ভাৰতৰ অবিহনে ঢাকাই প্ৰকৃততে কি কৰিব পাৰে? ভাৰতৰ পৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ সম্পদৰ যোগান অবিহনে বাংলাদেশৰ জনমূৰি আয় জিডিপি বৃদ্ধি, যি বৰ্তমান ভাৰততকৈ অধিক, সেয়া সম্ভৱ নাছিল।"
পিছে এই ধাৰণাক কেৱল বাংলাদেশতে নহয়, শ্ৰীলংকা আৰু নেপালতো প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হৈছে য'ত তেওঁলোকৰ চৰকাৰে অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাটোত আদানীক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বিষয়টোক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে।
এনে ধৰণৰ অহংকাৰ স্বত্বেও, হাছিনাৰ পতনক দক্ষিণ এছিয়া অঞ্চলত ভাৰতৰ প্ৰভাৱৰ ক্ষেত্ৰত এক বিফলতা হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে। আজিৰ তাৰিখত চুবুৰীয়া দেশবোৰে সঁচাকৈয়ে এই ধাৰণাক নস্যাৎ কৰে যে ভাৰতেই সেই দেশ যিয়ে এতিয়াও সমগ্ৰ অঞ্চলটোত নিৰ্ণায়কৰ ভূমিকা লৈ আছে । উদাহৰণ স্বৰূপে, কাঠমাণ্ডু, যি সাধাৰণ জনতাক ক্ষোভিত কৰা প্ৰধানমন্ত্ৰী অলিৰ চৰকাৰক শিক্ষা দিয়াৰ উদ্দেশ্যে ভাৰতে 2015 চনত অৱৰোধ কৰাৰ আগলৈকে ভাৰতৰ প্ৰভাৱৰ আৱৰণত আছিল ৷
তাৰ পিছৰে পৰা পৰিৱেশ স্বাভাৱিক হোৱা নাই ৷ দেশখনত বাহাল সমীকৰণ জনা এজন নেপালীক সোধক আৰু তেওঁ এইটো দাবী কৰিবলৈ লাজ নকৰে যে প্ৰভাৱৰ তালিকাত ভাৰত, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু চীনৰ পিছতহে আছে। সাম্প্ৰতিক সময়ত, চীনে যদিও এই ৰাষ্ট্ৰসমূহক বশীভূত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত নিজৰ ধুৰন্ধৰ আক্ৰমণাত্মক কূটনীতি প্ৰদৰ্শন কৰা নাই, তথাপিও, নেপালে বহু বিষয়ত এতিয়া বেইজিংলৈ চায়।
আটাইতকৈ বেয়া কথাটো হ'ল, দেশখনৰ ৰাজতন্ত্ৰ উৎখাত হোৱাৰ পিছৰে পৰা শাসনত থকা মাওবাদীসকলে এতিয়াও বিশ্বাস কৰে যে নতুন দিল্লীয়ে পূৰ্বৰ হিমালয় ৰাজ্যখনক হিন্দু ৰাষ্ট্ৰলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে। এই কাৰণে, বহুতে বিশ্বাস কৰে, ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ মাতৃ সংগঠন ৰাষ্ট্ৰীয় স্বয়ংসেৱক সংঘ দেশখনত অতি সক্ৰিয়। বহুতো সূত্ৰই দাবী কৰে যে ভাৰত চৰকাৰৰ সংস্থাসমূহে সকলো পুঁজি আৰ এছ এছৰ জৰিয়তে নেপাললৈ প্ৰেৰণ কৰে।
বহুতে বিশ্বাস কৰে যে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰও আৰ এছ এছৰ প্ৰতি বিমুখ নহয় কিয়নো ই কমিউনিষ্টসকলক নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ বৃহত্তৰ উদ্দেশ্যত সহায় কৰে। যদিও নেপালৰ মাওবাদীসকলে চীন বা ভাৰতৰ সহায়ত দেশৰ শাসনত থকাৰ প্ৰচেষ্টাত বিফল হৈছে, তথাপিও তেওঁলোক বেইজিংৰ কমিউনিষ্ট দলৰ ঘনিষ্ঠ বুলি ধাৰণা কৰা হয়।
কাঠমাণ্ডুত প্ৰায়ে, ভাৰতে আদানি গোটটোক লুম্বিন আৰু পোখৰাৰ দৰে চীন নিৰ্মিত বিমানবন্দৰসমূহ অধিগ্ৰহণ কৰিবলৈ হেঁচা দিয়াৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ শুনিবলৈ পোৱা যায়, যিবোৰ আন্তৰ্জাতিক বিমান পৰিসেৱাৰ অভাৱত আছে কিয়নো ভাৰতে তেওঁলোকক অভাৰফ্লাই অনুমতি দিয়া নাই। নেপাল চৰকাৰে অনুভৱ কৰে যে আদানীয়ে অধিগ্ৰহণ কৰাৰ পিছত, দেশৰ বিমানখণ্ডক সক্ৰিয় কৰাৰ সমস্যা হ্ৰাস হ'ব কিয়নো লুম্বিনি আৰু পোখৰাই বহুত তীৰ্থযাত্ৰী পোৱা আৰম্ভ কৰিব।
যদিও ভাৰতীয় ব্যৱসায়িক গোটটোৱে দায়িত্ব ল'লে কাঠমাণ্ডু বিমানবন্দৰ কিছু সপ্ৰতিভ হ'ব, আদানী যি দৰে ভাৰতৰ চুবুৰীয়া নীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান হৈ পৰিছে তাক লৈ সমগ্ৰ উপ-মহাদেশতে অসন্তুষ্টি বৃদ্ধি পাইছে। ইতিমধ্যে শ্ৰীলংকাত এক বিপৰীত ধৰণৰ স্থিতি দেখা গৈছে য'ত স্বাধীনতাৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এখন নতুন মাৰ্ক্সবাদী চৰকাৰ ক্ষমতালৈ আহিছে।
শ্ৰীলংকাৰ নতুন কাৰ্যবাহী ৰাষ্ট্ৰপতি এ কে দিচানায়েকেই আদানীৰ বায়ু শক্তি প্ৰকল্পটো ওফৰাই দিয়াৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে। তেওঁ ভাৰতৰ বিৰোধী ৰাজনৈতিক দল জনতা বিমুক্তি পেৰুমেনা (জেভিপি)ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে যাৰ বিৰুদ্ধে পেৰেডৰ সময়ত স্বৰ্গীয় ৰাজীৱ গান্ধীক ৰাইফলৰ গুটিৰে আঘাত কৰাৰ চেষ্টাক নৌ সেনাৰ ৰেটিং প্ৰদান কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপিত হৈছিল। অতীতত, তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে শ্ৰীলংকা চৰকাৰৰ বিৰোধ কৰি আত্মহনন কৰা লোকসকলক প্ৰৰোচিত কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপিত হৈছিল। শেহতীয়াকৈ, দিচানায়েকেই ভাৰত ভ্ৰমণ কৰা সময়ত দিল্লীৰ ছাউথ ব্লকক খণ্ডক আশ্বাস দিছিল যে তেওঁ পুৰণিকালৰ মাৰ্ক্সবাদী নহয় আৰু তেওঁ নেপালৰ প্ৰচণ্ড বা অলিৰ দৰে, যিয়ে ভাৰত আৰু গণতন্ত্ৰক শত্ৰু হিচাপে নলয়।
আনকি যিসকলে ভাবে যে তেওঁৰ নাস্তিকতাই ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজনীতিৰ ওপৰত বৌদ্ধ ধৰ্মগুৰুসকলৰ নিয়ন্ত্ৰণ হ্ৰাস কৰিব পাৰে, তেওঁলোকক শান্ত কৰিবলৈ দিচানায়েকেই এটা বৌদ্ধ মন্দিৰও পৰিদৰ্শন কৰিছিল।
বাংলাদেশৰ দৰে শ্ৰীলংকাইও ভাৰতৰ সমৰ্থন অবিহনে ইয়াৰ বৃহৎ অৰ্থনৈতিক সমস্যাবোৰ সমাধান কৰাত সঁচাকৈয়ে বিশেষ একো কৰিব নোৱাৰে। কেইবছৰমান আগতে যেতিয়া দেশখন এক প্ৰলয়ংকৰী সংকটৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছিল, ভাৰত চৰকাৰেই দ্বীপৰাষ্ট্ৰখনক উদ্ধাৰ কৰিবলৈ আহিছিল। ভাৰতৰ সেই সহায় হয়তো পাহৰিব নোৱাৰি, কিন্তু শ্ৰীলংকাবাসীয়ে তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক সমস্যাৰ বাবে তেওঁলোকৰ সাৰ্বভৌমত্ব হেৰুৱাব নিবিচাৰে। দৰাচলতে, মহিন্দা ৰাজাপাক্ষেৰ চৰকাৰে চীনৰ পৰা লোৱা অপৰিশোধযোগ্য ঋণৰ বাবে তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক সমস্যা আৰম্ভ হৈছিল। কলোম্বই সেই ঋণ সদব্যৱহাৰ নকৰিলে যাক দ্বীপ ৰাষ্ট্ৰখনৰ পৰ্যটনক ব্যাহত কৰা বাহ্যিক পৰিৱেশে আৰু বঢ়াই তুলিলে ৷ দিচানায়েকেই দেশখনক সংকটত সহায় কৰিবলৈ এক পৰোপকাৰী ভাৰত বিচাৰিব কিন্তু বিনিময়ত তেওঁৰ চৰকাৰৰ ওপৰত থকা প্ৰত্যাশাবোৰ পূৰণ কৰাটো তেওঁৰ বাবে কঠিন হ'ব পাৰে।
ভাৰতে ইয়াৰ সমস্যাগ্ৰস্ত চুবুৰীয়াসকলক কেনেদৰে চম্ভালে তাৰ বেছিভাগে কথাই নতুন দিল্লীয়ে পাকিস্তানৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা নিৰাপত্তাহীনতাৰ পৰা নিস্তাৰ পোৱাত সক্ষম হৈছে নে নাই তাক নিৰূপণ কৰাত সহায় কৰিব। সমাগত সপ্তাহবোৰত ভাৰত চৰকাৰে এটা কঠিন সিদ্ধান্ত ল'ব লাগিব কিয়নো ই ১৫-১৬ অক্টোবৰত পাকিস্তানৰ ইছলামাবাদত অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া ছাংহাই সহযোগিতা সংস্থাৰ (এছচিঅ') সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰিব লাগে নে নাই সেই সিদ্ধান্ত ল'ব লাগিব।
যদি ভাৰতে ইছলামাবাদ সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰে, তেন্তে ই কেৱল ইয়াৰ চুবুৰীয়াসকলৰ প্ৰতি নতুন দিল্লীৰ মনোভাৱৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থিতিয়েই নহয়, লগতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ উইলমিংটনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নেতৃত্বত কোৱাড সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ পিছত চীন-ৰাছিয়া কেন্দ্ৰিক এছচিঅ'ত অংশগ্ৰহণ কৰি কৌশলগত স্বায়ত্তশাসন অনুশীলন কৰাৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰিব।
(স্বীকাৰোক্তি: এই প্ৰবন্ধত প্ৰকাশ কৰা মতামতবোৰ লেখকৰ। ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীক প্ৰতিফলিত নকৰে)
লগতে পঢ়ক: কোৱাড সন্মিলন; ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰ অঞ্চলৰ ভৱিষ্যত সুৰক্ষিত কৰাত ব্যস্ত ৪ ৰাষ্ট্ৰ - THE QUAD FACTOR
